Türkiye ile Ermenistan içindeki olağanlaşma süreci özel temsilcileri Büyükelçi Serdar Kılıç ve Ermenistan Parlamento Lider Yardımcısı Ruben Rubinyan’ın Moskova’daki görüşmelerinin akabinde iki ülkenin dışişleri bakanlıklarından yapılan açıklamada görüşmelerin olumlu ve yapan atmosferde geçtiği vurgulandı. Tarafların, müzakereleri tam olağanlaşma maksadıyla ön kural olmaksızın sürdürme konusunda mutabık kaldığı açıklandı.
Türkiye, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ’da Azerbaycan’a karşı mağlubiyetiyle sonuçlanan savaşın çabucak akabinde Erivan ile münasebetlerin olağanlaşmasına hazır olduğu iletilerini vermeye başlamıştı. Ermenistan Başbakanı Paşinyan da ülkesinde düzenlenen seçimleri kazanmasının akabinde yaptığı açıklamalarda, Türkiye ile önkoşulsuz diyaloğa hazır olduğunu söylemişti.
Türkiye ile 1991’de bağımsızlık kazanan Ermenistan içinde bağlantıları soykırım tezleri niçiniyle daima gergin geçti. İkili bağlantılarda birinci olağanlaştırma adımı, 2008 yılında ‘futbol diplomasisi’ ismiyle başladı. Devrin Türk Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ulusal kadrolarının maçlarını izlemeye giderek uzlaşma adımları aradı. Bu sürecin devamında İsviçre’nin arabuluculuğunda 2009 yılında iki protokol imzalandı. Bu protokolde 1915 olayları hakkında tarih komitesi kurulması da öngörülüyordu. Lakin süreç başarısızlıkla sonuçlandı. Ermenistan idaresi, Türkiye ile imzalanan protokollerin Ermeni meclisinin onayından geri çekildiğini Şubat 2015’te ilan ederek futbol diplomasisini sonlandırdı. Ermenistan ile Türkiye içindeki kara hudut geçidi ise 1993 yılından bu yana kapalı kalmaya devam ediyor.
‘Sınırların açılmasını talep ediyoruz’
Sputnik, iki ülke içindeki olağanlaşma sürecini Türkiye’de yaşayan Ermenilere sordu. Agos Gazetesi Genel Yayın Direktörü Yetvart Danzikyan, “Türkiye ile Ermenistan’ın diplomatik bağ kurmalarını olağan ki destekliyorum. Bunu kim desteklemez” diyerek şunları ekledi:
Ermenistan ön şartsız görüşme talep ediyordu bu şu kademede sağlanmış görünüyor. Türkiye Karabağ meselesinin kendi açısından çözüldüğünü söylüyor bu da kıymetli bir gelişme. Bugüne kadar Türkiye Karabağ sorunu çözülmeden görüşme yapmayız diyordu. Olağanlaşma süreci umarım ilerler. Birinci görüşmenin de olumlu geçtiğini yapılan açıklamadan anlıyoruz. Önkoşulsuz görüşme konusunda mutabık olunması da kıymetli. Sonların açılmasını talep ediyoruz. Hem Ermeniler birebir vakitte Türkler için daha rahat gidip gelme imkanı olacaktır. Her iki tarafın da içine sinecek bir müddetcin yürütülmesi her insanın talebi.
Bu görüşmelerde ekonomik münasebetlerin ön plana çıktığını tabir eden Danzikyan, “Türkiye için ana motivasyon oradaki ekonomik çıkar diyebiliriz. Karabağ sorunu çözüldüğüne göre ulaşım yollarının açılması ve ekonomik olarak her insanın yarar sağlanması bir motivasyon olarak görülüyor. Ermenistan tarafında da o denli bir motivasyon var. Bu işler ticaret ile başlar çabucak sonrasında diğer yerlere gelinir. ötürüsıyla ekonomik çıkarlar açısından başlanması da yanlış değil” sözlerini kullandı.
‘Türkiye’nin de Ermenistan’ın da buna gereksinimi var’
İstanbul’da yaşayan Diş Tabibi ve Niyet Platformu Üyesi Tatyos Bebek ise “Türkiye ile Ermenistan içindeki bağlantıların muhakkak başlamasından yanayım” dedi ve şöyleki devam etti:
Münasebetlerin başlaması iki ülke içindeki tarihî geçmişin de daha olağanlaşması ismine epey olumlu olur diye düşünüyorum. Zira tarihte yaşadığımız epeyce olumsuz şeyler var. ötürüsıyla bu ilgilerin geliştirilmesi iki ülke ismine da âlâ olur. Bu topraklarda, bu coğrafyada barış ve bir ortada yaşama külçeşidinin gelişmesi lazım. Zira beşerler, devletler çatışarak ya da münasebetlerini kopararak bir yere varamıyorlar. Sonuçta münasebetleri geliştirmek her iki ülke için de uygun olur. Bunun yanı sıra ticari bağlantıların gelişmesi ismine da yeterli olur. Zira Türkiye’nin de Ermenistan’ın da buna muhtaçlığı var. Münasebetlerin gelişme her iki ülke için de kesinlikle âlâ olacaktır diye düşünüyorum. Alışılmış münasebetlerin gelişmesi âlâ lakin güç. Zira hayli sayıda faktör var.
‘Halklar kendi problemlerini kendi ortalarında halledeceklerdir’
Bağların geliştirilmesi için önkoşulsuz olarak bir ortaya gelmenin değerli bir şey olduğunu söz eden Tatyos Bebek, şunları ekledi:
Yüzleşmek için de olsa barışmak için de olsa bir masanın etrafında toplanıp konuşmak kıymetli. ötürüsıyla bu bağlantılar her vakit olumlu bir halde yansıyacaktır. Sonuç istediğimiz üzere bitmeyebilir lakin konuşmaya başlamak kıymetli bir adım. Şayet bu sürer, diplomatik münasebetler başlar ve sonlar açılırsa önümüzdeki senelerda fazlaca kıymetli gelişmeler olabilir. ondan sonrasında halklar kendi meselelerini kendi ortalarında halledeceklerdir. Tarih kurulları falan kurmaya gerek yok.
Türkiye, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ’da Azerbaycan’a karşı mağlubiyetiyle sonuçlanan savaşın çabucak akabinde Erivan ile münasebetlerin olağanlaşmasına hazır olduğu iletilerini vermeye başlamıştı. Ermenistan Başbakanı Paşinyan da ülkesinde düzenlenen seçimleri kazanmasının akabinde yaptığı açıklamalarda, Türkiye ile önkoşulsuz diyaloğa hazır olduğunu söylemişti.
Türkiye ile 1991’de bağımsızlık kazanan Ermenistan içinde bağlantıları soykırım tezleri niçiniyle daima gergin geçti. İkili bağlantılarda birinci olağanlaştırma adımı, 2008 yılında ‘futbol diplomasisi’ ismiyle başladı. Devrin Türk Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ulusal kadrolarının maçlarını izlemeye giderek uzlaşma adımları aradı. Bu sürecin devamında İsviçre’nin arabuluculuğunda 2009 yılında iki protokol imzalandı. Bu protokolde 1915 olayları hakkında tarih komitesi kurulması da öngörülüyordu. Lakin süreç başarısızlıkla sonuçlandı. Ermenistan idaresi, Türkiye ile imzalanan protokollerin Ermeni meclisinin onayından geri çekildiğini Şubat 2015’te ilan ederek futbol diplomasisini sonlandırdı. Ermenistan ile Türkiye içindeki kara hudut geçidi ise 1993 yılından bu yana kapalı kalmaya devam ediyor.
‘Sınırların açılmasını talep ediyoruz’
Sputnik, iki ülke içindeki olağanlaşma sürecini Türkiye’de yaşayan Ermenilere sordu. Agos Gazetesi Genel Yayın Direktörü Yetvart Danzikyan, “Türkiye ile Ermenistan’ın diplomatik bağ kurmalarını olağan ki destekliyorum. Bunu kim desteklemez” diyerek şunları ekledi:
Ermenistan ön şartsız görüşme talep ediyordu bu şu kademede sağlanmış görünüyor. Türkiye Karabağ meselesinin kendi açısından çözüldüğünü söylüyor bu da kıymetli bir gelişme. Bugüne kadar Türkiye Karabağ sorunu çözülmeden görüşme yapmayız diyordu. Olağanlaşma süreci umarım ilerler. Birinci görüşmenin de olumlu geçtiğini yapılan açıklamadan anlıyoruz. Önkoşulsuz görüşme konusunda mutabık olunması da kıymetli. Sonların açılmasını talep ediyoruz. Hem Ermeniler birebir vakitte Türkler için daha rahat gidip gelme imkanı olacaktır. Her iki tarafın da içine sinecek bir müddetcin yürütülmesi her insanın talebi.
Bu görüşmelerde ekonomik münasebetlerin ön plana çıktığını tabir eden Danzikyan, “Türkiye için ana motivasyon oradaki ekonomik çıkar diyebiliriz. Karabağ sorunu çözüldüğüne göre ulaşım yollarının açılması ve ekonomik olarak her insanın yarar sağlanması bir motivasyon olarak görülüyor. Ermenistan tarafında da o denli bir motivasyon var. Bu işler ticaret ile başlar çabucak sonrasında diğer yerlere gelinir. ötürüsıyla ekonomik çıkarlar açısından başlanması da yanlış değil” sözlerini kullandı.
‘Türkiye’nin de Ermenistan’ın da buna gereksinimi var’
İstanbul’da yaşayan Diş Tabibi ve Niyet Platformu Üyesi Tatyos Bebek ise “Türkiye ile Ermenistan içindeki bağlantıların muhakkak başlamasından yanayım” dedi ve şöyleki devam etti:
Münasebetlerin başlaması iki ülke içindeki tarihî geçmişin de daha olağanlaşması ismine epey olumlu olur diye düşünüyorum. Zira tarihte yaşadığımız epeyce olumsuz şeyler var. ötürüsıyla bu ilgilerin geliştirilmesi iki ülke ismine da âlâ olur. Bu topraklarda, bu coğrafyada barış ve bir ortada yaşama külçeşidinin gelişmesi lazım. Zira beşerler, devletler çatışarak ya da münasebetlerini kopararak bir yere varamıyorlar. Sonuçta münasebetleri geliştirmek her iki ülke için de uygun olur. Bunun yanı sıra ticari bağlantıların gelişmesi ismine da yeterli olur. Zira Türkiye’nin de Ermenistan’ın da buna muhtaçlığı var. Münasebetlerin gelişme her iki ülke için de kesinlikle âlâ olacaktır diye düşünüyorum. Alışılmış münasebetlerin gelişmesi âlâ lakin güç. Zira hayli sayıda faktör var.
‘Halklar kendi problemlerini kendi ortalarında halledeceklerdir’
Bağların geliştirilmesi için önkoşulsuz olarak bir ortaya gelmenin değerli bir şey olduğunu söz eden Tatyos Bebek, şunları ekledi:
Yüzleşmek için de olsa barışmak için de olsa bir masanın etrafında toplanıp konuşmak kıymetli. ötürüsıyla bu bağlantılar her vakit olumlu bir halde yansıyacaktır. Sonuç istediğimiz üzere bitmeyebilir lakin konuşmaya başlamak kıymetli bir adım. Şayet bu sürer, diplomatik münasebetler başlar ve sonlar açılırsa önümüzdeki senelerda fazlaca kıymetli gelişmeler olabilir. ondan sonrasında halklar kendi meselelerini kendi ortalarında halledeceklerdir. Tarih kurulları falan kurmaya gerek yok.