Bayanların gündemi ‘ped zammı’: ‘Kamusal alanda fiyatsız erişmeyi talep ediyoruz’

Kurnazlik

Global Mod
Global Mod
Bayanların temel gereksinimlerinden biri olan regl eserleri de, Türkiye’de son vakit içinderda yaşanan artırımlardan etkilendi. Bu eserlere uygulanan yüzde 18’lik Katma Paha Vergisi oranı ise bayanların gündeminde. Daha evvel milletvekilleri Sera Kadıgil ve Gülistan Kılıç Koçyiğit tarafınca meclise de taşınmış olan bu durum için seslerini duyurmak isteyen bayanlar, toplumsal medyada #PedVergisiniKaldır hastagi altında bir ortaya geliyor, çeşitli vilayetlerde protesto düzenliyorlar. Çünkü, artırımların da tesiriyle hijyenik pedlerin fiyatı, markalara bağlı olarak, 80 liraya kadar çıkıyor.

Bazı güncel hijyenik ped fiyatları. pic.twitter.com/ch5XawdW5Z

— Zam Günlüğü (@zamgunlugu) January 8, 2022



Hangi ülkeler regl mamüllerini fiyatsız sağlıyor?


Türkiye de dahil olmak üzere dünyanın birfazlaca yerinde ‘tabu’ olarak görülen regl ve eserleri için bayanların talebi, vergilerin daha makul bir düzeye çekilmesi ya da fiyatsız olarak dağıtılması. Aslında regl mamüllerini fiyatsız biçimde dağıtan ülkeler mevcut. Hijyenik eserleri okullarda ücretsiz olarak sağlayan birinci ülke olan İskoçya, hijyenik pede de fiyatsız erişimi açan birinci ülke oldu.


Yeni Zelanda da okullarda hijyenik bayan mamüllerini temin etmeye maddi gücü yetmeyen kız öğrencilerin derslere iştirakini artırmak gayesiyle bu mamüllerin fiyatsız dağıtılacağı deklare etti. İngiltere’de ise Brexit’le birlikte, Avrupa Birliği maddeleri tarafınca ‘lüks tüketim maddesi’ olarak görülen bayan hijyen mamüllerinden alınan yüzde 5’lik vergi sıfıra düşürüldü. Türkiye’de ise son olarak, Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanı Derya Yanık hijyenik ped meblağları ile ilgili çalışma yapılabileceğini belirterek “KDV düştüğünde maalesef bunu eserlere yansıtılmıyor. Lakin bunun haricinde bir üst hudut üzere başlıkları çalışabiliriz” tabirlerini kullandı.


Sputnik, toplumun yarısını oluşturan bayanların temel gereksinimlerinden biri olan regl mamüllerine gelen artırımın bu eserlere erişimde niye olacağı meseleleri ve niye ‘lüks’ olarak görülmemesi gerektiğini daha evvel bu bahiste kanun teklifleri de vermiş olan Türkiye Personel Partisi Milletvekili Sera Kadıgil ve regl yoksulluğuna savaş açmış olan Konuşmamız Gerek Derneği kurucusu İlayda Eskitaşçıoğlu ile konuştu.


‘Regl mamüllerine ulaşamayan bayanlar sıhhatlerini riske atarak iptidai tahliller üretmek zorunda kalıyor’


Yüksek artırım oranlarının hayati değerdeki eserlere ve hizmetlere ulaşmayı engellediğini söyleyen vekil Kadıgil, ped üzere hijyen mamüllerinin son 1 yılda yüzde 50 arttığını vurgulayarak “Türk Tabipler Birliği’nin açıklamalarına göre ise bayan sıhhatini direkt ilgilendiren bu eserlere ulaşamayan bayanlar sıhhatlerini riske ederek iptidai tahliller üretmek zorunda kalıyor. Örneğin süreksiz tarım emekçilerinin, emicilik sağlamak için yaprağın üzerine toprak koydukları ve önemli enfeksiyon ve sıhhat sorunları yaşadıkları biliniyor” dedi.


‘Farklı bir zihniyetle yönetilseydik, adamların cinsel gücü arttırmak için kullandıkları eserlerde olduğu üzere en azından yüzde 8 vergi ödeyerek bu eserleri alabilirdik’


Yüksek artırımların yanı sıra ataerkil zihniyetin de bu durumda tesirli olduğunun altını çizen Kadıgil şu tabirleri kullandı:

“Bu durumun niçini, AKP’nin ekonomik olarak ülkeyi soktuğu hal olmasının yanında bir bedel niçini daha var. Bu da ataerkil zihniyet! Sağlıklı bir hanımın her ay yaşadığı fizyolojik bir döngünün konuşulmasının dahi hala ‘tabu’ sayıldığı, bir zihniyetin savunucusu ve taşıyıcısı erkekler tarafınca yönetiliyoruz. Bizim vergilerimizle oluşturulan kaynaklar bu adamların hazırladıkları bütçe programlarıyla dağıtılıyor. Toplumsal Cinsiyete Hassas bütçeleme derken kast ettiğimizin en somut göstergelerinden biri bayanların hijyen mamüllerine erişiminde yaşadığı kasvetler. Şayet farklı bir zihniyetle yönetilseydik, bayanlar, çocuklar, LGBTİ+bireyler üzere toplumsal cinsiyet eşitsizliği niçiniyle dezavantajlı olan kümelerin gereksinimlerini karşılayacak bir düzenleme yapılabilir ve bir fazlaca ülkede olduğu üzere bu eserler fiyatsız olarak dağıtılabilirdi, ya da adamların cinsel gücü arttırmak için kullandıkları eserlerde olduğu üzere, lüks tüketim vergisi olan yüzde 18 vergi değil de yüzde 8 vergi ödeyerek bu eserleri alabilirdik.”

Daha evvel bu bahiste 2 farklı kanun teklifi verdiğini hatırlatan Kadıgil, her iki teklifin de “‘Bıyıklılar’ kulübündekiler için bir mana söz etmediği için komite dehlizlerinde beklediğini” aktardı.


‘Regl karanlık, konuşulmaması gereken ve neredeyse günahmış üzere görünen bir konu’


Regl yoksulluğunu
“regl olan bireylerin bu vakitte kullanmaları gereken hijyenik ped, tampon ya da menstrual kap üzere eserlere erişim düşüncesi çekmesi” olarak tanımlayan Konuşmamız Gerek Derneği kurucusu Eskitaşçıoğlu ise Türkiye’de regl yoksulluğunun yanı sıra bir de eğitim sorunu olduğuna dikkat çekerek, derneklerinin regl tabusu ile de uğraş ettiğini vurguladı:

“Okullara, tarlalara, köylere gidiyoruz; saha çalışmaları düzenliyoruz ve hekimlerle birlikte bu bahiste eğitimler veriyoruz. Ne yazık ki Türkiye’de regli yoksulluğunun, yani bu mamüllerin erişilmez oluşunun yanında bir de eğitim sorunu kelam konusu. Bu alanda ne yazık ki bilhassa kız çocukları mevzunun ne olduğunu, bununla nasıl başa çıkılacağını, öz bakımlarına ve hijyenlerine nasıl dikkat edeceklerini bilmiyorlar. Zira bu karanlık ve konuşulmaması gereken, neredeyse günahmış üzere görülen bir mevzu. Ne yazık ki Türkiye’de kamusal alanda siyasette da bu bu biçimde ve asla lisana getirilmiyor.”

‘Temiz menstrüel eserler kullanamazsak, enfeksiyon ve hastalıklar kaçınılmaz’


Bu eserlere erişimde yaşanacak badirelerin bayanların sıhhatini tehdit edebileceğinin altını çizen Eskitaşçıoğlu, şu tabirleri kullandı:

“Öncelikle bu eserlere ulaşamadığımızda, giderek pahalılaştığı için beşerler epey daha uzun saatlerde pedlerini değiştirerek, hatta kimi vakit de yalnızca bir ped ile yönetim etmeye çalışarak kullanıyorlar. Kimi beşerler ki, biz buna birebir şahidiz, Türkiye’deki mevsimlik tarım çalışanları, mülteciler, kimi köy okullarına giden çocukların bu eserlere hiç erişimi yok. Kullanabilecekleri bir malzemeleri de olmayınca bu periyotları kanayarak geçiriyorlar. bu vakitte de en önemli sorun vajinal enfeksiyonlar ve genel olarak üreme sistemine bağlı epey önemli hastalıklara sebep olabilmesi. Zira regli devrinde bedenimiz enfeksiyonlara daha açık olabiliyor ve bu vakitte sistemli olarak değiştirilen pak menstrüel eserler kullanamazsak, bu biçimde enfeksiyon ve hastalıklar kaçınılmaz oluyor.”

‘Yapılan araştırmaya bakılırsa, fakir ailelerin yüzde 82’si hijyenik pede erişimlerinin olmadığını beyan etmiş’


Türkiye’de regl mamüllerine erişim konusunda kâfi bilginin olmadığına dikkat çeken Eskitaşçıoğlu, Derin Yoksulluk Ağı’nın yaptığı araştırmaya işaret etti. Eskitaşçıoğlu Derin Yoksulluk Ağı’nın Kovid-19 devrinde derin yoksulluk deneyimleyen aileler ile gerçekleştirdiği epey hoş bir araştırma var. Bu araştırmaya bakılırsa, derin yoksulluk deneyimleyen hanelerin yüzde 82’si dışarıdan bir yardım olmadığı surece hijyenik pede asla erişimleri olmadığını beyan etmiş. Yüzde 82 epeyce önemli bir oran. Bu da şu manaya geliyor. En azından Türkiye’de yoksulluk ya da açlık hududunun altında yaşayan bütün hanelerin bunu deneyimlediğini söylememiz mümkün. UNICEF’in 2015 datalarına nazaran ise, dünyada yaklaşık 500 milyon kişinin regl yoksulluğu deneyimlediğini, yani rastgele bir menstrüel esere asla erişimi olmadığı belirleniyor. Menstrüel eserlere erişim bir insan hakkı. Bu eserleri bizim kullanmamak üzere bir lüksümüz yok. ‘Canım, siz de kanayıverin’ ya da ‘amani bir peçete kullanın’ üzere bir tahlil, alternatif kelam konusu değil tabirlerini kullandı.


‘Bir ailede 2 kişi regl olsa, yalnızca ped için 80 liradan fazla para harcaması gerekiyor, bu fakir aileler için imkansız bir miktar’


“Bu kadar temel bir gereksinimin bu yüzden epeyce daha adil vergilendirilmesi daha ucuz ve erişilebilir olması gerekiyor” diye konuşan Eskitaşçıoğlu “Bugün aslında bir ailede iki regli olan kişinin olduğunu düşünürsek bu ailenin yalnızca ped masrafının 80 liranın üzerinde olduğunu görüyoruz. Bu da sosyo ekonomik açıdan sağlam bir yerde olmayan beşerler, işsizlik maaşıyla geçinmeye çalışan ya da kayıt dışı çalışan bir mevsimlik tarım emekçisi aile için imkansız ölçüler. ötürüsıyla bu hususta biz çabamızı devam ettireceğiz ve hem regli olmanın çok olağan bir biyolojik tecrübe olduğunu, daha kolay konuşabileceğimiz günler için birebir vakitte her insanın bu eserleri erişebileceği günler için çalışmaya devam edeceğiz. Bir günde en az 5 ped kullanılması gerekiyor, sağlıklı bir biçimde bu süreci atlatabilmek için. Bu hakikaten Türkiye’de birden fazla insanın yetişemeyeceği bir miktar” dedi.


‘Bu eserlere erişim temel insan hakkı, regl yoksulluğunun en değerli sebeplerinden biri karar alıcıların erkek olması’


Eskitaşoğlu, regl yoksulluğunun en kıymetli sebeplerinden birinin karar alıcıların erkek olması ve bunun ne kadar kıymetli olduğunu kavrayamadıklarından kaynaklandığını şöyle deklare etti:

“Türkiye’ye mahsus olmayan küresel bir sorun olan bu sorunun en değerli sebeplerinden biri mensural mamüllerin fazlaca adaletsiz bir biçimde vergilendirilir oluşu. Türkiye üzerinden gidersek mensural eserlerden alınan KDV oranı yüzde 18. Bu da Türkiye’de bir tüketicinin satın alabileceği rastgele bir eserden alınabilecek en yüksek vergi oranı. Yani epeyce gariptir havyarlarla, pırlantalar ile birebir oranda, hatta onlardan daha yüksek oranda vergilendirilen mensural eserler kullanmak durumundayız. Natürel, bu garip adaletsizliğin en kıymetli sebeplerinden biri dünyada da Türkiye’de de, bu vergilere karar veren merciilerin birçoğunda regl olmayanların, adamların temsilinin çok yüksek oluşu. 10 yıllar boyunca bu eserler güya lüks kozmetik eseriymiş üzere vergilendirilirdi. meğer bugün bizim mensural eserleri kullanmama üzere bir lüksümüz yok. Şayet kullanmazsak vajinal enfeksiyonlar başta olmak üzere hayli önemli sıhhat sorunları ile karşılaşacağız ve bu bir temel muhtaçlık. Aslında bu eserlere erişim de bir temel insan hakkı.”

‘Kamusal alanlarda regl mamüllerine fiyatsız erişmeyi de talep ediyoruz’


İskoçya ve Yeni Zelanda’da uygulanan kamusal alanlarda regl mamüllerinin fiyatsız temini de talep ettiklerini tabir eden Eskitaşçıoğlu, “Bu birinci başta kulağa hayli ekstrem geliyor. Ancak şöyle, Yeni Zelanda’da ya da İskoçya’da kapı kapı dolaşıp insanlara ücretsiz ped verilmiyor ya da helikopterlerden ped atılmıyor. Özünde epey sıradan bir sistem, devlet okulları, devlet üniversiteleri, devlet kütüphaneleri üzere kamusal alanlarda ve tuvaletlerde bu mamüllerin erişilebilir olmasından ibaret. Bunu şöyleki düşünebiliriz. Hepimiz konutlarımıza tuvalet kağıdı alıyoruz ve aşikâr bir vergi ödüyoruz. Kimse üniversitesine giderken cebinde tuvalet kağıdını götürmüyor. Zira bu kadar temel bir gereksinimi tuvalette bulabileceğini biliyor. Bu modeli de buna misal düşünebiliriz” diye konuştu.
 
Üst