Pandemi periyodunda çoğunlukla konuşulan sıhhat meslek kümelerinin yaşadığı zorluklar, asistan tabiplerin fizikî ve ruhsal olarak maruz kaldıkları zahmetler niçiniyle tekrar gündeme geldi.
Asistan doktorlar, uğradıkları mobbing, iş yükünün fazlalığı ve nöbet mühletinin uzunluğu üzere faktörlerden şikayet ederken; Ankara Kent Hastanesi Bayan Doğum Kliniği Asistanı Hekim Rümeysa Berin Şen’in hayatını yitirmesi niçiniyle de mevcut sorunlara yansılar büyüdü.
Nöbetten çıkıp meskenine döndüğü sırada, kullandığı arabayla yol kenarında duran kamyona çarparak hayatını kaybeden genç hekimin vefatının akabinde Türk Tabipleri Birliği (TTB) Asistan ve Genç Uzman Tabipler Kolu, çalışma kurallarının güzelleştirilmesi için pazartesi günü tüm hastanelerde aksiyon düzenledi. Şen’i anmak isteyen meslektaşları; İstanbul, İzmir ve Ankara’nın da ortalarında bulunduğu 17 kentte protesto gerçekleştirerek yas tuttu. #KazaDeğilCinayet hashtagini kullanan sıhhat çalışanları, toplumsal medyadan da hareketlere takviye oldu.
TTB Asistan ve Genç Uzman Tabipler Kolu Merkez Kurulu üyesi ve asistan tabip Meltem Günbeği ile İzmir 9 Eylül Üniversitesi’nde bakılırsav alan asistan doktor Ali İstek Karabulut, sıhhat sisteminde asistanların yaşadığı tüm sıkıntıları ve tahlillerini, hasta-doktor çerçevesinde de ele alarak Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Rümeysa bugün vefatıyla kendi hayatını yitirdi lakin bu, süreç sırasında yapacağı bir yanılgı da olabilirdi’
Asıl sorunun çalışan-öğrenci ayrımının yapılamaması olduğunun altını çizen asistan doktor Günbeği, “elbet doktoruz, hekimlik yapıyoruz lakin birincil önceliğimiz, uzmanlık öğrencisi olmamız. İş yoğunluğu niçiniyle güzel eğitim alamadan mezun olan uzman doktorlar yetişiyor. Bu çalışan hakları kapsamı ve halk sıhhati bakımından önemli bir sorun yaratıyor. Rümeysa bugün vefatıyla kendi hayatını yitirdi ancak bu süreç sırasında yapacağı bir kusur da olabilirdi. Doktoraları 5 dakikada muayeneye zorlama problemi de birebir. aslına bakarsan epey yorgunsun, 30 saat çalışmışsın, sabah poliklinikte 100 hasta bakıyorsun. Kabul edilebilir bir şey değil.Toplumun da kabul etmemesi gereken bir şey diye düşünüyorum” dedi.
Karabulut ise mevzuya ait olarak, “Rümeysa’nın kaybıyla yine hatırladık, artık bu nizam dikiş tutmuyor. Asistan doktorlar olarak tükendik, artık ölüyoruz; canımızı vererek bu hizmeti sürdürmeye çalışıyoruz” dedi.
‘Kargaşa içinde mesleklerini yapmaya çalışıyorlar’
En büyük sorunun epeyce ağır iş yüklerinin olmasından kaynaklandığını vurgulayan Günbeği, “Bu iş yükünün ve sistemin getirdiği sıkıntıların hiç bir vakit çözülmeye çalışılmaması, yalnızca şahısların üzerine yıkılması… Tabipler sorun yumağı olmuş bir sıhhat sistemi içerisinde ‘bugünü nasıl kurtarırız, geçiririz, gelen hastalara nasıl hizmet vereceğiz, servisi, ameliyathaneyi nasıl yönetim ederiz’ diye yalnız başlarına bırakılmış durumda. Yöneticiler, yönetimci, sıhhat bakanı; buna tahlil üretecek kimse yok. Bütün problemlerde doktorlar yalnızca o günün işini kurtarmaya çalışıyorlar. Bu düzensizlik içinde da mesleklerini yapmaya çalışıyorlar” dedi.
‘Pandemi devrinde nazaranvlendirmelerin yalnızca asistan tabipler üzerinden yürütülmesi en büyük sorun’
Çalışma temposu olarak asistan tabiplerin kendi branşlarında da hayli ağır çalıştıklarını söyleyen Günbeği, pandeminin asistan doktorlar açısından hayli da fark yaratmadığını söz etti. Günbeği kelamlarına, “Ama bu sefer de pandemiden dolayı Kovid-19 alanları, yani kirli alanlar ortaya çıkmaya başladı. Poliklinik servisler ve ağır bakımların birçoğunda asistan doktorlar tüm işleri yürüttü. Poliklinikte, aşı ünitesinde ve filyasyonda çalışanların hepsi asistan doktorlardı. Lakin çalışma saati temposu olarak asistan doktorlar kendi branşlarında da epey ağır çalıştıkları için bu açıdan bir farklılık olmadı. İlaveten hayli daha riskli alanlarda çalışmış olduk. Bu bakılırsavlendirmelerin yalnızca asistan tabipler üzerinden yürütülmesi, asistan doktorlar açısından en büyük sorun oldu” formunda devam etti.
‘Asistan tabipler hayli fazla mobbinge maruz kalıyor, yaşadıklarımız çalışan olarak haklarımızı talep etmememizin önüne geçiyor’
Günbeği, maruz kalınan mobbingin ciddiyetine dikkat çekerek:
“Asistan doktorların başka doktor kümelerine bakılırsa fazlaca daha farklı bir pozisyonu var. Asistan doktorlar ne yazık ki epeyce fazla mobbinge maruz kalıyor. Konuşacak kimseyi bulamıyorsunuz. Kısmında itiraz ettiğinizde ya da buna yönelik bir şey yaptığınızda çabucak bir üst kıdem ve başhekimlikler tarafınca hayli önemli mobbinge maruz kalıyorsunuz. Zira asistan doktorlar hem öğrenmek ve bilgiyi almak için tıpkı vakitte o kısımdan mezun olabilmek için hocalarına muhtaçlar. Yeri geldiğinde uzmanlık yeterliliğimizin verilmemesi mümkünlüğünün önümüze getirilmesi; bizim çalışan olarak haklarımızı talep etmemizin önüne geçiyor. Bu yüzden Türkiye’de lokal hareketler, hareketlilikler haricinde toplu bir iş bırakma bir kez olmuştu yalnızca, bunun haricinde asistan doktorların örgütlülüğü ne yazık ki fazlaca zayıf. niçini de epey teminatsız olmaları. Hoca yetersizlik verdiğinde kısımdan uzaklaştırılabiliyor yahut uzman yapılmıyoruz; imtihanlarda sorun çıkarılabiliyor. Bunun haricinde da ceza nöbetleri yazılabiliyor. Hoca ‘sana öğretmiyorum’ diyerek epeyce sıradan bir keyfi tavırla öğretmeyebiliyor. Asistanlar da bunlardan dert duyduğu için kuvvetli bir örgütlülük sergileyemiyorlar.”
‘Hizmetin aksayacağı mazeret edilerek müsaadeler kullandırılmıyor’
Uzun mühletle nöbet tutarak yasal zorunlulukların dışına çıkıldığını belirten Günbeği, “Çok az klinikler haricinde her yerde nöbet müddetleri ihlal ediliyor diyebilirim. Bilhassa üniversite hastanelerinde uzun saatli çalışmalar mevcut. Yasallığı da şöyle; yataklı kurumlar yönetmeliğinin 41. hususuna bakılırsa gece nöbeti daha sonrasında çalışmak yasak. Fakat çabucak alt bendinde kural olarak; ‘başhekimlik, hizmetin aksamaması durumunda bunu kullandırtır’ diyor. Yani, bir daha bir keyfilik var. Başhekim hiç bir vakit asistan tabibi gözetmediği için, hizmetin aksayacağını mazeret ederek bu müsaadeleri kullandırtmıyor” dedi.
‘Uykusuzluk ve kronik yorgunluk, bir yerden daha sonra depresyona dönüyor’
Yasal düzenlemede insiyatifin klinik şeflerine bırakılmasına karşı çıktıklarını açıklayan Karabulut, “hiç bir klinik şef ‘Sen işini aslına bakarsan yapmışsın, yorulmuşsun git artık meskenine dinlen’ demiyor. Türkiye’de bu düzenlemeyi asistan tabibe bakılırsa yapan kliniklerin sayısı 15’i geçmiyor.
Hal bu biçimde olunca; uykusuzluk ve kronik yorgunluk artık bir yerden daha sonra depresyona dönüyor” sözlerini kullandı.
‘36 saati geçen nöbetler tutuyoruz, ben de yasal sonun üzerinde fazlaca nöbet tuttum’
Karabulut asistan tabiplerin gün ortasında dur durak bilmeden çalıştığını hatırlatarak:
“Sağlık talebine yetişmek ve bizim karşılamamızın beklendiği işler için insanlık üstü bir gayret gerekiyor. Sıhhat işçisi olduğumuzdan dolayı bakılırsav şuuruyla hareket ederek mesaiden ayrılmak istiyoruz. 36 saati geçen nöbetler tutuyoruz. Ben de yasal sonun üzerinde epey nöbet tuttum. Zira asistan doktor sayısı azdı fakat bir biçimde nizam ortasında devamlılığın da sağlanması gerekiyordu”
‘Yurtharicinde mutlaka bu biçimde bir uygulama yok’
bununla birlikte Avrupa Genç Tabipler Birliği’nin de bir üyesi olduğunu belirten Günbeği, yurtharicinde bilhassa tabip meslek kümesinin dinlendirilmesine epey ihtimam gösterildiğini vurgulayarak, “Bu birlik içerisinde Türkiye üzere olan diğer bir ülke yok. Kimi yerlerde bir nöbet daha sonrası 2 güne kadar müsaade var. Ayrıyeten onlarda üst hudutta çalışma saatleri diye bir şey varken bizde o denli bir şey de yok, 360 saate kadar çalışan asistan doktor var. Düşünebiliyor musunuz? Sahiden insanlık dışı, bunlar artık kölelik kaideleri. Yurtharicinde muhakkak bu biçimde bir uygulama yok” dedi.
‘Yaşatabilmek için yaşamak istiyoruz’
Eşit işe eşit fiyat uygulanması gerektiğini söyleyen Karabulut, “Üreten biziz, kazanan da biz olmak istiyoruz; kelam hakkı olan biz olmak istiyoruz. Yaşatabilmek için yaşamak istiyoruz. Bunun için de insanca çalışma şartları istiyoruz. Mobbingin olmadığı, iş barışının olduğu ortamlarda çalışarak nöbet tutalım, daha sonrasında da insanca dinlenebilelim istiyoruz. Bir daha sonraki mesaiye dinlenebilmiş olarak gelip, hastalarımızı en inançlı yoldan sıhhatlerine kavuşturmak maksadıyla hareket etmek istiyoruz. Basamaklandırılmış toplumsal sıhhat anlayışının geri gelmesini istiyoruz” biçiminde konuşarak, asistan doktorların taleplerini sıraladı.
‘Yasada hiç bir kayıp ve açık bırakmadan yönetmelikte değişikliğe gidilmesi gerek’
Nöbet uygulamasının bireylerin keyfiyetine bırakılmaması için yönetmelikte bir değişikliğin kaide olduğuna dikkat çeken Günbeği, “Bakanlığın bu işe el atması lazım. birebir vakitte maddedeki açığın çıkarılması birebir zamandanetlenmesi ve beraberinde da nöbet daha sonrasında müsaade verilirken ekonomik kayıpların da olmaması gerekiyor. Zira asistan doktorlar aslına bakarsan yoksulluk hududunun altında yaşayan bir doktor kümesi. Maddede hiç bir kayıp ve açık bırakmadan yönetmelikte değişikliğe gidilmesi gerek. Asistan tabiplerin uzmanlık öğrencisi olduğunu ve öncelikli olarak eğitim alması için buralarda olduğunun farkına varılarak hem eğitim kaideleri nitelikli olarak düzeltilmeli birebir vakitte çalışma kaideleri tekrar ayarlanmalı. Yaşananların sorumlusunun da tabipler olmadığının vurgulanması gerekiyor” halinde konuştu.
Asistan doktorlar, uğradıkları mobbing, iş yükünün fazlalığı ve nöbet mühletinin uzunluğu üzere faktörlerden şikayet ederken; Ankara Kent Hastanesi Bayan Doğum Kliniği Asistanı Hekim Rümeysa Berin Şen’in hayatını yitirmesi niçiniyle de mevcut sorunlara yansılar büyüdü.
Nöbetten çıkıp meskenine döndüğü sırada, kullandığı arabayla yol kenarında duran kamyona çarparak hayatını kaybeden genç hekimin vefatının akabinde Türk Tabipleri Birliği (TTB) Asistan ve Genç Uzman Tabipler Kolu, çalışma kurallarının güzelleştirilmesi için pazartesi günü tüm hastanelerde aksiyon düzenledi. Şen’i anmak isteyen meslektaşları; İstanbul, İzmir ve Ankara’nın da ortalarında bulunduğu 17 kentte protesto gerçekleştirerek yas tuttu. #KazaDeğilCinayet hashtagini kullanan sıhhat çalışanları, toplumsal medyadan da hareketlere takviye oldu.
TTB Asistan ve Genç Uzman Tabipler Kolu Merkez Kurulu üyesi ve asistan tabip Meltem Günbeği ile İzmir 9 Eylül Üniversitesi’nde bakılırsav alan asistan doktor Ali İstek Karabulut, sıhhat sisteminde asistanların yaşadığı tüm sıkıntıları ve tahlillerini, hasta-doktor çerçevesinde de ele alarak Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Rümeysa bugün vefatıyla kendi hayatını yitirdi lakin bu, süreç sırasında yapacağı bir yanılgı da olabilirdi’
Asıl sorunun çalışan-öğrenci ayrımının yapılamaması olduğunun altını çizen asistan doktor Günbeği, “elbet doktoruz, hekimlik yapıyoruz lakin birincil önceliğimiz, uzmanlık öğrencisi olmamız. İş yoğunluğu niçiniyle güzel eğitim alamadan mezun olan uzman doktorlar yetişiyor. Bu çalışan hakları kapsamı ve halk sıhhati bakımından önemli bir sorun yaratıyor. Rümeysa bugün vefatıyla kendi hayatını yitirdi ancak bu süreç sırasında yapacağı bir kusur da olabilirdi. Doktoraları 5 dakikada muayeneye zorlama problemi de birebir. aslına bakarsan epey yorgunsun, 30 saat çalışmışsın, sabah poliklinikte 100 hasta bakıyorsun. Kabul edilebilir bir şey değil.Toplumun da kabul etmemesi gereken bir şey diye düşünüyorum” dedi.
Karabulut ise mevzuya ait olarak, “Rümeysa’nın kaybıyla yine hatırladık, artık bu nizam dikiş tutmuyor. Asistan doktorlar olarak tükendik, artık ölüyoruz; canımızı vererek bu hizmeti sürdürmeye çalışıyoruz” dedi.
‘Kargaşa içinde mesleklerini yapmaya çalışıyorlar’
En büyük sorunun epeyce ağır iş yüklerinin olmasından kaynaklandığını vurgulayan Günbeği, “Bu iş yükünün ve sistemin getirdiği sıkıntıların hiç bir vakit çözülmeye çalışılmaması, yalnızca şahısların üzerine yıkılması… Tabipler sorun yumağı olmuş bir sıhhat sistemi içerisinde ‘bugünü nasıl kurtarırız, geçiririz, gelen hastalara nasıl hizmet vereceğiz, servisi, ameliyathaneyi nasıl yönetim ederiz’ diye yalnız başlarına bırakılmış durumda. Yöneticiler, yönetimci, sıhhat bakanı; buna tahlil üretecek kimse yok. Bütün problemlerde doktorlar yalnızca o günün işini kurtarmaya çalışıyorlar. Bu düzensizlik içinde da mesleklerini yapmaya çalışıyorlar” dedi.
‘Pandemi devrinde nazaranvlendirmelerin yalnızca asistan tabipler üzerinden yürütülmesi en büyük sorun’
Çalışma temposu olarak asistan tabiplerin kendi branşlarında da hayli ağır çalıştıklarını söyleyen Günbeği, pandeminin asistan doktorlar açısından hayli da fark yaratmadığını söz etti. Günbeği kelamlarına, “Ama bu sefer de pandemiden dolayı Kovid-19 alanları, yani kirli alanlar ortaya çıkmaya başladı. Poliklinik servisler ve ağır bakımların birçoğunda asistan doktorlar tüm işleri yürüttü. Poliklinikte, aşı ünitesinde ve filyasyonda çalışanların hepsi asistan doktorlardı. Lakin çalışma saati temposu olarak asistan doktorlar kendi branşlarında da epey ağır çalıştıkları için bu açıdan bir farklılık olmadı. İlaveten hayli daha riskli alanlarda çalışmış olduk. Bu bakılırsavlendirmelerin yalnızca asistan tabipler üzerinden yürütülmesi, asistan doktorlar açısından en büyük sorun oldu” formunda devam etti.
‘Asistan tabipler hayli fazla mobbinge maruz kalıyor, yaşadıklarımız çalışan olarak haklarımızı talep etmememizin önüne geçiyor’
Günbeği, maruz kalınan mobbingin ciddiyetine dikkat çekerek:
“Asistan doktorların başka doktor kümelerine bakılırsa fazlaca daha farklı bir pozisyonu var. Asistan doktorlar ne yazık ki epeyce fazla mobbinge maruz kalıyor. Konuşacak kimseyi bulamıyorsunuz. Kısmında itiraz ettiğinizde ya da buna yönelik bir şey yaptığınızda çabucak bir üst kıdem ve başhekimlikler tarafınca hayli önemli mobbinge maruz kalıyorsunuz. Zira asistan doktorlar hem öğrenmek ve bilgiyi almak için tıpkı vakitte o kısımdan mezun olabilmek için hocalarına muhtaçlar. Yeri geldiğinde uzmanlık yeterliliğimizin verilmemesi mümkünlüğünün önümüze getirilmesi; bizim çalışan olarak haklarımızı talep etmemizin önüne geçiyor. Bu yüzden Türkiye’de lokal hareketler, hareketlilikler haricinde toplu bir iş bırakma bir kez olmuştu yalnızca, bunun haricinde asistan doktorların örgütlülüğü ne yazık ki fazlaca zayıf. niçini de epey teminatsız olmaları. Hoca yetersizlik verdiğinde kısımdan uzaklaştırılabiliyor yahut uzman yapılmıyoruz; imtihanlarda sorun çıkarılabiliyor. Bunun haricinde da ceza nöbetleri yazılabiliyor. Hoca ‘sana öğretmiyorum’ diyerek epeyce sıradan bir keyfi tavırla öğretmeyebiliyor. Asistanlar da bunlardan dert duyduğu için kuvvetli bir örgütlülük sergileyemiyorlar.”
‘Hizmetin aksayacağı mazeret edilerek müsaadeler kullandırılmıyor’
Uzun mühletle nöbet tutarak yasal zorunlulukların dışına çıkıldığını belirten Günbeği, “Çok az klinikler haricinde her yerde nöbet müddetleri ihlal ediliyor diyebilirim. Bilhassa üniversite hastanelerinde uzun saatli çalışmalar mevcut. Yasallığı da şöyle; yataklı kurumlar yönetmeliğinin 41. hususuna bakılırsa gece nöbeti daha sonrasında çalışmak yasak. Fakat çabucak alt bendinde kural olarak; ‘başhekimlik, hizmetin aksamaması durumunda bunu kullandırtır’ diyor. Yani, bir daha bir keyfilik var. Başhekim hiç bir vakit asistan tabibi gözetmediği için, hizmetin aksayacağını mazeret ederek bu müsaadeleri kullandırtmıyor” dedi.
‘Uykusuzluk ve kronik yorgunluk, bir yerden daha sonra depresyona dönüyor’
Yasal düzenlemede insiyatifin klinik şeflerine bırakılmasına karşı çıktıklarını açıklayan Karabulut, “hiç bir klinik şef ‘Sen işini aslına bakarsan yapmışsın, yorulmuşsun git artık meskenine dinlen’ demiyor. Türkiye’de bu düzenlemeyi asistan tabibe bakılırsa yapan kliniklerin sayısı 15’i geçmiyor.
Hal bu biçimde olunca; uykusuzluk ve kronik yorgunluk artık bir yerden daha sonra depresyona dönüyor” sözlerini kullandı.
‘36 saati geçen nöbetler tutuyoruz, ben de yasal sonun üzerinde fazlaca nöbet tuttum’
Karabulut asistan tabiplerin gün ortasında dur durak bilmeden çalıştığını hatırlatarak:
“Sağlık talebine yetişmek ve bizim karşılamamızın beklendiği işler için insanlık üstü bir gayret gerekiyor. Sıhhat işçisi olduğumuzdan dolayı bakılırsav şuuruyla hareket ederek mesaiden ayrılmak istiyoruz. 36 saati geçen nöbetler tutuyoruz. Ben de yasal sonun üzerinde epey nöbet tuttum. Zira asistan doktor sayısı azdı fakat bir biçimde nizam ortasında devamlılığın da sağlanması gerekiyordu”
‘Yurtharicinde mutlaka bu biçimde bir uygulama yok’
bununla birlikte Avrupa Genç Tabipler Birliği’nin de bir üyesi olduğunu belirten Günbeği, yurtharicinde bilhassa tabip meslek kümesinin dinlendirilmesine epey ihtimam gösterildiğini vurgulayarak, “Bu birlik içerisinde Türkiye üzere olan diğer bir ülke yok. Kimi yerlerde bir nöbet daha sonrası 2 güne kadar müsaade var. Ayrıyeten onlarda üst hudutta çalışma saatleri diye bir şey varken bizde o denli bir şey de yok, 360 saate kadar çalışan asistan doktor var. Düşünebiliyor musunuz? Sahiden insanlık dışı, bunlar artık kölelik kaideleri. Yurtharicinde muhakkak bu biçimde bir uygulama yok” dedi.
‘Yaşatabilmek için yaşamak istiyoruz’
Eşit işe eşit fiyat uygulanması gerektiğini söyleyen Karabulut, “Üreten biziz, kazanan da biz olmak istiyoruz; kelam hakkı olan biz olmak istiyoruz. Yaşatabilmek için yaşamak istiyoruz. Bunun için de insanca çalışma şartları istiyoruz. Mobbingin olmadığı, iş barışının olduğu ortamlarda çalışarak nöbet tutalım, daha sonrasında da insanca dinlenebilelim istiyoruz. Bir daha sonraki mesaiye dinlenebilmiş olarak gelip, hastalarımızı en inançlı yoldan sıhhatlerine kavuşturmak maksadıyla hareket etmek istiyoruz. Basamaklandırılmış toplumsal sıhhat anlayışının geri gelmesini istiyoruz” biçiminde konuşarak, asistan doktorların taleplerini sıraladı.
‘Yasada hiç bir kayıp ve açık bırakmadan yönetmelikte değişikliğe gidilmesi gerek’
Nöbet uygulamasının bireylerin keyfiyetine bırakılmaması için yönetmelikte bir değişikliğin kaide olduğuna dikkat çeken Günbeği, “Bakanlığın bu işe el atması lazım. birebir vakitte maddedeki açığın çıkarılması birebir zamandanetlenmesi ve beraberinde da nöbet daha sonrasında müsaade verilirken ekonomik kayıpların da olmaması gerekiyor. Zira asistan doktorlar aslına bakarsan yoksulluk hududunun altında yaşayan bir doktor kümesi. Maddede hiç bir kayıp ve açık bırakmadan yönetmelikte değişikliğe gidilmesi gerek. Asistan tabiplerin uzmanlık öğrencisi olduğunu ve öncelikli olarak eğitim alması için buralarda olduğunun farkına varılarak hem eğitim kaideleri nitelikli olarak düzeltilmeli birebir vakitte çalışma kaideleri tekrar ayarlanmalı. Yaşananların sorumlusunun da tabipler olmadığının vurgulanması gerekiyor” halinde konuştu.