EBRD tarafınca gerçekleştirilen bir araştırmada, Türkiye’de bankaların kredi verme sürecinde bayan ve erkek teşebbüsçüler içinde ayrımcılık yaptığı kararına varıldı.
Bloomberg HT’den Zeynep Bayar’ın haberine bakılırsa J. Michelle Brock ve Ralph De Haas tarafınca kaleme alınan araştırmada, Türkiye’deki bayan ve erkek girişimcilerin kredi müracaatlarında şartsız onay alma oranının birebir olduğu ancak bayan girişimcilerden kefil istenme oranının erkeklerden yüzde 26 daha fazla olduğu açıklandı.
EBRD Kıdemli Ekonomisti J. Michelle Brock, Türkiye’de bayan girişimcilerin kredi müracaat sürecinde ayrımcılığa uğrama sebeplerini ve bu ayrımcılığın ülke iktisadına olan sonuçlarını kıymetlendirdi.
Araştırma, küçük işletmelere verilen kredilerde cinsiyet ayrımcılığını ortaya koymak gayesiyle 334 Türk banka çalışanı ile yapıldı. Raporda, ayrımcılığın temel olarak kredi müracaatında bulunan ve erkek hükümran bölümlerde çalışan bayanları etkilediği açıklandı. Öbür taraftan, genç banka çalışanlarının, 45 yaş üstü banka çalışanlarına bakılırsa bayan girişimcilerden kefil isteme oranlarının daha yüksek olduğu ortaya çıktı.
Brock, Türkiye’de birebir firmayı işleten ve tıpkı maharete sahip iki işletmecinin birebir ölçüde kredi talep ettiğini lakin bayan işletmecilerden kefil istenme oranının erkeklere bakılırsa yüzde 26 daha yüksek olduğunu söylemiş oldu. Bayan girişimcilerin babalarından ya da erkek kardeşlerinden kefil olmasını istediğini belirten Brock, bu durumun bayan işletmecinin toplumsal etrafı için pek maliyetli bir hal aldığını lisana getirdi.
Brock, bayanlardan kefil istenmesinin ülke iktisadına olan tesirini değerlendirdiği konuşmasında, bayan işletmecinin kefil bulamaması durumunda projeyi rafa kaldırdığını ya da bayanların çoğunlukta olduğu diğer bir bölüme yönelmek zorunda kaldığını belirtti. Kârlı bir projenin gerçekleştirilememesinin şirketin büyümesini etkilediğini söyleyen Brock, bunun da dolaylı olarak devlet için düşük vergi gelirine niye olduğunu lisana getirdi.
‘Genç bankacılar bayanlara kredi vermekte daha temkinli’
Genç banka çalışanlarının, 45 yaş üstü banka çalışanlarına bakılırsa bayan girişimcilerden kefil isteme oranlarının daha yüksek olmasının sebebini pahalandıran Brock, şu tabirleri kullandı:
“Aslında bu mantığa karşıt bir sonuç, zira çoklukla gençlerin daha açık fikirli olmasını bekleriz. Lakin gerçek şu ki, mesleğinize birinci başladığınızda, bilhassa bir çalışan olarak, bankanızın kredi verdiği kısımlar hakkında öğrenmeniz gereken çok şey vardır. Kâğıt üzerinde pek düzgün görünen bir adayın evrakıyla ne yapacağınız konusunda kararsız olabilirsiniz ve perde ardında farkında olmadığınız bir şeyler olabileceğinden endişeleniyorsunuzdur. Zira bilhassa inşaat, gemicilik yahut öbür erkek hâkim bölümlerde bayanları görmeye alışık değilsinizdir. Bizim yorumumuz, belirsizlik ortamında bu genç çalışanların bir nevi para kaybetme riskini azaltmak için kefil isteyerek kendini müdafaaya ittiğidir.”
Ayrımcılığın önlenmesine yönelik 3 strateji belirlendi
Araştırmada, bayan girişimcilerin maruz kaldığı ayrımcılığın önlenmesi gayesiyle 3 stratejinin uygulanması öneriliyor. Bunlardan birincisi, kredi temin etmede bakılırsavli genç banka çalışanlarının bulunduğu kümelere daha kıdemli çalışanların eklenmesi.
İkinci olarak, örtük önyargıların gerçek dünyadaki tesirini hafifçeletmeye yönelik stratejilerin izlenmesi tavsiye ediliyor. Örneğin, bankaların bayanlara kefilsiz kredi vermek için şube seviyesinde gayeler belirlemesi ve bu maksadı karşılayamayan şubelerin sorumlu tutması üzere. Ya da, başarılı bayan girişimcilerin bankaların iç bağlantı ve eğitim programlarına entegre edilmesi öneriliyor.
Üçüncü olarak, banka kredilendirmelerinin büsbütün algoritmik karar verme formülü ile değiştirilebileceği öneriliyor. Lakin, raporda algoritmik kredi puanlamasının, örtük önyargılara eğilimli kesimlerde yüz yüze ayrımcılığı azaltabilirken, kredi verme açısından toplumsal kümeler içindeki eşitsizlikleri azaltmada başarısız olabileceği belirtiliyor.
Sonuç olarak, dünya genelinde bayan girişimcilerin erkek girişimcilere nazaran bankalardan daha az borçlandığı düşünüldüğünde, bu araştırma ile Türkiye’de de bayan girişimcilerin üretken kapasitesini gereğince kullanımını engelleyen kredi kısıtlamalarıyla karşılaştıkları savunuluyor. Türk bankalarının yakın vakitte, bu araştırma özelinde şirket içi bir çalışma yapıp yapmayacağı da merak konusu.
Bloomberg HT’den Zeynep Bayar’ın haberine bakılırsa J. Michelle Brock ve Ralph De Haas tarafınca kaleme alınan araştırmada, Türkiye’deki bayan ve erkek girişimcilerin kredi müracaatlarında şartsız onay alma oranının birebir olduğu ancak bayan girişimcilerden kefil istenme oranının erkeklerden yüzde 26 daha fazla olduğu açıklandı.
EBRD Kıdemli Ekonomisti J. Michelle Brock, Türkiye’de bayan girişimcilerin kredi müracaat sürecinde ayrımcılığa uğrama sebeplerini ve bu ayrımcılığın ülke iktisadına olan sonuçlarını kıymetlendirdi.
Araştırma, küçük işletmelere verilen kredilerde cinsiyet ayrımcılığını ortaya koymak gayesiyle 334 Türk banka çalışanı ile yapıldı. Raporda, ayrımcılığın temel olarak kredi müracaatında bulunan ve erkek hükümran bölümlerde çalışan bayanları etkilediği açıklandı. Öbür taraftan, genç banka çalışanlarının, 45 yaş üstü banka çalışanlarına bakılırsa bayan girişimcilerden kefil isteme oranlarının daha yüksek olduğu ortaya çıktı.
Brock, Türkiye’de birebir firmayı işleten ve tıpkı maharete sahip iki işletmecinin birebir ölçüde kredi talep ettiğini lakin bayan işletmecilerden kefil istenme oranının erkeklere bakılırsa yüzde 26 daha yüksek olduğunu söylemiş oldu. Bayan girişimcilerin babalarından ya da erkek kardeşlerinden kefil olmasını istediğini belirten Brock, bu durumun bayan işletmecinin toplumsal etrafı için pek maliyetli bir hal aldığını lisana getirdi.
Brock, bayanlardan kefil istenmesinin ülke iktisadına olan tesirini değerlendirdiği konuşmasında, bayan işletmecinin kefil bulamaması durumunda projeyi rafa kaldırdığını ya da bayanların çoğunlukta olduğu diğer bir bölüme yönelmek zorunda kaldığını belirtti. Kârlı bir projenin gerçekleştirilememesinin şirketin büyümesini etkilediğini söyleyen Brock, bunun da dolaylı olarak devlet için düşük vergi gelirine niye olduğunu lisana getirdi.
‘Genç bankacılar bayanlara kredi vermekte daha temkinli’
Genç banka çalışanlarının, 45 yaş üstü banka çalışanlarına bakılırsa bayan girişimcilerden kefil isteme oranlarının daha yüksek olmasının sebebini pahalandıran Brock, şu tabirleri kullandı:
“Aslında bu mantığa karşıt bir sonuç, zira çoklukla gençlerin daha açık fikirli olmasını bekleriz. Lakin gerçek şu ki, mesleğinize birinci başladığınızda, bilhassa bir çalışan olarak, bankanızın kredi verdiği kısımlar hakkında öğrenmeniz gereken çok şey vardır. Kâğıt üzerinde pek düzgün görünen bir adayın evrakıyla ne yapacağınız konusunda kararsız olabilirsiniz ve perde ardında farkında olmadığınız bir şeyler olabileceğinden endişeleniyorsunuzdur. Zira bilhassa inşaat, gemicilik yahut öbür erkek hâkim bölümlerde bayanları görmeye alışık değilsinizdir. Bizim yorumumuz, belirsizlik ortamında bu genç çalışanların bir nevi para kaybetme riskini azaltmak için kefil isteyerek kendini müdafaaya ittiğidir.”
Ayrımcılığın önlenmesine yönelik 3 strateji belirlendi
Araştırmada, bayan girişimcilerin maruz kaldığı ayrımcılığın önlenmesi gayesiyle 3 stratejinin uygulanması öneriliyor. Bunlardan birincisi, kredi temin etmede bakılırsavli genç banka çalışanlarının bulunduğu kümelere daha kıdemli çalışanların eklenmesi.
İkinci olarak, örtük önyargıların gerçek dünyadaki tesirini hafifçeletmeye yönelik stratejilerin izlenmesi tavsiye ediliyor. Örneğin, bankaların bayanlara kefilsiz kredi vermek için şube seviyesinde gayeler belirlemesi ve bu maksadı karşılayamayan şubelerin sorumlu tutması üzere. Ya da, başarılı bayan girişimcilerin bankaların iç bağlantı ve eğitim programlarına entegre edilmesi öneriliyor.
Üçüncü olarak, banka kredilendirmelerinin büsbütün algoritmik karar verme formülü ile değiştirilebileceği öneriliyor. Lakin, raporda algoritmik kredi puanlamasının, örtük önyargılara eğilimli kesimlerde yüz yüze ayrımcılığı azaltabilirken, kredi verme açısından toplumsal kümeler içindeki eşitsizlikleri azaltmada başarısız olabileceği belirtiliyor.
Sonuç olarak, dünya genelinde bayan girişimcilerin erkek girişimcilere nazaran bankalardan daha az borçlandığı düşünüldüğünde, bu araştırma ile Türkiye’de de bayan girişimcilerin üretken kapasitesini gereğince kullanımını engelleyen kredi kısıtlamalarıyla karşılaştıkları savunuluyor. Türk bankalarının yakın vakitte, bu araştırma özelinde şirket içi bir çalışma yapıp yapmayacağı da merak konusu.