Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz halkın geniş kısımlarını derinden etkilerken, dış siyaset gündeminde ‘ekonomi’ başlığı öne çıkan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hükümeti, dikkatini Körfez bölgesine çevirdi.
Ankara, Müslüman Kardeşler (İhvan) başta olmak üzere bir epey başlıkta kriz yaşadığı Körfez’deki Arap monarşilerinden yatırım çekmeye çalışıyor. Bu yatırımlar karşılığında Türkiye’nin savunma sanayi dahil olmak üzere kamuya ilişkin bedelli varlıklarının satışı ile ilgili argümanlar ve tartışmalar da gündeme taşınıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, uygulanan düşük faiz siyaseti niçiniyle yaşanan kur krizi ve giderek değersizleşen Türk Lirası karşısında iktisat siyasetlerini savunurken, ‘Çin modelini’ ortaya attı. Erdoğan’ın bu modeli, “Türkiye’yi üretimle büyütmek, faiz kıskacından çıkarmak için iktisatta yeni periyodu başlattık. Üretimle yabancı yatırımcıların dikkatini çekeceğiz. Çin bu biçimde büyümüş. Biz pazara daha yakınız, onlardan avantajlıyız” diyerek sunduğu belirtiliyor.
Türkiye’de çoklukla ‘üretimi artırmak ve yatırım çekmek için ucuz işgücü kullanması’ olarak anlaşılan ‘Çin modelinin’ aslında ne olduğunu, Türkiye’deki modelle alakasını Cumhuriyet Gazetesi muharriri, iktisatçı Ergin Yıldızoğlu ile konuştuk.
‘Çin modelini düşük fiyata indirgeyen yaklaşımda birkaç yanlış var’
Ergin Yıldızoğlu’na göre, Erdoğan’ın ‘Çin modeli’ derken ne söylemiş olduğini anlamak sıkıntı. İktisatçıların Çin’in kalkınma modeli için ortaya attığı ‘düşük ücret’ görüşüne dikkat çeken Yıldızoğlu, bu perspektifte birkaç yanlış bulunduğunu lisana getirdi. Yıldızoğlu’na bakılırsa birinci yanlış Çin’in dışa açılırken ve yabancı sermaye çekmeye başlamadan evvel Güneydoğu Asya’daki diaspora odaklı adımlarını dikkate almamak:
“Cumhurbaşkanımızın ne söylemiş olduğini anlamak hayli güç. Gerisindeki mantığı kavramakta sık sık zorluk çekiyoruz. Çin neresi, Türkiye neresi? Bunun üzerine düşünen iktisatçılar düşük fiyat üzerine odaklandılar. Düşük fiyatı kullanmak için yabancı sermaye gelecek, bu biçimdece Türkiye iktisadı büyüyecek ve kalkınacağız ve AKP rejimi istediği kaynaklara ulaşacak. Benim anladığım söylemiş olduği bu. Bunun gerçeklikle alakası yok. Çin modelinin düşük fiyatla alakası yok. Burada birkaç tane yanlış var. 1970’lerin ikinci yarısında açılmaya başladığında Çin’in ne özelliği vardı da birden depara kalktı? Birincisi, yabancı sermaye gelmeden ve düşük fiyat tartışması gündeme girmeden Güney Doğu Asya’da Çin diasporasının paralarını Çin’e getirmeye başladığını biliyoruz. Malezya, Endonezya, Tayland bölgesinde Çin diasporası hayli büyük ticaretle uğraşan ve epey kuvvetli sermaye kümelerinden oluşan bir şey. Bu parayı içerideki aile alakalarını kullanarak ve bu biçimde ÇKP ve devletinin çağırmak için gösterdiği eforun kararı önemli biçimde sermaye bölgeye girdi. İktisatta bir canlanma başladı. Yabancı sermaye bu biçimdece süratle güçlenmekte olan pazarı kıymetlendirmek üzere gelmeye başladı.”
‘Çin için düşük fiyat derken, eğitim, sıhhat, konut ve besinin dahil olduğu toplumsal fiyat dikkatten kaçıyor’
Yıldızoğlu, Çin’de güya ‘bir anda ucuza çalışan personeller varmış’ üzere bir kavramlaştırmaya gidildiğini belirtirken, Çin personelinin aldığı ‘toplumsal ücrete’ dikkat edilmediğini vurguladı. Mali olarak Batı ile karşılaştırıldığında düşük fiyat üzere görünse de Çin işçilerinin eğitim, sıhhat, konut ve besinin da dahil olduğu fazlaca kuvvetli bir toplumsal hüviyete sahip olduklarını belirten Yıldızoğlu, güzel barınan, sıhhat ve besin açısından desteklenen, yeterli eğitilmiş ve tüketim gücünü artıran üretken bir işçi bölümün anlaşılması gerektiğinin altını çizdi:
“İkincisi, düşük fiyat derken şöyleki bir şey göz önüne alınmıyor. Güya bir anda Çin’de ucuza çalışan emekçiler vardı üzere bir kavram oluşuyor. Hayır, Çin çalışanının özelliği ucuza çalışmak değil, ucuza çalışmıyor. Fiyatı iki modülden düşünmek gerek. Bir para olarak alınan fiyat bir de toplumsal olarak devletin emekçiye sunduğu hizmet var. Tahminen nakdî olarak batı ülkeleriyle karşılaştırıldığında düşük görünen bir fiyat alırken bununla birlikte eğitim, sıhhat, konut sorunu, besinde epey kuvvetli bir toplumsal hüviyet kesimine sahip. Bunları birleştirdiğimizde tüketim gücü süratle artmakta olan iktisat görüyoruz. Lakin değerli olan toplumsal kısmı emekçinin üretkenliğiyle direkt bağlı. Düzgün barınan, sıhhat ve besin açısından toplumsal olarak desteklenen bir personelin üretken olması kararı ortaya çıkıyor. Çin emekçisi düzgün eğitilmiş, toplumsal olarak yeterli desteklenen üretken bir emekçi sınıfıydı. Bu personeller eğitimli oldukları için epey rahat denetim fabrika içi emek sürecini epeyce rahat denetim edebilen emekçiler, ötürüsıyla arayıp da bulamadığınız personeller ve para kısmını da siz veriyorsunuz. Lakin toplumsal kısmı da devletten geliyor.”
‘Çin siyasi geleneğinde toplumsal ahenk ve halkın temel muhtaçlıklarının karşılanmasına dikkat edilir’
Çin’in 2 bin yılı aşkın siyasi geleneğinde toplumsal ahengin ve halkın temel muhtaçlıklarının karşılanmasının öne çıktığını belirten Yıldızoğlu, Mao’nun da bu temelde hareket ettiğini vurguladı:
“2 bin yılı aşkın bir siyasi gelenek var. Mao da bu siyasi geleneğe bilhassa dikkat etmiş biri. Kıymetli olan toplumsal ahengi sağlamak, yani halkın temel gereksinimlerinin karşılanması. Çin devleti tarih boyunca bu biçimde aslına bakarsanız. Mao’dan itibaren sosyalist prensiplere sadık kalmaya çalışan gelenekte, emekçi sınıfının ve tarımın temel gereksinimlerini karşılamaya büyük ehemmiyet veriyor. Devlet önemli tahıl stokları tutuyor elinde. Hem aç kalmaması için emekçinin fiyatını yüksek tutuyor, kıtlık olduğu vakit ve az üretim olduğunda da elindeki kaynaklarla köylüyü besliyor. Bu da Çin modelinin bir kesimi.”
‘Çinliler Özal’ın yaptığı üzere aman gelin ne yaparsanız yapın diyerek kapitalizme açılmadılar’
Yıldızoğlu’na bakılırsa, Çin modelinin bir başka özelliği yüksek seviyede eğitilmiş, önemli siyasi çabalardan geçmiş takımlar ve epey kuvvetli bir komünist parti tarafınca uygulanması. Kapitalizme büyük bir planlamayla geçildiğini, yabancı sermaye ile ilgilerin ‘ne yaparsanız yapın’ zihniyetiyle kurulmadığını belirten Yıldızoğlu, ‘teknoloji transferi için ‘Çin icadı’ bile denilebileceğini vurguladı. “Kendi iktisadını, çalışanlarını ve siyasi güç merkezlerini koruyarak dünya iktisadına entegre olmuş bir modelden bahsediyoruz” diyen Yıldızoğlu, bu modelin Türkiye ile hiç bir alakası olmadığını belirtti. Yıldızoğlu’na göre Türkiye’de bunun siyasal İslam entelijansiyasının ‘fantezisi’:
“Çin modelini bir öbür özelliği de fazlaca kuvvetli bir komünist partisi olması. Bu devlet hayli önemli siyasi çabalar ortasından geçmiş ve yüksek seviyede eğitilmiş tecrübeli bir takımla yönetiliyor. Bu devlet kapitalist piyasaya açılmaya karar verdiğinde Özal devrinde olduğu üzere ‘Aman gelirseniz gelin, ne yaparsanız yapın’ biçiminde açılmıyor. Evvel birtakım bölgeleri açıyor, yabancı sermaye bağları o bölgede düzenlemeye başlıyor. Ders alıyor, çalıştırıyor, gereken kuralları koyuyor, daha sonrasında yeni bir bölgeyi açıyor. 1970’lerden itibaren bu biçimde gelişti. Çin’e bir daha o devirlerde bir şey satacaksanız, örneğin Boeing uçağı alacak, ‘Bunun hangi modülünü bizde yapacaksın?’ diye soruyor. ötürüsıyla senden Boeing’i alıyor lakin bir kesimini Çin’de yapmanı sağlıyor. Teknoloji transferini bu ilgilerde daima hale getiriyor, buna piyasa erişim şartı deniyor ve bu Çin’in icadı. Bizim piyasaya şu listedekileri yaparsan ve şunları verirsen girebilirsin. Zira fazlaca büyük bir piyasa ve her insanın ağzının suyu akıyor. Kendi iktisadını, çalışanlarını ve siyasi güç merkezlerini koruyarak dünya iktisadına entegre olmuş bir modelden bahsediyoruz. Bu modelin Türkiye ile hiç bir alakası yok. Çin modeli demek büsbütün fantazi. Bu siyasi İslamın entelijansiyasının sorunudur. Gerçekliği boşverip hayal kurup onun ortasında yaşamayı tercih ederler.”
‘İyi beslenmeyen, eğitilmemiş, tüketim gücünün ne olduğu muhakkak olmayan bir emekçi sınıfıyla ne üretirsiniz?’
Yıldızoğlu, dünyada tek işlevin ‘düşük ücret’ olmadığını anımsatırken, “Bunlarla olsaydı Bangladeş almış başını gidiyor oldurdu” dedi Yıldızoğlu, ABD’nin otomotiv sanayisinin düşük fiyat için gittiği Meksika’dan işgücü düzeyi, üretkenlik, eğitim ve yeni teknolojilere adaptasyon düzeyinin düşüklüğü yüzünden geri döndüğünü anımsattı. “Don-gömlek üretecekseniz bunlarla kalkınma mümkün değil artık bu dünyada” diyen Yıldızoğlu, ileri teknolojiyle üretim yapacak işgücünün de imam hatiplerden çıkmadığını anımsattı:
“Bunlarla olsaydı şayet Bangladeş almış başını gidiyor olurdu. Bir sürü Asya ülkesinde acayip bir gelişme yaşanıyor olurdu. bu biçimde değil. Düşük fiyat tek işlev değil. Amerikan oto sanayisi, fiyat düşüklüğünden dolayı evvel Meksika’ya gitti, daha sonra işgücü düzeyi, üretkenlik, eğitim, yeni teknolojilere adaptasyon seviyesi işine gelmediği için geri dönmeye başladı. Ne üretecek de dünyada yükselecek? Düzgün beslenmeyen, düzgün eğitilmemiş, hakikat düzgün toplumsal şartlar ortasında yaşamayan, tüketim gücünün ne olduğu belirli olmayan bir emekçi sınıfıyla ne üretirsiniz? Don-gömlek üretecekseniz şayet bunlarla kalkınma mümkün değil artık bu dünyada. İleri teknolojiyle bir şeyler üretecekseniz, bu biçimde da iş gücünün buna nazaran yetiştirilmesi gerekiyor. Maalesef İmam hatiplerden çıkmıyor bu. ‘Biz zahidi severiz’ diyen başlar bu insanları yetiştiremiyor. Gerçeklerle bağlantısını koparıp hayal aleminde sanrılarla yaşayan bir entelijansiyanın yetiştireceği nesiller bu biçimde olmuyor. Milleti aç bırakacağız, ne üretecekler? Önüne koyacağız son teknoloji makinaları, bakacak o denli ona. Üniversite mezunu olması gerekiyor bunu yapabilmesi için. Ayrıyeten bir nesilde yetişmesi gerekiyor, bunları yönetmesi gereken insanları da yetiştirmek gerekiyor.”
‘O büyüme TÜİK’in hesaplamaları mı?’
Türkiye ile ilgili sunulan büyüme sayıları anımsatıldığında, “TÜİK’in hesaplamaları mı?” diye soran Yıldızoğlu, saygın iktisatçıların birkaç yıl evvel katsayıların nasıl rastgele yapıldığını ortaya serdiğini anımsattı. “Ben kendi hesabıma ne enflasyon ne büyüme sayılarına inanıyorum” diyen Yıldızoğlu, son olarak bir devlet kurumu olan TÜİK’in ana muhalefet partisini kapıdan çevirmesine atıfta bulundu:
“Birkaç yıl evvel büyüme sayılarını hesaplama metodunu hürmet duyduğumuz iktisatçılar tartıştılar. Bu hesabın tutmadığını gösterdiler. Kat sayıların nasıl itinasız hesaplandığını gösterdiler. Bu tartışma bu biçimde canlandı. daha sonra kapandı gitti. bu biçimdedan beri TÜİK öbür bir şey mi yapıyor? bu biçimdedan bu vakte Türkiye’deki yönetişim güzelce bozuldu. Ben kendi hesabıma ne enflasyon ne büyüme sayılarına inanmıyorum, nasıl yapıldığını bulamıyorsunuz. En son kapıdan çevirdiler. Ana muhalefet liderini istatistik enstitüsünün kapısından çeviriyorlar, bu biçimde bir şey olabilir mi? Potansiyel olarak bu vatandaş yarın başbakan ya da devlet lideri olacak. 3 tane bürokrat, ‘Ben almıyorum’ diyor. Olacak iş mi bu?”
‘Yunanistan batmadan uygun notlar veriyorlardı, Asya krizi patlamadan IMF Asya mucizesinden bahsediyordu’
Yıldızoğlu, milletlerarası derecelendirme kuruluşlarının Türkiye ile ilgili datalarının de inanç vermediğini vurgularken, “Yunanistan batmadan bir sene evvel fazlaca düzgün notlar veriyorlardı. Asya krizi patlamadan evvel IMF ‘Asya mucizesinden’ bahsediyordu” diye anımsattı:
“Yunanistan krizi patlamadan bir sene evvel bu birebir yer, Yunanistan’a hayli âlâ kredilendirme derece notları veriyordu. Asya krizi 1997’de patlamadan bir periyot evvel çıkan IMF raporu, ‘Asya mucizesinden’ bahsediyordu. Bunların tartışmaları 2008’den daha sonra hayli yapıldı. Krediyi veren banka, hem de kredi değerlendirmesine de sahip, onun da ortağı X muhasebe şirketi. Acayip bir durum var. Onlar bence durumu benden daha âlâ biliyorlar. Türkiye iktisadının genel trendleriyle şu andaki trendleri karşılaştırdıkları vakit ortadaki açıklığa bakıp oradan bile bir sonuç çıkarmak mümkün.”
‘Türkiye istikrar açısından inanç veren bir ülke olsa Katar’dan evvel Çin gelir yatırım yapar’
Körfez’in güçlü monarşilerinin Türkiye’ye para yatırsalar bile Türkiye iktisadının bütün problemlerine apansız deva olamayacaklarını belirten Yıldızoğlu, bu ülkelerin bağımlılık ilişkisi ortasında oldukları ABD’nin onayı olmadan hareket edemeyeceklerini anımsattı. Türkiye’nin şartlarının tüzel kurallar, sermaye ve mülkiyet açısından itimat vermediğini belirten Yıldızoğlu, “Türkiye istikrar açısından inanç veren bir ülke olsa Katar’dan evvel Çin gelir yatırım yapar” değerlendirmesinde bulundu:
“Körfez’in kendisine hayrı yok, halkı açısından bakarsak. O mantalite Türkiye’ye gelir lakin Körfez’i yöneten insanların hepsi son derece ileri seviyede eğitilmiş, üstündeki kıyafete bakmamak gerek, iktisadi şeyleri bilen, riski okumasını bilen beşerler. Oradan buraya gelen paranın Türkiye’de üç-beş bireye faydası olur lakin Türkiye iktisadının apansızın bütün problemleri aşmasına, TL’nin istikrara gelmesine yardımcı olmaz. Ayrıyeten Amerika’nın en büyük üssü Katar’da. Önemli bağlılık münasebetleri var. Şayet siyasi emellerle geliyorlarsa, ilişkin oldukları bağımlılık ve sorumluluk bağlantıları ortasında ABD’nin onayını alarak gelirler. Türkiye, demokrasiler toplantısına çağrılmamış bir ülkedir. ötürüsıyla Türkiye istikrar açısından inanç veren bir ülke olsa Katar’dan evvel Çin gelir yatırım yapar. Onlar Avrupa’ya giriyorlar lakin Türkiye’ye gelirken düşünüyorlar. Türkiye’de malları satın alıp öbür yere taşıyacak olanlar için bir şey söyleyemem. Lakin Türkiye’de yatırım yapıp da artı kıymet üretip buradan dünya iktisadında bir şey yapacak olanlar için Türkiye iktisadının istikrarlı, işgücünün çalışabilir, iç pazarının da kıymetlendirilebilir olması lazım. Tüzel kuralların, sermaye ve mal mülkiyetinin garanti altına alınmış olması gerekir. Bunların hepsi yurtharicindeki yatırımcılar açısından şikayet konusu.”
Ankara, Müslüman Kardeşler (İhvan) başta olmak üzere bir epey başlıkta kriz yaşadığı Körfez’deki Arap monarşilerinden yatırım çekmeye çalışıyor. Bu yatırımlar karşılığında Türkiye’nin savunma sanayi dahil olmak üzere kamuya ilişkin bedelli varlıklarının satışı ile ilgili argümanlar ve tartışmalar da gündeme taşınıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, uygulanan düşük faiz siyaseti niçiniyle yaşanan kur krizi ve giderek değersizleşen Türk Lirası karşısında iktisat siyasetlerini savunurken, ‘Çin modelini’ ortaya attı. Erdoğan’ın bu modeli, “Türkiye’yi üretimle büyütmek, faiz kıskacından çıkarmak için iktisatta yeni periyodu başlattık. Üretimle yabancı yatırımcıların dikkatini çekeceğiz. Çin bu biçimde büyümüş. Biz pazara daha yakınız, onlardan avantajlıyız” diyerek sunduğu belirtiliyor.
Türkiye’de çoklukla ‘üretimi artırmak ve yatırım çekmek için ucuz işgücü kullanması’ olarak anlaşılan ‘Çin modelinin’ aslında ne olduğunu, Türkiye’deki modelle alakasını Cumhuriyet Gazetesi muharriri, iktisatçı Ergin Yıldızoğlu ile konuştuk.
‘Çin modelini düşük fiyata indirgeyen yaklaşımda birkaç yanlış var’
Ergin Yıldızoğlu’na göre, Erdoğan’ın ‘Çin modeli’ derken ne söylemiş olduğini anlamak sıkıntı. İktisatçıların Çin’in kalkınma modeli için ortaya attığı ‘düşük ücret’ görüşüne dikkat çeken Yıldızoğlu, bu perspektifte birkaç yanlış bulunduğunu lisana getirdi. Yıldızoğlu’na bakılırsa birinci yanlış Çin’in dışa açılırken ve yabancı sermaye çekmeye başlamadan evvel Güneydoğu Asya’daki diaspora odaklı adımlarını dikkate almamak:
“Cumhurbaşkanımızın ne söylemiş olduğini anlamak hayli güç. Gerisindeki mantığı kavramakta sık sık zorluk çekiyoruz. Çin neresi, Türkiye neresi? Bunun üzerine düşünen iktisatçılar düşük fiyat üzerine odaklandılar. Düşük fiyatı kullanmak için yabancı sermaye gelecek, bu biçimdece Türkiye iktisadı büyüyecek ve kalkınacağız ve AKP rejimi istediği kaynaklara ulaşacak. Benim anladığım söylemiş olduği bu. Bunun gerçeklikle alakası yok. Çin modelinin düşük fiyatla alakası yok. Burada birkaç tane yanlış var. 1970’lerin ikinci yarısında açılmaya başladığında Çin’in ne özelliği vardı da birden depara kalktı? Birincisi, yabancı sermaye gelmeden ve düşük fiyat tartışması gündeme girmeden Güney Doğu Asya’da Çin diasporasının paralarını Çin’e getirmeye başladığını biliyoruz. Malezya, Endonezya, Tayland bölgesinde Çin diasporası hayli büyük ticaretle uğraşan ve epey kuvvetli sermaye kümelerinden oluşan bir şey. Bu parayı içerideki aile alakalarını kullanarak ve bu biçimde ÇKP ve devletinin çağırmak için gösterdiği eforun kararı önemli biçimde sermaye bölgeye girdi. İktisatta bir canlanma başladı. Yabancı sermaye bu biçimdece süratle güçlenmekte olan pazarı kıymetlendirmek üzere gelmeye başladı.”
‘Çin için düşük fiyat derken, eğitim, sıhhat, konut ve besinin dahil olduğu toplumsal fiyat dikkatten kaçıyor’
Yıldızoğlu, Çin’de güya ‘bir anda ucuza çalışan personeller varmış’ üzere bir kavramlaştırmaya gidildiğini belirtirken, Çin personelinin aldığı ‘toplumsal ücrete’ dikkat edilmediğini vurguladı. Mali olarak Batı ile karşılaştırıldığında düşük fiyat üzere görünse de Çin işçilerinin eğitim, sıhhat, konut ve besinin da dahil olduğu fazlaca kuvvetli bir toplumsal hüviyete sahip olduklarını belirten Yıldızoğlu, güzel barınan, sıhhat ve besin açısından desteklenen, yeterli eğitilmiş ve tüketim gücünü artıran üretken bir işçi bölümün anlaşılması gerektiğinin altını çizdi:
“İkincisi, düşük fiyat derken şöyleki bir şey göz önüne alınmıyor. Güya bir anda Çin’de ucuza çalışan emekçiler vardı üzere bir kavram oluşuyor. Hayır, Çin çalışanının özelliği ucuza çalışmak değil, ucuza çalışmıyor. Fiyatı iki modülden düşünmek gerek. Bir para olarak alınan fiyat bir de toplumsal olarak devletin emekçiye sunduğu hizmet var. Tahminen nakdî olarak batı ülkeleriyle karşılaştırıldığında düşük görünen bir fiyat alırken bununla birlikte eğitim, sıhhat, konut sorunu, besinde epey kuvvetli bir toplumsal hüviyet kesimine sahip. Bunları birleştirdiğimizde tüketim gücü süratle artmakta olan iktisat görüyoruz. Lakin değerli olan toplumsal kısmı emekçinin üretkenliğiyle direkt bağlı. Düzgün barınan, sıhhat ve besin açısından toplumsal olarak desteklenen bir personelin üretken olması kararı ortaya çıkıyor. Çin emekçisi düzgün eğitilmiş, toplumsal olarak yeterli desteklenen üretken bir emekçi sınıfıydı. Bu personeller eğitimli oldukları için epey rahat denetim fabrika içi emek sürecini epeyce rahat denetim edebilen emekçiler, ötürüsıyla arayıp da bulamadığınız personeller ve para kısmını da siz veriyorsunuz. Lakin toplumsal kısmı da devletten geliyor.”
‘Çin siyasi geleneğinde toplumsal ahenk ve halkın temel muhtaçlıklarının karşılanmasına dikkat edilir’
Çin’in 2 bin yılı aşkın siyasi geleneğinde toplumsal ahengin ve halkın temel muhtaçlıklarının karşılanmasının öne çıktığını belirten Yıldızoğlu, Mao’nun da bu temelde hareket ettiğini vurguladı:
“2 bin yılı aşkın bir siyasi gelenek var. Mao da bu siyasi geleneğe bilhassa dikkat etmiş biri. Kıymetli olan toplumsal ahengi sağlamak, yani halkın temel gereksinimlerinin karşılanması. Çin devleti tarih boyunca bu biçimde aslına bakarsanız. Mao’dan itibaren sosyalist prensiplere sadık kalmaya çalışan gelenekte, emekçi sınıfının ve tarımın temel gereksinimlerini karşılamaya büyük ehemmiyet veriyor. Devlet önemli tahıl stokları tutuyor elinde. Hem aç kalmaması için emekçinin fiyatını yüksek tutuyor, kıtlık olduğu vakit ve az üretim olduğunda da elindeki kaynaklarla köylüyü besliyor. Bu da Çin modelinin bir kesimi.”
‘Çinliler Özal’ın yaptığı üzere aman gelin ne yaparsanız yapın diyerek kapitalizme açılmadılar’
Yıldızoğlu’na bakılırsa, Çin modelinin bir başka özelliği yüksek seviyede eğitilmiş, önemli siyasi çabalardan geçmiş takımlar ve epey kuvvetli bir komünist parti tarafınca uygulanması. Kapitalizme büyük bir planlamayla geçildiğini, yabancı sermaye ile ilgilerin ‘ne yaparsanız yapın’ zihniyetiyle kurulmadığını belirten Yıldızoğlu, ‘teknoloji transferi için ‘Çin icadı’ bile denilebileceğini vurguladı. “Kendi iktisadını, çalışanlarını ve siyasi güç merkezlerini koruyarak dünya iktisadına entegre olmuş bir modelden bahsediyoruz” diyen Yıldızoğlu, bu modelin Türkiye ile hiç bir alakası olmadığını belirtti. Yıldızoğlu’na göre Türkiye’de bunun siyasal İslam entelijansiyasının ‘fantezisi’:
“Çin modelini bir öbür özelliği de fazlaca kuvvetli bir komünist partisi olması. Bu devlet hayli önemli siyasi çabalar ortasından geçmiş ve yüksek seviyede eğitilmiş tecrübeli bir takımla yönetiliyor. Bu devlet kapitalist piyasaya açılmaya karar verdiğinde Özal devrinde olduğu üzere ‘Aman gelirseniz gelin, ne yaparsanız yapın’ biçiminde açılmıyor. Evvel birtakım bölgeleri açıyor, yabancı sermaye bağları o bölgede düzenlemeye başlıyor. Ders alıyor, çalıştırıyor, gereken kuralları koyuyor, daha sonrasında yeni bir bölgeyi açıyor. 1970’lerden itibaren bu biçimde gelişti. Çin’e bir daha o devirlerde bir şey satacaksanız, örneğin Boeing uçağı alacak, ‘Bunun hangi modülünü bizde yapacaksın?’ diye soruyor. ötürüsıyla senden Boeing’i alıyor lakin bir kesimini Çin’de yapmanı sağlıyor. Teknoloji transferini bu ilgilerde daima hale getiriyor, buna piyasa erişim şartı deniyor ve bu Çin’in icadı. Bizim piyasaya şu listedekileri yaparsan ve şunları verirsen girebilirsin. Zira fazlaca büyük bir piyasa ve her insanın ağzının suyu akıyor. Kendi iktisadını, çalışanlarını ve siyasi güç merkezlerini koruyarak dünya iktisadına entegre olmuş bir modelden bahsediyoruz. Bu modelin Türkiye ile hiç bir alakası yok. Çin modeli demek büsbütün fantazi. Bu siyasi İslamın entelijansiyasının sorunudur. Gerçekliği boşverip hayal kurup onun ortasında yaşamayı tercih ederler.”
‘İyi beslenmeyen, eğitilmemiş, tüketim gücünün ne olduğu muhakkak olmayan bir emekçi sınıfıyla ne üretirsiniz?’
Yıldızoğlu, dünyada tek işlevin ‘düşük ücret’ olmadığını anımsatırken, “Bunlarla olsaydı Bangladeş almış başını gidiyor oldurdu” dedi Yıldızoğlu, ABD’nin otomotiv sanayisinin düşük fiyat için gittiği Meksika’dan işgücü düzeyi, üretkenlik, eğitim ve yeni teknolojilere adaptasyon düzeyinin düşüklüğü yüzünden geri döndüğünü anımsattı. “Don-gömlek üretecekseniz bunlarla kalkınma mümkün değil artık bu dünyada” diyen Yıldızoğlu, ileri teknolojiyle üretim yapacak işgücünün de imam hatiplerden çıkmadığını anımsattı:
“Bunlarla olsaydı şayet Bangladeş almış başını gidiyor olurdu. Bir sürü Asya ülkesinde acayip bir gelişme yaşanıyor olurdu. bu biçimde değil. Düşük fiyat tek işlev değil. Amerikan oto sanayisi, fiyat düşüklüğünden dolayı evvel Meksika’ya gitti, daha sonra işgücü düzeyi, üretkenlik, eğitim, yeni teknolojilere adaptasyon seviyesi işine gelmediği için geri dönmeye başladı. Ne üretecek de dünyada yükselecek? Düzgün beslenmeyen, düzgün eğitilmemiş, hakikat düzgün toplumsal şartlar ortasında yaşamayan, tüketim gücünün ne olduğu belirli olmayan bir emekçi sınıfıyla ne üretirsiniz? Don-gömlek üretecekseniz şayet bunlarla kalkınma mümkün değil artık bu dünyada. İleri teknolojiyle bir şeyler üretecekseniz, bu biçimde da iş gücünün buna nazaran yetiştirilmesi gerekiyor. Maalesef İmam hatiplerden çıkmıyor bu. ‘Biz zahidi severiz’ diyen başlar bu insanları yetiştiremiyor. Gerçeklerle bağlantısını koparıp hayal aleminde sanrılarla yaşayan bir entelijansiyanın yetiştireceği nesiller bu biçimde olmuyor. Milleti aç bırakacağız, ne üretecekler? Önüne koyacağız son teknoloji makinaları, bakacak o denli ona. Üniversite mezunu olması gerekiyor bunu yapabilmesi için. Ayrıyeten bir nesilde yetişmesi gerekiyor, bunları yönetmesi gereken insanları da yetiştirmek gerekiyor.”
‘O büyüme TÜİK’in hesaplamaları mı?’
Türkiye ile ilgili sunulan büyüme sayıları anımsatıldığında, “TÜİK’in hesaplamaları mı?” diye soran Yıldızoğlu, saygın iktisatçıların birkaç yıl evvel katsayıların nasıl rastgele yapıldığını ortaya serdiğini anımsattı. “Ben kendi hesabıma ne enflasyon ne büyüme sayılarına inanıyorum” diyen Yıldızoğlu, son olarak bir devlet kurumu olan TÜİK’in ana muhalefet partisini kapıdan çevirmesine atıfta bulundu:
“Birkaç yıl evvel büyüme sayılarını hesaplama metodunu hürmet duyduğumuz iktisatçılar tartıştılar. Bu hesabın tutmadığını gösterdiler. Kat sayıların nasıl itinasız hesaplandığını gösterdiler. Bu tartışma bu biçimde canlandı. daha sonra kapandı gitti. bu biçimdedan beri TÜİK öbür bir şey mi yapıyor? bu biçimdedan bu vakte Türkiye’deki yönetişim güzelce bozuldu. Ben kendi hesabıma ne enflasyon ne büyüme sayılarına inanmıyorum, nasıl yapıldığını bulamıyorsunuz. En son kapıdan çevirdiler. Ana muhalefet liderini istatistik enstitüsünün kapısından çeviriyorlar, bu biçimde bir şey olabilir mi? Potansiyel olarak bu vatandaş yarın başbakan ya da devlet lideri olacak. 3 tane bürokrat, ‘Ben almıyorum’ diyor. Olacak iş mi bu?”
‘Yunanistan batmadan uygun notlar veriyorlardı, Asya krizi patlamadan IMF Asya mucizesinden bahsediyordu’
Yıldızoğlu, milletlerarası derecelendirme kuruluşlarının Türkiye ile ilgili datalarının de inanç vermediğini vurgularken, “Yunanistan batmadan bir sene evvel fazlaca düzgün notlar veriyorlardı. Asya krizi patlamadan evvel IMF ‘Asya mucizesinden’ bahsediyordu” diye anımsattı:
“Yunanistan krizi patlamadan bir sene evvel bu birebir yer, Yunanistan’a hayli âlâ kredilendirme derece notları veriyordu. Asya krizi 1997’de patlamadan bir periyot evvel çıkan IMF raporu, ‘Asya mucizesinden’ bahsediyordu. Bunların tartışmaları 2008’den daha sonra hayli yapıldı. Krediyi veren banka, hem de kredi değerlendirmesine de sahip, onun da ortağı X muhasebe şirketi. Acayip bir durum var. Onlar bence durumu benden daha âlâ biliyorlar. Türkiye iktisadının genel trendleriyle şu andaki trendleri karşılaştırdıkları vakit ortadaki açıklığa bakıp oradan bile bir sonuç çıkarmak mümkün.”
‘Türkiye istikrar açısından inanç veren bir ülke olsa Katar’dan evvel Çin gelir yatırım yapar’
Körfez’in güçlü monarşilerinin Türkiye’ye para yatırsalar bile Türkiye iktisadının bütün problemlerine apansız deva olamayacaklarını belirten Yıldızoğlu, bu ülkelerin bağımlılık ilişkisi ortasında oldukları ABD’nin onayı olmadan hareket edemeyeceklerini anımsattı. Türkiye’nin şartlarının tüzel kurallar, sermaye ve mülkiyet açısından itimat vermediğini belirten Yıldızoğlu, “Türkiye istikrar açısından inanç veren bir ülke olsa Katar’dan evvel Çin gelir yatırım yapar” değerlendirmesinde bulundu:
“Körfez’in kendisine hayrı yok, halkı açısından bakarsak. O mantalite Türkiye’ye gelir lakin Körfez’i yöneten insanların hepsi son derece ileri seviyede eğitilmiş, üstündeki kıyafete bakmamak gerek, iktisadi şeyleri bilen, riski okumasını bilen beşerler. Oradan buraya gelen paranın Türkiye’de üç-beş bireye faydası olur lakin Türkiye iktisadının apansızın bütün problemleri aşmasına, TL’nin istikrara gelmesine yardımcı olmaz. Ayrıyeten Amerika’nın en büyük üssü Katar’da. Önemli bağlılık münasebetleri var. Şayet siyasi emellerle geliyorlarsa, ilişkin oldukları bağımlılık ve sorumluluk bağlantıları ortasında ABD’nin onayını alarak gelirler. Türkiye, demokrasiler toplantısına çağrılmamış bir ülkedir. ötürüsıyla Türkiye istikrar açısından inanç veren bir ülke olsa Katar’dan evvel Çin gelir yatırım yapar. Onlar Avrupa’ya giriyorlar lakin Türkiye’ye gelirken düşünüyorlar. Türkiye’de malları satın alıp öbür yere taşıyacak olanlar için bir şey söyleyemem. Lakin Türkiye’de yatırım yapıp da artı kıymet üretip buradan dünya iktisadında bir şey yapacak olanlar için Türkiye iktisadının istikrarlı, işgücünün çalışabilir, iç pazarının da kıymetlendirilebilir olması lazım. Tüzel kuralların, sermaye ve mal mülkiyetinin garanti altına alınmış olması gerekir. Bunların hepsi yurtharicindeki yatırımcılar açısından şikayet konusu.”