Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyareti vesilesiyle Ortadoğu’daki siyasi gelişmeler bir daha tartışılıyor. Erdoğan’ın BAE ziyareti sırasında en dikkat cazip iletisi “Körfez’in güvenliği Türkiye’nin güvenliğidir” yolundaki kelamları oldu. Türkiye birebir biçimde İsrail ile de ‘olağanlaşma‘ için düğmeye basmışken ve Cumhurbaşkanı İzak Herzog’un Türkiye ziyaretinin hazırlıkları yapılırken, fotoğrafın Cemal Kaşıkçı olayı niçiniyle ilgilerin tabana vurduğu Suudi Arabistan ayağı ise eksik görünüyor. Erdoğan’ın Suudi Arabistan ziyaretinin tarihi de çabucak hemen netleşmiş değil.
Türkiye Körfez çizgisine yönelik yeni adımlar atarken, bölgede Suudi-BAE bağlantılarındaki yeni tansiyonlar dikkat çekiyor.
Gelişmeleri Nişantaşı Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Ali Semin ile konuştuk.
‘BAE, Türkiye ile bir bağlantı kurmaya çalışırken itimat de tazelemek istedi’
Dr. Ali Semin’e nazaran, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyaretini BAE, çeşitli görüntüler eşliğinde Türkiye toplumuna iletiler vermeyi de içeren bir ‘kamu diplomasisine’ vesile kıldı. Bunun olağan olduğunu belirten Semin lakin gelişmelere realist yaklaşmak gerektiğini vurguladı:
“BAE, şöyle yaptı: Türkiye ile bir alaka kurmaya çalışırken, bir de inanç tazelemek istedi. Biz Türk milleti olarak duygusal bir toplumuz. Bize düzgün davranana en değerli şeyimiz herkese yeterli davranırız. Bu iş edebiyatla yürümüyor. Dış siyaset realiteye bağlıdır. Bölgesel manadaki dinamikleri, kültürleri, çıkarları da bilmeniz gerekiyor. Bu alakaların Türkiye tarafınca tek taraflı olduğunu düşünmüyorum. Bu karşılıklı bir ilgidir. BAE bir kamu diplomasisine başlamış üzere. Müzikler söyleniyor, teşekkürler ediliyor. Bu değerli bir şey. Zira kamu diplomasisini dış siyasetin araçlarından birisi ve ülkeler içindeki ikili ilgilerin de aracı olarak her vakit önemserim. Bizim bölgedeki gelişmeler, problemler bize nasıl bir atmosfer ahdedeceğini bakılırsaceğiz. Üç değerli boyut var. Birincisi, ikili münasebetler olarak bakmak lazım. Türkiye’yle BAE içinde mutabakat muhtıraları imzalandı. Birinci evvel BAE’den de adımlar geldi. Ulusal baş güvenlik danışmanı geldi, 24 Kasım’da Prens geldi. İkincisi, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun BAE ziyareti oldu. En son Cumhurbaşkanı’nın ziyaretiyle bağların ivme kazanması gerekiyor.”
‘Türkiye’nin Suriye siyasetinden hiç bir tarafın kazanımı olmadı, bölgede kimse bu çatışmadan kazanmadı’
Türkiye’nin ‘Arap Baharı’ diye anılan süreçte bilhassa Suriye’de izlediği dış siyasette kimsenin kazanım elde edemediğini anımsatan Semin, birebir şeyin İran, Suudi Arabistan ve bölge ülkelerinin tamamı için geçerli olduğunu belirtti. Bölge ülkeleri açısından dengelerin değiştiği yeni bir durumun ortaya çıktığına da işaret eden Semin, son periyotta BAE’nin Yemen’deki savaşta konumunun Suudilerden farklı düşmesine ve bağların petrol sıkıntısı üzerinden de gerilmesine vurgu yaptı:
“İki taraf için de geçerli şeyler var. Arap Baharı ile birlikte Suriye krizi de buna dahil. Türkiye’nin izlediği dış siyasette hiç bir tarafın bir kazanımı olmadı. Kimse kazanmadı bu çatışmadan. Bölgesel manada bu biçimde. İran için de Suudi Arabistan için de geçerli, bölge ülkelerinin tamamı için geçerli. Bölgesel meselelerin artık global güçler üzerinden tahlile kavuşturulmasının epey güç olduğunu gördü. Herkes, bu sıkıntıları artık bölgesel işbirliği, istikrar, barış içerisinde ‘Ne olursa olsun bu bölgenin ülkeleriyiz, terörizm haricinde kabullenmeliyiz’ diyorlar. BAE açısından Körfez ülkeleri içerisinde sahiden çok kıymetli istikrarlar değişti. Suudi Arabistan artık BAE ile ilgileri birebir değil. Yemen’de birlikte hareket etmiş olsalar da 2019’un Temmuz ayından itibaren BAE, ‘Buradaki iç savaş bir işe yaramıyor, geri çekileceğim ve yalnızca jeopolitik çalışacağım’ dedi. Jeopolitik derken ‘oradaki limanlara ve stratejik bölgeleri denetim edeceğim, ben de kendi askerlerimi çekerek yalnızca benim için vekalet savaşı veren kümeleri destekleyeceğim’ dedi. Suudi Arabistan, BAE’yi cezalandırmak için OPEC toplantısında ‘günlük 400 bin petrol artıracağız, yükselince fiyatını düşüreceğiz’ dedi. BAE’nin güç bakanı, birinci kere bu biçimde nitelendiriyor. Bu kadar işbirliği içerisinde olduğu Suudi Arabistan’a karşı ‘Suudi Arabistan bize zulmediyor’ dedi. Petrol meblağları 100 dolara yaklaştı, her gün artmaya devam ediyor. Ukrayna krizi üzere bir hayli sebepler olabilir. Bölgesel gelişmeler de var.”
‘Suudi Arabistan, artık partner olarak BAE’yi değil, Umman’ı görmeye başladı’
Semin, Körfez bölgesinde değişen istikrarlara atıf yaparken, Suudi Arabistan’ın artık BAE değil Umman’ı ortak görmeye başladığı görüşünde. Suudi ve BAE’nin yeni jenerasyon liderliğinin 2030 vizyonu için çalıştığın anımsatan Semin, liderlik rekabetine İsrail ile başlayan olağanlaşma sürecinin de eklenmesinin yarattığı yeni duruma dikkat çekti:
“Körfez ülkeleri içerisinde dengelerin değiştiğini söylememin sebebi şuydu; Suudi Arabistan, artık partner olarak BAE’yi değil aslında Umman’ı görmeye başladı. İki ülkenin 2030 vizyonu var, bunun için çalışıyorlar. Yeni kuşak Körfez ülkelerinde kuşak değişiyor. Bilhassa Suudi Arabistan’da. Bu üçüncü jenerasyon tahminen Türkiye’de olsa Z nesli denirdi, fakat orada üçüncü jenerasyon olarak görüldüğü için söylüyorum. Üçüncü kuşak artık saraylarda, teknolojiden bihaber, dünyanın gerçekleriyle yüzleşmeyen bir jenerasyon değil, hepsi Batı’da eğitim görmüş, Amerika’da büyükelçilik yapmış, en azından dünyayı okuyabiliyor, küreselleşmenin Körfez ülkeleri için neler getireceğini epeyce düzgün biliyor. Veliaht Prens Muhammed Bin Salman, 2030 vizyonunu bunun için ortaya attı. Bu kritiktir Körfez ülkeleri açısından. Yabancılara artık vatandaşlık vermeyi kolaylaştırdılar. Artık Suudi Arabistan’da yatırımcılar şirket merkezleri Dubai’ye değil Riyad’a getirmeliler. Bayan hakları biraz geliştirildi. Bu 2030 vizyonu ortasında şu var: Petrol bizim için tek gelir olmayacak. Biz insan sermayesi üzerinden yürüyeceğiz. Silah, savunma sanayimizi artıracağız. Gerekirse Amerika bize silah veriyor. Çin ile balistik füze bile üretebiliriz diye 2017’den beri mutabakat da kelam konusu.”
‘Artık Körfez ülkelerinde üçüncü jenerasyon büyük bir rekabet içerisinde’
BAE’nin bilhassa Yemen savaşına Suudi Arabistan saflarında girmesinde Müslüman Kardeşlerin tesirli olduğunu belirten Semin, artık İsrail’le olağanlaşmanın de bulunduğu değişen ortamda Körfez’deki genç jenerasyon liderlikler içinde bir rekabetin başladığını vurguladı. Semin, BAE’nin Yemen üzerinden sorun yaşasa bile İran ve Türkiye üzerinden planladığı ticaret rotasına atıfta bulundu:
“BAE, Suudi Arabistan ya da öbür Körfez ülkeleri içindeki istikrarlar değiştikçe şunu düşünüyor: Katar 3.5 yıl Körfez ülkelerinin ablukası altında kaldı. Türkiye Katar’ı destekledi. Şu anda BAE üç ülkeyle bağlantı kurmaya çalışıyor. Hem Körfez ülkeleri hem Arap dünyasında bir liderlik rekabeti başlamış durumda. İsrail ile olağanlaşıyor. Türkiye ve İran ile münasebetlerini güçlendiriyor. Tam karşıtı bir tablo çıkıyor. BAE, artık şu biçimde yapmaya çalışıyor: ‘Bölgesel manada Müslüman Kardeşler’e karşı Suudi Arabistan’la hareket ettim. Yemen savaşı o yüzden var, büsbütün stratejik bir hamleydi’. Müslüman Kardeşler faktörü olmasaydı BAE o savaşın ortasında ortak olmayacaktı, Suudi Arabistan ile koalisyon kurup Yemen’e müdahale etmeyecekti. Lakin Müslüman Kardeşler’i tehdit gördüğü için, ‘Mısır, Suudi Arabistan ile koalisyon kurmak zorundayım’ dedi. İsrail ile neyin peşinde BAE? Artık Körfez ülkelerinde üçüncü jenerasyon büyük bir rekabet içerisinde. Katar Buyruğu de dahil, ‘Kendi içimizdeki bu rekabeti nasıl bölgeselleştireceğiz’ diyorlar. BAE, Türkiye ve İran. Bu üçü bölgesel manada ekonomik, ticaret ve stratejik iştirake gerçek gidiyorlar. BAE’nin İsrail ile bağları düzgün olsa da… BAE’ye füze saldırısı düzenlediler ancak o farklı bir boyut. Şu anda asıl sorun, BAE’nin ticari bir yol projesi var. Bu koridor projesi İran’a geliyor. İran üzerinden geliyor ve Mersin’e geliyor ve bu biçimde ticareti bir aydan 6 ila 8 güne düşürmeye çalışıyor. Bu koridordan en çok Mısır rahatsız. Zira Süveyş Kanalı’nı zayıflatacak. Bu alakalar, Araplar içinde ticari rekabetin yansımalarıdır. Yalnızca bölgesel meseleler diyerek kronik yorumlar olmasın. Aslında ekonomik bağlamı olan ticari rekabettir.”
‘Türkiye’nin de BAE’nin karşılıklı talepleri var, bağlantıların kalıcı olması için daha farklı bir boyuta girmesi lazım’
Türkiye’nin yalnızca BAE ile değil Körfez sermayesiyle karşılıklı çıkarlarını olduğunu belirten Semin, BAE açısından da tasarladığı ticaret koridoru için Türkiye’ye muhtaçlık bulunduğunu söylemiş oldu. Semin’e bakılırsa, bağlantıların kalıcı biçimde düzelmesi için daha farklı bir boyuta girmesi gerekiyor:
“Türkiye açısından baktığımızda karşılıklı çıkarlar var. Türkiye açısından yalnızca BAE ile değil Körfez sermayesi fazlaca kıymetli. BAE ile bağlantıları yalnızca ekonomik bağlamlı söylüyorum. Fakat BAE için Türkiye’nin ticari bir kanal olduğunu vurgulamak istiyorum. Ticaret koridoru. İlgiler normalleşemezse bu ticari proje gerçekleşemeyecek. 2030 vizyonu çerçevesinde Suudi Arabistan’da rastgele bir şirketin yatırım yapması halinde merkezi Riyad’a gelecek. Dubai’nin ister istemez Ortadoğu’daki ticaret merkezi olma özelliği zayıflıyor. BAE bunu biçimde telafi etmek istiyor. Türkiye ile alakalar fazlaca berbattı. Önemli bir medya savaşı vardı. BAE’nin Türkiye’de de finans ettiği medya kanalları oldu, onlar bile Türkiye aleyhine fazlaca önemli manada şeyler paylaştı. BAE’nin 400 şirketi var Türkiye’de. Bütün bu krizlere karşın bankacılık, turizm alanında önemli manada yatırımları var. Türkiye’nin de 13 milyar dolar yatırımı var. ‘Şeytan her vakit ayrıntıda saklıdır’, biz şayet diplomasiyi okursak her vakit milletlerarası bağlar açısından bakmamız gerekiyor.”
‘BAE’nin de talepleri var’
Semin, Erdoğan’ın BAE ziyareti vesilesiyle Yemen’le ilgili tutumu ve ‘Körfez’in güvenliği bizim de güvenliğimizdir’ telaffuzuna dikkat çekerken, bunun İran’a bildiri olarak okunmaması gerektiği görüşünde. ABD’nin de Körfez’i ‘güvenliği sağlama vaadiyle aldığını’ kaydeden Semin, Ankara’nın için de ‘fırsat bulunduğu’ görüşünde. Semin, BAE’nin de Türkiye’den İhvan ve Filistin sorununda taleplerinin bulunduğunu ekledi:
“Cumhurbaşkanı Erdoğan, BAE ziyaretinden daha sonra yaptığı açıklamada ‘Körfez’in güvenliği bizim de güvenliğimizdir’ diyor. Yemen olaylarına karşı da konuştu. Birtakım sitelerde şu biçimde diyorlar; ‘Cumhurbaşkanı Erdoğan oraya gitti, hem de İran’a da bildiri verdi, BAE’nin taarruzlarını kınadı’ diye… Orada Türkiye’nin bir vizyonu var. Yalnızca BAE değil, birinci kere ‘Körfez güvenliği benim de güvenliğim’ diyor. Amerika da tıpkı biçimde Körfez’in gönlünü bu biçimde kazanmıştı. Körfez’i almak güç lakin bölgesel konjonktüre baktığımıza jeopolitik manada Türkiye en azından yakın görünüyor. Ancak bundan daha sonra Türkiye bütün Körfez ülkelerine ‘yapma dediğinde yapmayacaklar’ derseniz buna inanmam. Alakalar devam etmek zorunda. Bu kadar BAE’den bahsettik ancak onların da Türkiye’den talepleri var. Müslüman Kardeşler başta olmak üzere Filistin problemi de var. ‘Filistin konusunda biz İsrail’e baskı yapamıyoruz, siz en azından diyalog kurduğunuzda gündeme getirin, birlikte yapalım’ diyorlar. İki tarafın da karşılıklı talepleri, beklentileri var. Sürece dönemsel olarak bakılabilir, kalıcı olması için daha farklı bir boyuta girmesi lazım. Tam manasıyla bölgesel güç olmanız gerekiyor.”
Türkiye Körfez çizgisine yönelik yeni adımlar atarken, bölgede Suudi-BAE bağlantılarındaki yeni tansiyonlar dikkat çekiyor.
Gelişmeleri Nişantaşı Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Ali Semin ile konuştuk.
‘BAE, Türkiye ile bir bağlantı kurmaya çalışırken itimat de tazelemek istedi’
Dr. Ali Semin’e nazaran, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyaretini BAE, çeşitli görüntüler eşliğinde Türkiye toplumuna iletiler vermeyi de içeren bir ‘kamu diplomasisine’ vesile kıldı. Bunun olağan olduğunu belirten Semin lakin gelişmelere realist yaklaşmak gerektiğini vurguladı:
“BAE, şöyle yaptı: Türkiye ile bir alaka kurmaya çalışırken, bir de inanç tazelemek istedi. Biz Türk milleti olarak duygusal bir toplumuz. Bize düzgün davranana en değerli şeyimiz herkese yeterli davranırız. Bu iş edebiyatla yürümüyor. Dış siyaset realiteye bağlıdır. Bölgesel manadaki dinamikleri, kültürleri, çıkarları da bilmeniz gerekiyor. Bu alakaların Türkiye tarafınca tek taraflı olduğunu düşünmüyorum. Bu karşılıklı bir ilgidir. BAE bir kamu diplomasisine başlamış üzere. Müzikler söyleniyor, teşekkürler ediliyor. Bu değerli bir şey. Zira kamu diplomasisini dış siyasetin araçlarından birisi ve ülkeler içindeki ikili ilgilerin de aracı olarak her vakit önemserim. Bizim bölgedeki gelişmeler, problemler bize nasıl bir atmosfer ahdedeceğini bakılırsaceğiz. Üç değerli boyut var. Birincisi, ikili münasebetler olarak bakmak lazım. Türkiye’yle BAE içinde mutabakat muhtıraları imzalandı. Birinci evvel BAE’den de adımlar geldi. Ulusal baş güvenlik danışmanı geldi, 24 Kasım’da Prens geldi. İkincisi, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun BAE ziyareti oldu. En son Cumhurbaşkanı’nın ziyaretiyle bağların ivme kazanması gerekiyor.”
‘Türkiye’nin Suriye siyasetinden hiç bir tarafın kazanımı olmadı, bölgede kimse bu çatışmadan kazanmadı’
Türkiye’nin ‘Arap Baharı’ diye anılan süreçte bilhassa Suriye’de izlediği dış siyasette kimsenin kazanım elde edemediğini anımsatan Semin, birebir şeyin İran, Suudi Arabistan ve bölge ülkelerinin tamamı için geçerli olduğunu belirtti. Bölge ülkeleri açısından dengelerin değiştiği yeni bir durumun ortaya çıktığına da işaret eden Semin, son periyotta BAE’nin Yemen’deki savaşta konumunun Suudilerden farklı düşmesine ve bağların petrol sıkıntısı üzerinden de gerilmesine vurgu yaptı:
“İki taraf için de geçerli şeyler var. Arap Baharı ile birlikte Suriye krizi de buna dahil. Türkiye’nin izlediği dış siyasette hiç bir tarafın bir kazanımı olmadı. Kimse kazanmadı bu çatışmadan. Bölgesel manada bu biçimde. İran için de Suudi Arabistan için de geçerli, bölge ülkelerinin tamamı için geçerli. Bölgesel meselelerin artık global güçler üzerinden tahlile kavuşturulmasının epey güç olduğunu gördü. Herkes, bu sıkıntıları artık bölgesel işbirliği, istikrar, barış içerisinde ‘Ne olursa olsun bu bölgenin ülkeleriyiz, terörizm haricinde kabullenmeliyiz’ diyorlar. BAE açısından Körfez ülkeleri içerisinde sahiden çok kıymetli istikrarlar değişti. Suudi Arabistan artık BAE ile ilgileri birebir değil. Yemen’de birlikte hareket etmiş olsalar da 2019’un Temmuz ayından itibaren BAE, ‘Buradaki iç savaş bir işe yaramıyor, geri çekileceğim ve yalnızca jeopolitik çalışacağım’ dedi. Jeopolitik derken ‘oradaki limanlara ve stratejik bölgeleri denetim edeceğim, ben de kendi askerlerimi çekerek yalnızca benim için vekalet savaşı veren kümeleri destekleyeceğim’ dedi. Suudi Arabistan, BAE’yi cezalandırmak için OPEC toplantısında ‘günlük 400 bin petrol artıracağız, yükselince fiyatını düşüreceğiz’ dedi. BAE’nin güç bakanı, birinci kere bu biçimde nitelendiriyor. Bu kadar işbirliği içerisinde olduğu Suudi Arabistan’a karşı ‘Suudi Arabistan bize zulmediyor’ dedi. Petrol meblağları 100 dolara yaklaştı, her gün artmaya devam ediyor. Ukrayna krizi üzere bir hayli sebepler olabilir. Bölgesel gelişmeler de var.”
‘Suudi Arabistan, artık partner olarak BAE’yi değil, Umman’ı görmeye başladı’
Semin, Körfez bölgesinde değişen istikrarlara atıf yaparken, Suudi Arabistan’ın artık BAE değil Umman’ı ortak görmeye başladığı görüşünde. Suudi ve BAE’nin yeni jenerasyon liderliğinin 2030 vizyonu için çalıştığın anımsatan Semin, liderlik rekabetine İsrail ile başlayan olağanlaşma sürecinin de eklenmesinin yarattığı yeni duruma dikkat çekti:
“Körfez ülkeleri içerisinde dengelerin değiştiğini söylememin sebebi şuydu; Suudi Arabistan, artık partner olarak BAE’yi değil aslında Umman’ı görmeye başladı. İki ülkenin 2030 vizyonu var, bunun için çalışıyorlar. Yeni kuşak Körfez ülkelerinde kuşak değişiyor. Bilhassa Suudi Arabistan’da. Bu üçüncü jenerasyon tahminen Türkiye’de olsa Z nesli denirdi, fakat orada üçüncü jenerasyon olarak görüldüğü için söylüyorum. Üçüncü kuşak artık saraylarda, teknolojiden bihaber, dünyanın gerçekleriyle yüzleşmeyen bir jenerasyon değil, hepsi Batı’da eğitim görmüş, Amerika’da büyükelçilik yapmış, en azından dünyayı okuyabiliyor, küreselleşmenin Körfez ülkeleri için neler getireceğini epeyce düzgün biliyor. Veliaht Prens Muhammed Bin Salman, 2030 vizyonunu bunun için ortaya attı. Bu kritiktir Körfez ülkeleri açısından. Yabancılara artık vatandaşlık vermeyi kolaylaştırdılar. Artık Suudi Arabistan’da yatırımcılar şirket merkezleri Dubai’ye değil Riyad’a getirmeliler. Bayan hakları biraz geliştirildi. Bu 2030 vizyonu ortasında şu var: Petrol bizim için tek gelir olmayacak. Biz insan sermayesi üzerinden yürüyeceğiz. Silah, savunma sanayimizi artıracağız. Gerekirse Amerika bize silah veriyor. Çin ile balistik füze bile üretebiliriz diye 2017’den beri mutabakat da kelam konusu.”
‘Artık Körfez ülkelerinde üçüncü jenerasyon büyük bir rekabet içerisinde’
BAE’nin bilhassa Yemen savaşına Suudi Arabistan saflarında girmesinde Müslüman Kardeşlerin tesirli olduğunu belirten Semin, artık İsrail’le olağanlaşmanın de bulunduğu değişen ortamda Körfez’deki genç jenerasyon liderlikler içinde bir rekabetin başladığını vurguladı. Semin, BAE’nin Yemen üzerinden sorun yaşasa bile İran ve Türkiye üzerinden planladığı ticaret rotasına atıfta bulundu:
“BAE, Suudi Arabistan ya da öbür Körfez ülkeleri içindeki istikrarlar değiştikçe şunu düşünüyor: Katar 3.5 yıl Körfez ülkelerinin ablukası altında kaldı. Türkiye Katar’ı destekledi. Şu anda BAE üç ülkeyle bağlantı kurmaya çalışıyor. Hem Körfez ülkeleri hem Arap dünyasında bir liderlik rekabeti başlamış durumda. İsrail ile olağanlaşıyor. Türkiye ve İran ile münasebetlerini güçlendiriyor. Tam karşıtı bir tablo çıkıyor. BAE, artık şu biçimde yapmaya çalışıyor: ‘Bölgesel manada Müslüman Kardeşler’e karşı Suudi Arabistan’la hareket ettim. Yemen savaşı o yüzden var, büsbütün stratejik bir hamleydi’. Müslüman Kardeşler faktörü olmasaydı BAE o savaşın ortasında ortak olmayacaktı, Suudi Arabistan ile koalisyon kurup Yemen’e müdahale etmeyecekti. Lakin Müslüman Kardeşler’i tehdit gördüğü için, ‘Mısır, Suudi Arabistan ile koalisyon kurmak zorundayım’ dedi. İsrail ile neyin peşinde BAE? Artık Körfez ülkelerinde üçüncü jenerasyon büyük bir rekabet içerisinde. Katar Buyruğu de dahil, ‘Kendi içimizdeki bu rekabeti nasıl bölgeselleştireceğiz’ diyorlar. BAE, Türkiye ve İran. Bu üçü bölgesel manada ekonomik, ticaret ve stratejik iştirake gerçek gidiyorlar. BAE’nin İsrail ile bağları düzgün olsa da… BAE’ye füze saldırısı düzenlediler ancak o farklı bir boyut. Şu anda asıl sorun, BAE’nin ticari bir yol projesi var. Bu koridor projesi İran’a geliyor. İran üzerinden geliyor ve Mersin’e geliyor ve bu biçimde ticareti bir aydan 6 ila 8 güne düşürmeye çalışıyor. Bu koridordan en çok Mısır rahatsız. Zira Süveyş Kanalı’nı zayıflatacak. Bu alakalar, Araplar içinde ticari rekabetin yansımalarıdır. Yalnızca bölgesel meseleler diyerek kronik yorumlar olmasın. Aslında ekonomik bağlamı olan ticari rekabettir.”
‘Türkiye’nin de BAE’nin karşılıklı talepleri var, bağlantıların kalıcı olması için daha farklı bir boyuta girmesi lazım’
Türkiye’nin yalnızca BAE ile değil Körfez sermayesiyle karşılıklı çıkarlarını olduğunu belirten Semin, BAE açısından da tasarladığı ticaret koridoru için Türkiye’ye muhtaçlık bulunduğunu söylemiş oldu. Semin’e bakılırsa, bağlantıların kalıcı biçimde düzelmesi için daha farklı bir boyuta girmesi gerekiyor:
“Türkiye açısından baktığımızda karşılıklı çıkarlar var. Türkiye açısından yalnızca BAE ile değil Körfez sermayesi fazlaca kıymetli. BAE ile bağlantıları yalnızca ekonomik bağlamlı söylüyorum. Fakat BAE için Türkiye’nin ticari bir kanal olduğunu vurgulamak istiyorum. Ticaret koridoru. İlgiler normalleşemezse bu ticari proje gerçekleşemeyecek. 2030 vizyonu çerçevesinde Suudi Arabistan’da rastgele bir şirketin yatırım yapması halinde merkezi Riyad’a gelecek. Dubai’nin ister istemez Ortadoğu’daki ticaret merkezi olma özelliği zayıflıyor. BAE bunu biçimde telafi etmek istiyor. Türkiye ile alakalar fazlaca berbattı. Önemli bir medya savaşı vardı. BAE’nin Türkiye’de de finans ettiği medya kanalları oldu, onlar bile Türkiye aleyhine fazlaca önemli manada şeyler paylaştı. BAE’nin 400 şirketi var Türkiye’de. Bütün bu krizlere karşın bankacılık, turizm alanında önemli manada yatırımları var. Türkiye’nin de 13 milyar dolar yatırımı var. ‘Şeytan her vakit ayrıntıda saklıdır’, biz şayet diplomasiyi okursak her vakit milletlerarası bağlar açısından bakmamız gerekiyor.”
‘BAE’nin de talepleri var’
Semin, Erdoğan’ın BAE ziyareti vesilesiyle Yemen’le ilgili tutumu ve ‘Körfez’in güvenliği bizim de güvenliğimizdir’ telaffuzuna dikkat çekerken, bunun İran’a bildiri olarak okunmaması gerektiği görüşünde. ABD’nin de Körfez’i ‘güvenliği sağlama vaadiyle aldığını’ kaydeden Semin, Ankara’nın için de ‘fırsat bulunduğu’ görüşünde. Semin, BAE’nin de Türkiye’den İhvan ve Filistin sorununda taleplerinin bulunduğunu ekledi:
“Cumhurbaşkanı Erdoğan, BAE ziyaretinden daha sonra yaptığı açıklamada ‘Körfez’in güvenliği bizim de güvenliğimizdir’ diyor. Yemen olaylarına karşı da konuştu. Birtakım sitelerde şu biçimde diyorlar; ‘Cumhurbaşkanı Erdoğan oraya gitti, hem de İran’a da bildiri verdi, BAE’nin taarruzlarını kınadı’ diye… Orada Türkiye’nin bir vizyonu var. Yalnızca BAE değil, birinci kere ‘Körfez güvenliği benim de güvenliğim’ diyor. Amerika da tıpkı biçimde Körfez’in gönlünü bu biçimde kazanmıştı. Körfez’i almak güç lakin bölgesel konjonktüre baktığımıza jeopolitik manada Türkiye en azından yakın görünüyor. Ancak bundan daha sonra Türkiye bütün Körfez ülkelerine ‘yapma dediğinde yapmayacaklar’ derseniz buna inanmam. Alakalar devam etmek zorunda. Bu kadar BAE’den bahsettik ancak onların da Türkiye’den talepleri var. Müslüman Kardeşler başta olmak üzere Filistin problemi de var. ‘Filistin konusunda biz İsrail’e baskı yapamıyoruz, siz en azından diyalog kurduğunuzda gündeme getirin, birlikte yapalım’ diyorlar. İki tarafın da karşılıklı talepleri, beklentileri var. Sürece dönemsel olarak bakılabilir, kalıcı olması için daha farklı bir boyuta girmesi lazım. Tam manasıyla bölgesel güç olmanız gerekiyor.”