Kazakistan’da 2 Ocak’ta başlayan protesto şovları, provokasyonlarla birlikte ülkenin en büyük kenti Almatı’da şiddet hareketleri ve silahlı çatışmalara dönüşmüştü. Kentte biroldukça nokta yağmalandı, yakıldı, kentteki görünümler savaş alanını aratmadı. Bugüne geldiğimizde ise güvenlik güçlerinin müdahalesiyle kentlerde büyük oranda sükûnet sağlandı.
Kazakistan’ın kurucu başkanı Nursultan Nazarbayev ve mevcut Cumhurbaşkanı Tokayev’i yakından tanıyan bir isim olan Türkiye’nin eski Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek, ülkedeki olayların gelişim sürecini ve ulaştığı boyutu Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Kolektif sistemden kapitalist siteme geçiş büyük sorun oldu’
“Eylemlerin ardında iç ve dış güçlerin varlığından bahsedebiliriz lakin bu karışıklığın yaratılması için uygun ortamın olması gerekiyor” sözlerini kullanan Zeybek, şunları söylemiş oldu:
1990’da Kazakistan’a gittiğimde çabucak hemen daha Sovyet ülkesiydi. Sovyetler dağılıp bağımsızlık gelince epeyce büyük sorunlarla karşı karşıya kaldılar. Bir Sovyetler Birliği ülkesi olmaktan çıkıp ulus devlet olmanın sancıları yaşandı. Olağan birebir vakitte kolektif sistemden kapitalist siteme geçiş büyük sorun oldu. 70 yıl müddetle gelen jenerasyonlar kolektif sistemin eşitlikçi yapısında yaşadılar. Muhtaçlıklar ve fiyatlar sonluydu ancak karşılıyordu. Bütün her insanın yaşama standardı benzeriydi. Eğitim ve sıhhat parasızdı, işsizlik yasaktı. Kapitalist sisteme geçince durum değişti. Eğitim ve sıhhat paralı oldu, işsizlik çoğaldı. Piyasa iktisadı ne gerektiriyorsa o yapıldı. Pazar iktisadının imkanlarından yararlananlar zenginleşti, bu durum halk nezdinde rahatsızlık yarattı.
‘Şehirlere kan kusturdular’
Bağımsızlığın birinci senelerında bir ‘Batı romantizmi’ olduğunu belirten Zeybek, şöyleki devam etti:
Batı’ya nefret aşka dönüştü. Biroldukca eski Sovyet ülkesi güç kaynaklarının işletmesini Batı şirketlerine verdi. Kazakistan halkı açlık çekmiyor lakin Batı’dan gelen çalışanlar ile kendi durumunu kıyaslıyorlar. Bütün bunların birikimiyle gelen yüzde 100 artırım hareketleri doğurdu. Bu artırımı devlet değil şirketler yaptı. Halkta birikmiş ‘Bizim toprağımızda lüks yaşıyorlar’ şuurunu harekete geçirdi. bir süre doğal bir reaksiyon oldu, ancak tüm bu yansıların içine birileri sızdı. Artırımlarda hangi ülkenin şirketi tesirli oldu bunun araştırılması gerekiyor. Almatı’da aksiyonların içine dinci-selefi teröristler sızdı. Bunların gerisinde diğerleri olur ve taşeron olarak kullanırlar. İdaresi değiştirmek isteyen bu takım Almatı’daki başarıyı bütün kentlerde yakalasalardı işin öteki boyutları olurdu. Doğal burada terör her türlü yüzünü gösterdi. Yağmacılık, tecavüz olayları duyduk. Kentlere kan kusturdular.
‘KGAÖ gücünün gelmesinin ruhsal olarak ehemmiyeti büyük’
Bu süreçte Tokayev tarafınca kıymetli adımlar atıldığını tabir eden Zeybek, bu hususta şunları söylemiş oldu:
Nursultan Nazarbayev tüm yetkilerini Kasım Cömert Tokayev’e bıraktı. İki ismi de hayli uygun tanıyorum. senelerdan beri görüşürüm, Tokayev kıymetli bir aydın. Bu yeterli insan gerektiği vakit sertleşmesini bildiğini de gösterdi. KGAÖ ülkelerinden güç gelmesinin fiziki olarak hayli ehemmiyeti yok lakin ruhsal olarak kıymeti büyük. Memleketler arası birliklerin geldiğini duyan teröristlerin maneviyatı bozuldu. Lakin bu mevzudaki ‘Rusya geldi yerleşti’ üzere yorumları ciddiye almıyorum. Kazakistan’da Rus düşmanlığını artırmak için ya da Türkiye’de Rus düşmanlığını artırmak için planlı olarak yapıldığını düşünüyorum. Ve hareketlerin sonlandırılmasında Tokayev’in ihtar ateşi olmaksızın vurun buyruğu tesirli oldu. Zira o an savaş haliydi ve silahlandırılmış güçlere karşı sonuç almayı kolaylaştırdı. Kazak yöneticilerine düşen şerden nasıl hayır çıkarılır konusunda düşünmeleridir. Birinci olarak dışarıdan gelen teröristlerin ülkeye yerleşmelerine müsaade verilmemelidir. Öte yandan muhakkak bireylerde biriken serveti nasıl tabana yayılabilir konusunda adımlar atılmalıdır.
Kazakistan’ın kurucu başkanı Nursultan Nazarbayev ve mevcut Cumhurbaşkanı Tokayev’i yakından tanıyan bir isim olan Türkiye’nin eski Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek, ülkedeki olayların gelişim sürecini ve ulaştığı boyutu Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Kolektif sistemden kapitalist siteme geçiş büyük sorun oldu’
“Eylemlerin ardında iç ve dış güçlerin varlığından bahsedebiliriz lakin bu karışıklığın yaratılması için uygun ortamın olması gerekiyor” sözlerini kullanan Zeybek, şunları söylemiş oldu:
1990’da Kazakistan’a gittiğimde çabucak hemen daha Sovyet ülkesiydi. Sovyetler dağılıp bağımsızlık gelince epeyce büyük sorunlarla karşı karşıya kaldılar. Bir Sovyetler Birliği ülkesi olmaktan çıkıp ulus devlet olmanın sancıları yaşandı. Olağan birebir vakitte kolektif sistemden kapitalist siteme geçiş büyük sorun oldu. 70 yıl müddetle gelen jenerasyonlar kolektif sistemin eşitlikçi yapısında yaşadılar. Muhtaçlıklar ve fiyatlar sonluydu ancak karşılıyordu. Bütün her insanın yaşama standardı benzeriydi. Eğitim ve sıhhat parasızdı, işsizlik yasaktı. Kapitalist sisteme geçince durum değişti. Eğitim ve sıhhat paralı oldu, işsizlik çoğaldı. Piyasa iktisadı ne gerektiriyorsa o yapıldı. Pazar iktisadının imkanlarından yararlananlar zenginleşti, bu durum halk nezdinde rahatsızlık yarattı.
‘Şehirlere kan kusturdular’
Bağımsızlığın birinci senelerında bir ‘Batı romantizmi’ olduğunu belirten Zeybek, şöyleki devam etti:
Batı’ya nefret aşka dönüştü. Biroldukca eski Sovyet ülkesi güç kaynaklarının işletmesini Batı şirketlerine verdi. Kazakistan halkı açlık çekmiyor lakin Batı’dan gelen çalışanlar ile kendi durumunu kıyaslıyorlar. Bütün bunların birikimiyle gelen yüzde 100 artırım hareketleri doğurdu. Bu artırımı devlet değil şirketler yaptı. Halkta birikmiş ‘Bizim toprağımızda lüks yaşıyorlar’ şuurunu harekete geçirdi. bir süre doğal bir reaksiyon oldu, ancak tüm bu yansıların içine birileri sızdı. Artırımlarda hangi ülkenin şirketi tesirli oldu bunun araştırılması gerekiyor. Almatı’da aksiyonların içine dinci-selefi teröristler sızdı. Bunların gerisinde diğerleri olur ve taşeron olarak kullanırlar. İdaresi değiştirmek isteyen bu takım Almatı’daki başarıyı bütün kentlerde yakalasalardı işin öteki boyutları olurdu. Doğal burada terör her türlü yüzünü gösterdi. Yağmacılık, tecavüz olayları duyduk. Kentlere kan kusturdular.
‘KGAÖ gücünün gelmesinin ruhsal olarak ehemmiyeti büyük’
Bu süreçte Tokayev tarafınca kıymetli adımlar atıldığını tabir eden Zeybek, bu hususta şunları söylemiş oldu:
Nursultan Nazarbayev tüm yetkilerini Kasım Cömert Tokayev’e bıraktı. İki ismi de hayli uygun tanıyorum. senelerdan beri görüşürüm, Tokayev kıymetli bir aydın. Bu yeterli insan gerektiği vakit sertleşmesini bildiğini de gösterdi. KGAÖ ülkelerinden güç gelmesinin fiziki olarak hayli ehemmiyeti yok lakin ruhsal olarak kıymeti büyük. Memleketler arası birliklerin geldiğini duyan teröristlerin maneviyatı bozuldu. Lakin bu mevzudaki ‘Rusya geldi yerleşti’ üzere yorumları ciddiye almıyorum. Kazakistan’da Rus düşmanlığını artırmak için ya da Türkiye’de Rus düşmanlığını artırmak için planlı olarak yapıldığını düşünüyorum. Ve hareketlerin sonlandırılmasında Tokayev’in ihtar ateşi olmaksızın vurun buyruğu tesirli oldu. Zira o an savaş haliydi ve silahlandırılmış güçlere karşı sonuç almayı kolaylaştırdı. Kazak yöneticilerine düşen şerden nasıl hayır çıkarılır konusunda düşünmeleridir. Birinci olarak dışarıdan gelen teröristlerin ülkeye yerleşmelerine müsaade verilmemelidir. Öte yandan muhakkak bireylerde biriken serveti nasıl tabana yayılabilir konusunda adımlar atılmalıdır.