İlk defa 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan dijital Türk lirası için 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yeni gayeler belirleniyor.
2023 amaçlarına “Blokzincir tabanlı dijital merkez bankası parası uygulamaya konulacak” olarak giren Dijital Türk lirası çalışmasına dair şu tabirler kullanıldı:
“Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesi ikinci faz pilot bulguları doğrultusunda, Dijital Türk Lirasının ödemeler için kullanması testlerine başlanacaktır. Dijital Türk Lirası sistemlerinin dijital kimlik ve FAST (Fonların Anlık ve Daima Transferi) sistemleri ile araştırma geliştirme kapsamında entegrasyon çalışmaları tamamlanacaktır. Toptan dijital para çalışmaları kapsamında bankalar ile araştırma, geliştirme ve test çalışmaları yapılacaktır.”
Merkez Bankası, HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM bir arada geliştiriyor
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası Sistemi Geliştirme Projesi’nde savunma sanayi şirketleri HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM ile birlikte çalışıyor. Bu kapsamda 15 Eylül 2021’de “Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu”nun kurulduğu belirtildi. TCMB ve firmalar bu hususta çalışmalarını ilerletirken sistem artık test kademesine yaklaşıyor.
Bu kapsamda dijital Türk lirası evvel projede işbirliği yapan kurumların çalışanlarının kullanmasına sunularak test edilecek. Çalışanlara kendilerine tanımlanacak dijital cüzdan aracılığıyla alışveriş yapma imkanı sağlanacak. Testlerin muvaffakiyetle sonuçlanması ve beklentileri karşılamasının akabinde sistemin devreye alınması için adımların atılması bekleniyor.
Ancak TCMB çabucak hemen dijital Türk lirasının tedavülüne yönelik alınmış olduğu kesin bir karar olmadığını vurguluyor. 15 Eylül 2021’de yapılan açıklamada, “TCMB’nin, dijital Türk lirasının tedavülüne yönelik almış olduğu son bir karar yoktur. Tüm çalışmalar deher neysel AR-GE faaliyetleri unsurlarınca yürütülmektedir. Farklı teknolojik alternatiflerin kapasite ölçümleri tamamlandıktan ve mimari kurguların denemeleri sonuçlandırıldıktan daha sonra, mevcut teknolojilerin dijital Türk lirasına ait iktisadi, hukuksal ve mali ihtiyaçları karşılayıp karşılayamadığının tespiti amaçlanmaktadır” tabirlerini yer veriliyor.
Dijital para ve kripto paranın farkları neler?
Dijital para, dijital ortamlarda yer alan internet tabanlı bir para ünitesi olarak tanımlanıyor. Dijital paralar klasik kağıt ve madeni paranın tüm özelliklerini taşıyor lakin kendine mahsus yenilikleriyle belli farklılıklara sahip.
Temel olarak kullanıcılara yüksek süreç suratı ve süreç kolaylığı sağlayan dijital paralar ile fatura ödemek, para transferi gerçekleştirmek ya da alışveriş yapmak mümkündür. Kâğıt yerine bilgisayar evrakları kullanan dijital paraların şifrelenmiş yapılarıyla klasik paralara oranla daha inançlı olduğu söylenebilir.
Kripto paralar ise sanal para ünitesi olarak kullanılan ve fizikî bir yapıda olmayan dijital varlıklardır. kuvvetli şifreleme sistemine sahip kripto paraları başka para ünitelerinden ayıran en temel özellik ise merkeziyetsiz yapıda olmasıdır. Kripto para ünitelerinin bedeli klasik para ünitelerinden farklı olarak merkezi bir otorite aracılığıyla belirlenmiyor. Bu da kripto paraları öbür para ünitelerinden farklı olarak hükümetlerin düzenlemeleri ve tesirlerinden uzak tutuyor.
Bu iki klasik paradan farklı olarak fizikî olmayan para ünitesi birbirine oldukçaça karıştırılıyor.
Ancak en temel fark paraların kaynağına ilişkindir. Örneğin dijital Türk lirası TCMB’ye bağlı olacakken rastgele bir kripto para ünitesinin bağlı olduğu bir merkez yoktur. Bu da dijital paranın bir otorite tarafınca üretildiği ve denetim edildiği, kripto paranın ise bunun tam aksini teşkil ettiği manasına gelir.
Dijital ve kripto paralar bununla birlikte kullanıcı ayrıntıları kısmında da birbirinden ayrılıyor. Dijital para kullanılan süreçlerde gerçek bir kullanıcı kimliğine muhtaçlık duyulurken kripto para süreçlerinde şahsi bilgilere gereksinim duyulmuyor.
Dünyada süratli yaygınlaşan dijitalleşmeye ayak uydurmak için birfazlaca ülkenin merkez bankaları dijital paralar üzerinde araştırma ve çalışmalar gerçekleştiriyor.
2023 amaçlarına “Blokzincir tabanlı dijital merkez bankası parası uygulamaya konulacak” olarak giren Dijital Türk lirası çalışmasına dair şu tabirler kullanıldı:
“Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesi ikinci faz pilot bulguları doğrultusunda, Dijital Türk Lirasının ödemeler için kullanması testlerine başlanacaktır. Dijital Türk Lirası sistemlerinin dijital kimlik ve FAST (Fonların Anlık ve Daima Transferi) sistemleri ile araştırma geliştirme kapsamında entegrasyon çalışmaları tamamlanacaktır. Toptan dijital para çalışmaları kapsamında bankalar ile araştırma, geliştirme ve test çalışmaları yapılacaktır.”
Merkez Bankası, HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM bir arada geliştiriyor
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası Sistemi Geliştirme Projesi’nde savunma sanayi şirketleri HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM ile birlikte çalışıyor. Bu kapsamda 15 Eylül 2021’de “Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu”nun kurulduğu belirtildi. TCMB ve firmalar bu hususta çalışmalarını ilerletirken sistem artık test kademesine yaklaşıyor.
Bu kapsamda dijital Türk lirası evvel projede işbirliği yapan kurumların çalışanlarının kullanmasına sunularak test edilecek. Çalışanlara kendilerine tanımlanacak dijital cüzdan aracılığıyla alışveriş yapma imkanı sağlanacak. Testlerin muvaffakiyetle sonuçlanması ve beklentileri karşılamasının akabinde sistemin devreye alınması için adımların atılması bekleniyor.
Ancak TCMB çabucak hemen dijital Türk lirasının tedavülüne yönelik alınmış olduğu kesin bir karar olmadığını vurguluyor. 15 Eylül 2021’de yapılan açıklamada, “TCMB’nin, dijital Türk lirasının tedavülüne yönelik almış olduğu son bir karar yoktur. Tüm çalışmalar deher neysel AR-GE faaliyetleri unsurlarınca yürütülmektedir. Farklı teknolojik alternatiflerin kapasite ölçümleri tamamlandıktan ve mimari kurguların denemeleri sonuçlandırıldıktan daha sonra, mevcut teknolojilerin dijital Türk lirasına ait iktisadi, hukuksal ve mali ihtiyaçları karşılayıp karşılayamadığının tespiti amaçlanmaktadır” tabirlerini yer veriliyor.
Dijital para ve kripto paranın farkları neler?
Dijital para, dijital ortamlarda yer alan internet tabanlı bir para ünitesi olarak tanımlanıyor. Dijital paralar klasik kağıt ve madeni paranın tüm özelliklerini taşıyor lakin kendine mahsus yenilikleriyle belli farklılıklara sahip.
Temel olarak kullanıcılara yüksek süreç suratı ve süreç kolaylığı sağlayan dijital paralar ile fatura ödemek, para transferi gerçekleştirmek ya da alışveriş yapmak mümkündür. Kâğıt yerine bilgisayar evrakları kullanan dijital paraların şifrelenmiş yapılarıyla klasik paralara oranla daha inançlı olduğu söylenebilir.
Kripto paralar ise sanal para ünitesi olarak kullanılan ve fizikî bir yapıda olmayan dijital varlıklardır. kuvvetli şifreleme sistemine sahip kripto paraları başka para ünitelerinden ayıran en temel özellik ise merkeziyetsiz yapıda olmasıdır. Kripto para ünitelerinin bedeli klasik para ünitelerinden farklı olarak merkezi bir otorite aracılığıyla belirlenmiyor. Bu da kripto paraları öbür para ünitelerinden farklı olarak hükümetlerin düzenlemeleri ve tesirlerinden uzak tutuyor.
Bu iki klasik paradan farklı olarak fizikî olmayan para ünitesi birbirine oldukçaça karıştırılıyor.
Ancak en temel fark paraların kaynağına ilişkindir. Örneğin dijital Türk lirası TCMB’ye bağlı olacakken rastgele bir kripto para ünitesinin bağlı olduğu bir merkez yoktur. Bu da dijital paranın bir otorite tarafınca üretildiği ve denetim edildiği, kripto paranın ise bunun tam aksini teşkil ettiği manasına gelir.
Dijital ve kripto paralar bununla birlikte kullanıcı ayrıntıları kısmında da birbirinden ayrılıyor. Dijital para kullanılan süreçlerde gerçek bir kullanıcı kimliğine muhtaçlık duyulurken kripto para süreçlerinde şahsi bilgilere gereksinim duyulmuyor.
Dünyada süratli yaygınlaşan dijitalleşmeye ayak uydurmak için birfazlaca ülkenin merkez bankaları dijital paralar üzerinde araştırma ve çalışmalar gerçekleştiriyor.