ABD/NATO ile Rusya Federasyonu içinde NATO’nun genişlemesi krizinin yaşandığı bir devirde, Ukrayna konusunda ‘arabuluculuk’ dileğini lisana getiren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kiev’e resmi ziyarette bulundu.
Ziyarette savunma sanayi ve havacılık alanında yeni işbirliklerinin temeli atılırken, teknoloji paylaşımı ve hür ticaret muahedesi dahil 8 muahede ve mutabakata imza konuldu. Ukrayna’nın Donbass’ta da kullanıldığını deklare ettiğı Bayraktar insansız hava araçlarına ilgisini üretim bağlamında derinleştirdiği gözlendi.
Erdoğan, Kiev’de de arabuluculuk teklifini ‘Türkiye’nin Ukrayna ve Rusya başkanlarına konut sahipliği yapmaya hazır olduğunu’ belirterek bir dahaledi. Ukrayna’yı ‘stratejik ortak’ diye anan Erdoğan, Kırım da dahil Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü desteklediklerini vurguladı. Erdoğan, Kırım Tatarlarına yönelik ortak projelerin gözden geçirildiğini belirtti. Zelenskiy de Erdoğan’a teşekkürlerini sundu. Erdoğan’ın şubat 2020’deki ziyaretinde olduğu üzere merasim kıtasını Banderistlerden miras ‘Slava Ukrayna’ (Şan olsun Ukrayna’ya) diyerek selamlaması dikkat çekti.
ABD Dışişleri, Erdoğan’ın Kiev’i ziyareti ve Ukrayna’ya savunma alanındaki takviyesinden duydukları memnuniyeti vurgularken, Rusya’dan bu durumun Rusya-Türkiye bağlarını etkilemeyeceği iletisi geldi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov‘un ise, Rusya önderinin ‘ikili ilişkiler’ çerçevesinde gerçekleşeceğini vurguladığı Türkiye ziyaretiyle ilgili rastgele bir mutabakata varılmadığını belirtmesi dikkat çekti.
Erdoğan’ın Kiev ziyareti ve ‘arabuluculuk’ arayışlarını Rusya-Kırım-Türkiye Vakfı kurucusu ve Lideri Yazdan Kaya ile konuştuk.
‘Rasyonel açıdan Türkiye’nin arabulucu olacağını zannetmiyorum’
Yazdan Kaya’ya nazaran ‘rasyonel bir değerlendirme’ Türkiye’nin arabuluculuğuna imkan bırakmıyor. Türkiye’nin NATO üyeliğinden ötürü taraf olduğunu anımsatan Kaya, Kırım konusundaki tarın da ‘destekleyici’ olmadığını söylemiş oldu. Kaya, Moskova’nın bu biçimde bir ziyareti sakince izleyeceği, notlarını alacağı ve Türkiye’den reaksiyonları değerlendireceği görüşünde:
“Rasyonel bir değerlendirmeyle hareket edersek bu biçimde bir aracılığın mümkün olmayacağını düşünüyorum. Türkiye aslına bakarsan NATO üyeliği manasında taraf pozisyonunda. Başka taraftan Ukrayna’ya gidip Kırım konusunda ve Ukrayna toprak bütünlüğü üzerinden açıklamalar yaparak Türkiye’nin arabulucu olacağını zannetmiyorum. bu biçimde bir ziyaretten de bence bir sonuç çıkmaz. Rusya bu ziyareti yalnızca sakince izler, notlarını alır, Türkiye’den gelecek talepleri kıymetlendirir. Lakin bunu bir son manada tahlile ulaştırması ve masada buluşturması mümkün olmaz.”
‘Türkiye’nin daha pragmatik olması lazım’
Kaya, Türkiye’nin Rusya ile iştirak düzeyinde ve ekonomik cephede değerli ilgilerine atıfla daha pragmatik olması gerektiği görüşünde. Kaya, şu anda yaşanan krizin de asıl dünyada post kolonyal tavırlar ortasındaki ABD ile Rusya içinde yaşandığının altını çizdi:
“Türkiye’nin güya bu mevzuda daha pragmatik olması lazım. Rusya ile güç alanında iştirak düzeyine varan bir alakası kelam konusu. Türk Akım üzere bahisler hayata geçirildiğinde bizim için kıymet arz edecek. Rusya nükleer gücü elinde bulunduran bir ülke. bu biçimde ülkelerin izafî istikrarı her vakit için kendi maaşını da birlikteinde getirir. Aslında bu sorun esasen epeyce da Rusya ile Ukrayna içindeki bir sorun değil. Bu sıkıntı daha fazlaca Rusya ile ABD içinde NATO eliyle yaşanan bir durum. ABD dış siyaseti, Irak ve Afganistan operasyonlarının akabinde dünya kamuoyu önünde içine düştüğü hali kurtarmak için bölgede post kolonyal ve post model momentler üzerinden bir çizgi çekmeye çalışıyor. Bunu da NATO sopasıyla gerçekleştirmeye çalışıyor. Bunun karşısında Rusya’nın aldığı önlemler de yenilir yutulur üzere değil, misliyle karşılık veriyor.”
‘ABD Frankestaynlarını yaratmakta fazlaca uzman’
Kaya, ABD’nin Taliban ve IŞİD ile Ortadoğu’dan daha sonra kuzey coğrafyasını da neo naziler üzerinden karıştırmaya çalıştığı görüşünü lisana getirirken, bu biçimdesi bir diyalogdan sonuç çıkacağını düşünmediğini belirtti:
“Meksikalı müellif Carlos Fuentes Macías der ki, Amerika kendi Frankestaynlarını yaratmakta epeyce uzman. Hatta bir süre daha sonra bu yarattığı canavarlar kendisine de saldırabiliyor, Taliban ve IŞİD üzere. Misal bir şey Ukrayna üstünden neo nazilerle tertip ediliyor. Bandera destekçileri ve neo nazilere verilen dayanaklar ve kışkırtmacı dış siyaset hem de Ortadoğu’dan daha sonra kuzey coğrafyasını da karıştırmaya yönelik atılımlar. bu türlü de aslında içine düştüğü zafiyetten bir biçimde kurtulma sıkıntısında. bu biçimde bir diyalogdan onun için bir sonuç çıkacağını zannetmiyorum.”
‘Silah muahedeleri ve Kırım’ı daima gündeme getirerek olmaz’
Ankara’nın silah muahedeleri yaparak ve Kırım sorununu daima gündeme getirerek Rusya’nın ‘masaya gelmesini’ sağlayamayacağını söyleyen Kaya, gayesine hizmet etmeyecek bir efor sergilendiği görüşünde:
“Öte yandan, Türkiye bu ziyaretle birlikte tarafsız olması gerekirken silah muahedesi yapıyor, Kırım sorununu daima olarak gündeme getiriyoruz. Rusya’nın bu biçimde bir konuda masaya gelebileceğini düşünmüyorum. Masadayken Kırım’ı ortaya koyuyorsanız hadiseyi baştan bitirmiş oluyorsunuz. Yani Kırım artık Rusya’nın kendisine hükümranlık alanı kabul ettiği toprak bütünlüğü içerisindeki bir gerçeklik. bu türlü artık tecelli etmiş, bunu değiştirmenin imkan ve mümkünlüğü yok. bu biçimde bir pozisyon içerisinde toprak bütünlüğü sıkıntısını kendisine izzeti nefs sıkıntısı sayarken bahse buradan yaklaşmak buradaki çözümsüzlüğün aslına bakarsan başından ilmeğini atmak manasına geliyor. Bu da maksadına hizmet etmeyen bir efor oluyor. (Putin) Gelirse epeyce değerli bir husus olur. Bu ziyaretin fazlaca kolay olacağını düşünmüyorum.”
‘Dikkatten kaçan Taliban ve IŞİD üzere neo-Nazi örgütlenmelerin daha sonradan yansıyacak şiddet döngüsü’
ABD’nin Ukrayna’yı kullanarak Doğu Avrupa’ya yığınak yaptığını ve Rusya’yı ‘kötü’ göstermeye çalıştığını söyleyen Kaya, dikkatten kaçan öbür sıkıntının de neo-Nazi örgütlenmeler ve bunların tıpkı Taliban ve IŞİD üzere daha sonradan yaratacağı döngüler olduğunun altını çizdi:
“Masada konuşulması gereken şeyler öncelikli olarak Kırım’dan fazla bölgede haddini aşan NATO eliyle yapılan silahlanma. Amerika tarafınca bölgeye gönderilen birlikler var. ABD bölgede bu biçimde bir kaotik yapıya gereksinim duyuyor. Burada da makus adam olarak göstermeye çalıştığı Rusya. Kırım problemi üzerinden göstermeye çalışıyor. Ancak Donbass ve Lugansk bölgelerinde Minsk Mutabakatlarına dayalı birtakım taahhütler verilmiş. Ukrayna tarafınca hiç bir biçimde yerine getirilmiyor. Gözden kaçırdığımız bir başka sorun bölgede giderek suratını arttıran neo-Nazi örgütlenmelerin sonrasındasında aslında Avrupa ve öteki coğrafyalara da IŞİD ve Taliban üzere yansıyacak olan şiddet imgesidir. Bir daha sonraki kademesine dikkat etmek lazım. Bu daha evvel deneyim edildi. Kendi Frankenstein’larını yaratmakta Amerika epey mahir.
‘Türkiye’nin tarafsız olması gerekirdi’
Arabuluculuk için ‘tarafsızlık’ gerektiğini lisana getiren Kaya, bunun kurallarının da oluşmuş görünmediğini vurguladı:
“Arabulucu olabilmemiz için tarafsız olmamız lazım. NATO üyesiyiz. Libya, Suriye ve Ukrayna’da da şu andaki askeri yığınağa bir biçimde takviye veriyoruz. Bunlara karşın tarafsız olmanın özgül koşulları oluşmuş değil. Bununla ilgili söylenen her şeyin ayakları havada kalıyor. Şöyle bir şey olabilir. Bölgesel manada iç siyasete tahvil edilecek telaffuzlar geliştirmek için olabilir. Popülizminle rol çalmak kimi vakit işe yarayabilir. Bu ortada bugün 2016’da alçak bir hücumda hayatını kaybeden Andrey Karlov’un doğum günü. Bu vesileyle onu da hürmetle anmak istiyorum. Bugün beraberinde 1945’te yapılan Yalta konferansın da sene-i devriyesi.”
Ziyarette savunma sanayi ve havacılık alanında yeni işbirliklerinin temeli atılırken, teknoloji paylaşımı ve hür ticaret muahedesi dahil 8 muahede ve mutabakata imza konuldu. Ukrayna’nın Donbass’ta da kullanıldığını deklare ettiğı Bayraktar insansız hava araçlarına ilgisini üretim bağlamında derinleştirdiği gözlendi.
Erdoğan, Kiev’de de arabuluculuk teklifini ‘Türkiye’nin Ukrayna ve Rusya başkanlarına konut sahipliği yapmaya hazır olduğunu’ belirterek bir dahaledi. Ukrayna’yı ‘stratejik ortak’ diye anan Erdoğan, Kırım da dahil Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü desteklediklerini vurguladı. Erdoğan, Kırım Tatarlarına yönelik ortak projelerin gözden geçirildiğini belirtti. Zelenskiy de Erdoğan’a teşekkürlerini sundu. Erdoğan’ın şubat 2020’deki ziyaretinde olduğu üzere merasim kıtasını Banderistlerden miras ‘Slava Ukrayna’ (Şan olsun Ukrayna’ya) diyerek selamlaması dikkat çekti.
ABD Dışişleri, Erdoğan’ın Kiev’i ziyareti ve Ukrayna’ya savunma alanındaki takviyesinden duydukları memnuniyeti vurgularken, Rusya’dan bu durumun Rusya-Türkiye bağlarını etkilemeyeceği iletisi geldi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov‘un ise, Rusya önderinin ‘ikili ilişkiler’ çerçevesinde gerçekleşeceğini vurguladığı Türkiye ziyaretiyle ilgili rastgele bir mutabakata varılmadığını belirtmesi dikkat çekti.
Erdoğan’ın Kiev ziyareti ve ‘arabuluculuk’ arayışlarını Rusya-Kırım-Türkiye Vakfı kurucusu ve Lideri Yazdan Kaya ile konuştuk.
‘Rasyonel açıdan Türkiye’nin arabulucu olacağını zannetmiyorum’
Yazdan Kaya’ya nazaran ‘rasyonel bir değerlendirme’ Türkiye’nin arabuluculuğuna imkan bırakmıyor. Türkiye’nin NATO üyeliğinden ötürü taraf olduğunu anımsatan Kaya, Kırım konusundaki tarın da ‘destekleyici’ olmadığını söylemiş oldu. Kaya, Moskova’nın bu biçimde bir ziyareti sakince izleyeceği, notlarını alacağı ve Türkiye’den reaksiyonları değerlendireceği görüşünde:
“Rasyonel bir değerlendirmeyle hareket edersek bu biçimde bir aracılığın mümkün olmayacağını düşünüyorum. Türkiye aslına bakarsan NATO üyeliği manasında taraf pozisyonunda. Başka taraftan Ukrayna’ya gidip Kırım konusunda ve Ukrayna toprak bütünlüğü üzerinden açıklamalar yaparak Türkiye’nin arabulucu olacağını zannetmiyorum. bu biçimde bir ziyaretten de bence bir sonuç çıkmaz. Rusya bu ziyareti yalnızca sakince izler, notlarını alır, Türkiye’den gelecek talepleri kıymetlendirir. Lakin bunu bir son manada tahlile ulaştırması ve masada buluşturması mümkün olmaz.”
‘Türkiye’nin daha pragmatik olması lazım’
Kaya, Türkiye’nin Rusya ile iştirak düzeyinde ve ekonomik cephede değerli ilgilerine atıfla daha pragmatik olması gerektiği görüşünde. Kaya, şu anda yaşanan krizin de asıl dünyada post kolonyal tavırlar ortasındaki ABD ile Rusya içinde yaşandığının altını çizdi:
“Türkiye’nin güya bu mevzuda daha pragmatik olması lazım. Rusya ile güç alanında iştirak düzeyine varan bir alakası kelam konusu. Türk Akım üzere bahisler hayata geçirildiğinde bizim için kıymet arz edecek. Rusya nükleer gücü elinde bulunduran bir ülke. bu biçimde ülkelerin izafî istikrarı her vakit için kendi maaşını da birlikteinde getirir. Aslında bu sorun esasen epeyce da Rusya ile Ukrayna içindeki bir sorun değil. Bu sıkıntı daha fazlaca Rusya ile ABD içinde NATO eliyle yaşanan bir durum. ABD dış siyaseti, Irak ve Afganistan operasyonlarının akabinde dünya kamuoyu önünde içine düştüğü hali kurtarmak için bölgede post kolonyal ve post model momentler üzerinden bir çizgi çekmeye çalışıyor. Bunu da NATO sopasıyla gerçekleştirmeye çalışıyor. Bunun karşısında Rusya’nın aldığı önlemler de yenilir yutulur üzere değil, misliyle karşılık veriyor.”
‘ABD Frankestaynlarını yaratmakta fazlaca uzman’
Kaya, ABD’nin Taliban ve IŞİD ile Ortadoğu’dan daha sonra kuzey coğrafyasını da neo naziler üzerinden karıştırmaya çalıştığı görüşünü lisana getirirken, bu biçimdesi bir diyalogdan sonuç çıkacağını düşünmediğini belirtti:
“Meksikalı müellif Carlos Fuentes Macías der ki, Amerika kendi Frankestaynlarını yaratmakta epeyce uzman. Hatta bir süre daha sonra bu yarattığı canavarlar kendisine de saldırabiliyor, Taliban ve IŞİD üzere. Misal bir şey Ukrayna üstünden neo nazilerle tertip ediliyor. Bandera destekçileri ve neo nazilere verilen dayanaklar ve kışkırtmacı dış siyaset hem de Ortadoğu’dan daha sonra kuzey coğrafyasını da karıştırmaya yönelik atılımlar. bu türlü de aslında içine düştüğü zafiyetten bir biçimde kurtulma sıkıntısında. bu biçimde bir diyalogdan onun için bir sonuç çıkacağını zannetmiyorum.”
‘Silah muahedeleri ve Kırım’ı daima gündeme getirerek olmaz’
Ankara’nın silah muahedeleri yaparak ve Kırım sorununu daima gündeme getirerek Rusya’nın ‘masaya gelmesini’ sağlayamayacağını söyleyen Kaya, gayesine hizmet etmeyecek bir efor sergilendiği görüşünde:
“Öte yandan, Türkiye bu ziyaretle birlikte tarafsız olması gerekirken silah muahedesi yapıyor, Kırım sorununu daima olarak gündeme getiriyoruz. Rusya’nın bu biçimde bir konuda masaya gelebileceğini düşünmüyorum. Masadayken Kırım’ı ortaya koyuyorsanız hadiseyi baştan bitirmiş oluyorsunuz. Yani Kırım artık Rusya’nın kendisine hükümranlık alanı kabul ettiği toprak bütünlüğü içerisindeki bir gerçeklik. bu türlü artık tecelli etmiş, bunu değiştirmenin imkan ve mümkünlüğü yok. bu biçimde bir pozisyon içerisinde toprak bütünlüğü sıkıntısını kendisine izzeti nefs sıkıntısı sayarken bahse buradan yaklaşmak buradaki çözümsüzlüğün aslına bakarsan başından ilmeğini atmak manasına geliyor. Bu da maksadına hizmet etmeyen bir efor oluyor. (Putin) Gelirse epeyce değerli bir husus olur. Bu ziyaretin fazlaca kolay olacağını düşünmüyorum.”
‘Dikkatten kaçan Taliban ve IŞİD üzere neo-Nazi örgütlenmelerin daha sonradan yansıyacak şiddet döngüsü’
ABD’nin Ukrayna’yı kullanarak Doğu Avrupa’ya yığınak yaptığını ve Rusya’yı ‘kötü’ göstermeye çalıştığını söyleyen Kaya, dikkatten kaçan öbür sıkıntının de neo-Nazi örgütlenmeler ve bunların tıpkı Taliban ve IŞİD üzere daha sonradan yaratacağı döngüler olduğunun altını çizdi:
“Masada konuşulması gereken şeyler öncelikli olarak Kırım’dan fazla bölgede haddini aşan NATO eliyle yapılan silahlanma. Amerika tarafınca bölgeye gönderilen birlikler var. ABD bölgede bu biçimde bir kaotik yapıya gereksinim duyuyor. Burada da makus adam olarak göstermeye çalıştığı Rusya. Kırım problemi üzerinden göstermeye çalışıyor. Ancak Donbass ve Lugansk bölgelerinde Minsk Mutabakatlarına dayalı birtakım taahhütler verilmiş. Ukrayna tarafınca hiç bir biçimde yerine getirilmiyor. Gözden kaçırdığımız bir başka sorun bölgede giderek suratını arttıran neo-Nazi örgütlenmelerin sonrasındasında aslında Avrupa ve öteki coğrafyalara da IŞİD ve Taliban üzere yansıyacak olan şiddet imgesidir. Bir daha sonraki kademesine dikkat etmek lazım. Bu daha evvel deneyim edildi. Kendi Frankenstein’larını yaratmakta Amerika epey mahir.
‘Türkiye’nin tarafsız olması gerekirdi’
Arabuluculuk için ‘tarafsızlık’ gerektiğini lisana getiren Kaya, bunun kurallarının da oluşmuş görünmediğini vurguladı:
“Arabulucu olabilmemiz için tarafsız olmamız lazım. NATO üyesiyiz. Libya, Suriye ve Ukrayna’da da şu andaki askeri yığınağa bir biçimde takviye veriyoruz. Bunlara karşın tarafsız olmanın özgül koşulları oluşmuş değil. Bununla ilgili söylenen her şeyin ayakları havada kalıyor. Şöyle bir şey olabilir. Bölgesel manada iç siyasete tahvil edilecek telaffuzlar geliştirmek için olabilir. Popülizminle rol çalmak kimi vakit işe yarayabilir. Bu ortada bugün 2016’da alçak bir hücumda hayatını kaybeden Andrey Karlov’un doğum günü. Bu vesileyle onu da hürmetle anmak istiyorum. Bugün beraberinde 1945’te yapılan Yalta konferansın da sene-i devriyesi.”