44 yıllık gazetecilik ömründe Saddam’dan Arafat’a, Butto’dan Mursi’ye yüzlerce başkanla röportajlar yaparak dünyanın nabzını tutan Işık Batur, son kitabı ‘Ortadoğu’nun Şahları, Vezirleri, Piyonları’nı RS FM’de Atilla Güner’le Akşam Postası’na anlattı.
Batur, “Merak, heyecan, dinamizm bunların hepsi bir ortada olunca 44 yıl epey uzun bir süre bilhassa gazetecilik ömründe. Abdi İpekçi ekolü olarak yetişen gazetecileriz. Fikri takip ile yetiştirildik. Bir olayın bütününü gorebilmek takip edebilmek, nereye gittiğini görmek epeyce değerlidir. Bir gazeteci yalnızca teyp tutan, siyasalların görüşlerini kamuoyuna yansıtan bir duruma düşebilir ki ben hiç bir vakit mesleğe o denli bakmadım. Tarihin yaşayan şahidi olarak kendimi görüyorum. Ortadoğu fazlaca ilgili çekti her şey Arafat’ın peşinde koşarken, onunla bir röportaj yapmakla başladı. Türk iç siyasetini ve Türk dış siyasetini birbirinden ayırmak epey kolay değil. Hem iç siyasete meraklıydım, zira parlamento muhabirliği de yaptım. Amerikan evraklarını araştırdım. 1960 darbesi, 1972 ve 1980 darbeleri, Kıbrıs sıkıntısı…” dedi.
’80’lerden daha sonraki değişimin şahidiyim’
Büyük fotoğrafı nazaranrerek yazmaya çalıştığını vurgulayan Batur, şunları söylemiş oldu:
“Soğuk Savaş devri Türkiye’nin daha bir istikrarlı olduğu, Batı ittifakının ortasında yer aldığı, Sovyetlere karşı bir uç karakol niteliğinde olan bir pozisyondaydık. 1989-1990’dan itibaren Soğuk Savaş biter bitmez hem dünya değişmeye başladı birebir vakitte Ortadoğu değişmeye başladı. 1980’lerin sonundan itibaren Pakistan, Ortadoğu, Irak, Suriye ve bütün Arap coğrafyası dahil yaşadım ve değişimi gördüm. Kürt sorunu ve Irak problemi aslında bu olayın başlangıç niteliğini taşıyor. 1990’da Körfez Savaşı’nın başlangıcında Özal, iktidardaydı. Irak’ın Körfez Savaşı’yla birlikte parçalanma sürecine girmesini teğe bir yaşayan ve şahit olan bir gazeteciyim. Bağdat’a giderek Saddam’la son görüşmeyi yapan sayılı gazetecilerdenim. Büyük Ortadoğu projesinin nasıl başladığına aslında şahit oldum. Siyasi İslam’ın nasıl yükseldiğini, Müslüman Kardeşler’le bir arada Türkiye’nin bu işe nasıl girdiğini kitapta anlatıyorum. Ortadoğu’nun son kanlı değişiminde rol oynayan hem önderler ki içerisinde Saddam Hüseyin, Tarık Aziz, Beşar Esad üzere isimler ve bundan evvelki Hafız Esad devrinde Suriye’ye gidişimiz eş-Şara ile görüşmemiz ve bütün Arap Baharı sürecinde de neler yaşandığını başkan pozisyonundaki şahıslar ile görüştüm ve bu isimlerin içinde Muhammed Mursi de var.”
Batur, Kürt sıkıntısının fazlaca derin bir bahis olduğunu ve kitapta da yer aldığını kaydederek, “Barzani ve Talibani ile olan görüşmelerim de var. Çekiç güç, Amerika, İngiltere ve Fransa’nın İncirlik’te konuşlanarak Kuzey Irak’taki hava alanını denetim etmesi için kuruldu. Saddam’a, Irak Hava Kuvvetleri uçakları o bölgeye giremediler ve Kürt bölgesini büsbütün güvenlik altına aldılar. Çekiç güç, İncirlik Üssü’ne konuşlandı. Genelkurmay’da Yaşar Büyükanıt, Hurşit Tolun ile yaptığım görüşmeleri de aktarıyorum kitapta. Büsbütün karşılardı. ABD’ye bir kere bir şey verdiğimiz vakit tekrar atmak güç olur, bu hususta direnmeliyiz yaklaşımı içerisindelerdi. O periyotta Özel, büyük kumar oynadı. Dedi ki, ‘Biz Amerika’nın yanında yer alalım, nasıl olsa Amerika, Irak’a girecek, Saddam’ı devirecek, biz Amerika ile olursak Kerkük ve Musul’u ele geçirebiliriz.’ daha sonrasında da çekiç gücü atmak kolay olmadı senelerca atamadık ve denetim de edemedik. 100 bin kesimlik bir puzzledan kelam ediyorum onları bir ortaya getirmeye çalıştım bu kitapta” sözlerini kullandı.
Süha Arafat’la röportajın kıssası
Eski Filistin İdaresi başkanı Yaser Arafat’ın eşi Süha Arafat ile yaptığı söyleşiye değinen Batur, şöyleki devam etti:
“Bizde bu devlet anlayışında her şey batındır havası var. Son vakit içinderda o da yalnızca birkaç diplomat o da fazla suya sabuna dokunmadan kitap yazıyor lakin yakın tarihi bilmiyoruz. Kararların nasıl alındığı öğrenemiyoruz. Amerikan bilinmeyen dokümanları açıklanıyor, ben gazeteci olarak binlerce sayfanın içerisine girdim; 1960 darbesinin nasıl gerçekleştiğini, Amerika’nın nasıl roller oynadığını, Türkiye’nin ne biçimde olduğunu, 1980 darbesini… Bizler Amerikan dokümanlarından bunları öğrenmemeliyiz, biz kendi kaynaklarımızdan bunları okumalıyız. Gazeteciliği bir maraton olarak görüyorum. Fikri takip epey değerlidir. 1981’de Arafat’ın peşinden Beyrut’a gittim. Bütün hayatım boyunca Arafat’ın peşinde koştum diyebilirim ve bu da bana Ortadoğu’yu anlamamı sağladı. bu türlü İsrail’in bütün başkanlarıyla de konuşmuş oldum. Arafat’ın vefatından daha sonra eşiyle de röportaj yaptım. Eşiyle birinci röportajı yapan bendim zira Arafat evlenmişti ve Filistin melesiyle ilgili olduğunu söyleyen bir başkan daha sonrasında kendinden geç bir bayanla evlendi ve o sıralar bu saklıydı. Tunus’a gittim ve orada görüştük. Ortadan 10-15 yıl geçtikten daha sonra eşiyle Malta’da görüştük ve ortadaki devirde bir tarih geçmişti. Eşi Süha Arafat bana fazlaca farklı şeyler anlattı. Arafat’la birinci olarakleri aşı olduğu için evlendiğini söylemişti, daha sonrasında ise ‘Çok pişmanım, keşke evlenmeseydim’ dedi. Eski Pakistan Başbakanı Benazir Butto ile de röportaj yaptım, o da var kitabın içerisinde. Pakistan’ın nasıl trajedi ile siyasi İslam’a sürüklendiğini, radikal İslam’ın pençesine düştüğünü anlatıyor. Kitapta Benazir’in nasıl kurban olduğunu anlatıyorum.”
Erdoğan’ın Davos çıkışı
Öteki yandan Batur, Recep Tayyip Erdoğan’ın eski İsrail Başbakanı Şimon Peres’e Davos Tepesinde yaptığı çıkışı anlatarak, şunları kaydetti:
“İki büyük gücün Sovyetlerin bir devir, Soğuk Savaş’ta Amerika ile çatışmada Türkiye’nin nasıl sıkıştığını ve bugün gelinen noktada aslında Türkiye’nin nasıl sıkıştığını ve bir biçimde Amerika’nın bir biçimde zımnî kimi raporlarını veriyorum kitapta hem de Erdoğan’a nasıl baktıklarının istikametini de anlatıyorum. Amerikan Büyükeliçisinin 2002 yılında Beyaz Saray’da Bush’a yazdığı bir saklı raporda yer alıyor. 2002 yılında Erdoğan bu biçimde ne milletvekili ne de başbakan bu biçimdelar yasaklı. Davos probleminde Erdoğan bence bilerek yaptı o işi ve onu bana söyleyen de Erdoğan’a fazlaca yakın bir siyasetçiydi. Şimon Peres, aslında İsrail ve Ortadağu’da güvercin olarak görülür, o sıralar Oslo aAnlaşmasının mimarlarından. Bana dedi ki, ‘Erdoğan hiç bir şeyi o denli anında yapmaz, bir şeyin modülüdür.’ Türkiye, Ortadoğu’ya açılmak istiyordu ve Erdoğan önder rolünü oynuyordu bunun çeşitli niçinleri vardı. Amerika, AB, Müslüman Kardeşler faktörü üzere. Bunun için de İsrail’e baş tutması gerekiyordu. İsrail’e baş tutmadan hiç bir başkan Ortadoğu’ya açılamaz lakin İsrail’e baş tutan hiç bir önderin de çabucak sonrasında iktidarda kalamadığını görüyoruz. Saddam Hüseyin, Kaddafi üzere… Lakin tıpkı son olacak demek istemiyorum lakin gerçek olan şu ki, Ortadoğu’da, Arap dünyasında önder olmak isteyen herkes bir biçimde İsrail’e baş tutmuştur. Erdoğan’ın Davos’taki çıkışı da birebir maksada yönelikti. O sırda Saddam gitmişti, Kaddafi’nin son devirleriydi, Arafat yoktu, Esad yok olmuştu.. bu biçimde bir tabloda Araplar da üç savaş kaybetmiş durumdaydı ve İsrail’e baş tutup, Müslüman Kardeşler’den de dayanak alarak Ortadoğu’da önder olabileceğini düşündü, bence yanlış bir atılımdı zira bunun bedeli Türkiye’ye epeyce ağır oldu. Sonuçta Araplar kendilerine önder istenmiyordu Türkiye’yi ya da Erdoğan’ı. Tahminen de model olarak görüyorlardı Avrupa ile ilişki kurmuş gelişen ve kalkınan bir ülke olduğu için ancak büyük abi istemiyorlardı.”
Türkiye’nin Mısır seçimine müdahalesi
Batur, “Mısır’a gittim Mursi ile görüştüm. Ahmet Şerif o sıralarda adaylardan biriydi ve bana, ‘Türkiye’nin yaptığını hiç bir vakit unutmayacağım, daima aklımızın bir kenarında kalacak’ demişti” diye ekledi.
Batur, “Merak, heyecan, dinamizm bunların hepsi bir ortada olunca 44 yıl epey uzun bir süre bilhassa gazetecilik ömründe. Abdi İpekçi ekolü olarak yetişen gazetecileriz. Fikri takip ile yetiştirildik. Bir olayın bütününü gorebilmek takip edebilmek, nereye gittiğini görmek epeyce değerlidir. Bir gazeteci yalnızca teyp tutan, siyasalların görüşlerini kamuoyuna yansıtan bir duruma düşebilir ki ben hiç bir vakit mesleğe o denli bakmadım. Tarihin yaşayan şahidi olarak kendimi görüyorum. Ortadoğu fazlaca ilgili çekti her şey Arafat’ın peşinde koşarken, onunla bir röportaj yapmakla başladı. Türk iç siyasetini ve Türk dış siyasetini birbirinden ayırmak epey kolay değil. Hem iç siyasete meraklıydım, zira parlamento muhabirliği de yaptım. Amerikan evraklarını araştırdım. 1960 darbesi, 1972 ve 1980 darbeleri, Kıbrıs sıkıntısı…” dedi.
’80’lerden daha sonraki değişimin şahidiyim’
Büyük fotoğrafı nazaranrerek yazmaya çalıştığını vurgulayan Batur, şunları söylemiş oldu:
“Soğuk Savaş devri Türkiye’nin daha bir istikrarlı olduğu, Batı ittifakının ortasında yer aldığı, Sovyetlere karşı bir uç karakol niteliğinde olan bir pozisyondaydık. 1989-1990’dan itibaren Soğuk Savaş biter bitmez hem dünya değişmeye başladı birebir vakitte Ortadoğu değişmeye başladı. 1980’lerin sonundan itibaren Pakistan, Ortadoğu, Irak, Suriye ve bütün Arap coğrafyası dahil yaşadım ve değişimi gördüm. Kürt sorunu ve Irak problemi aslında bu olayın başlangıç niteliğini taşıyor. 1990’da Körfez Savaşı’nın başlangıcında Özal, iktidardaydı. Irak’ın Körfez Savaşı’yla birlikte parçalanma sürecine girmesini teğe bir yaşayan ve şahit olan bir gazeteciyim. Bağdat’a giderek Saddam’la son görüşmeyi yapan sayılı gazetecilerdenim. Büyük Ortadoğu projesinin nasıl başladığına aslında şahit oldum. Siyasi İslam’ın nasıl yükseldiğini, Müslüman Kardeşler’le bir arada Türkiye’nin bu işe nasıl girdiğini kitapta anlatıyorum. Ortadoğu’nun son kanlı değişiminde rol oynayan hem önderler ki içerisinde Saddam Hüseyin, Tarık Aziz, Beşar Esad üzere isimler ve bundan evvelki Hafız Esad devrinde Suriye’ye gidişimiz eş-Şara ile görüşmemiz ve bütün Arap Baharı sürecinde de neler yaşandığını başkan pozisyonundaki şahıslar ile görüştüm ve bu isimlerin içinde Muhammed Mursi de var.”
Batur, Kürt sıkıntısının fazlaca derin bir bahis olduğunu ve kitapta da yer aldığını kaydederek, “Barzani ve Talibani ile olan görüşmelerim de var. Çekiç güç, Amerika, İngiltere ve Fransa’nın İncirlik’te konuşlanarak Kuzey Irak’taki hava alanını denetim etmesi için kuruldu. Saddam’a, Irak Hava Kuvvetleri uçakları o bölgeye giremediler ve Kürt bölgesini büsbütün güvenlik altına aldılar. Çekiç güç, İncirlik Üssü’ne konuşlandı. Genelkurmay’da Yaşar Büyükanıt, Hurşit Tolun ile yaptığım görüşmeleri de aktarıyorum kitapta. Büsbütün karşılardı. ABD’ye bir kere bir şey verdiğimiz vakit tekrar atmak güç olur, bu hususta direnmeliyiz yaklaşımı içerisindelerdi. O periyotta Özel, büyük kumar oynadı. Dedi ki, ‘Biz Amerika’nın yanında yer alalım, nasıl olsa Amerika, Irak’a girecek, Saddam’ı devirecek, biz Amerika ile olursak Kerkük ve Musul’u ele geçirebiliriz.’ daha sonrasında da çekiç gücü atmak kolay olmadı senelerca atamadık ve denetim de edemedik. 100 bin kesimlik bir puzzledan kelam ediyorum onları bir ortaya getirmeye çalıştım bu kitapta” sözlerini kullandı.
Süha Arafat’la röportajın kıssası
Eski Filistin İdaresi başkanı Yaser Arafat’ın eşi Süha Arafat ile yaptığı söyleşiye değinen Batur, şöyleki devam etti:
“Bizde bu devlet anlayışında her şey batındır havası var. Son vakit içinderda o da yalnızca birkaç diplomat o da fazla suya sabuna dokunmadan kitap yazıyor lakin yakın tarihi bilmiyoruz. Kararların nasıl alındığı öğrenemiyoruz. Amerikan bilinmeyen dokümanları açıklanıyor, ben gazeteci olarak binlerce sayfanın içerisine girdim; 1960 darbesinin nasıl gerçekleştiğini, Amerika’nın nasıl roller oynadığını, Türkiye’nin ne biçimde olduğunu, 1980 darbesini… Bizler Amerikan dokümanlarından bunları öğrenmemeliyiz, biz kendi kaynaklarımızdan bunları okumalıyız. Gazeteciliği bir maraton olarak görüyorum. Fikri takip epey değerlidir. 1981’de Arafat’ın peşinden Beyrut’a gittim. Bütün hayatım boyunca Arafat’ın peşinde koştum diyebilirim ve bu da bana Ortadoğu’yu anlamamı sağladı. bu türlü İsrail’in bütün başkanlarıyla de konuşmuş oldum. Arafat’ın vefatından daha sonra eşiyle de röportaj yaptım. Eşiyle birinci röportajı yapan bendim zira Arafat evlenmişti ve Filistin melesiyle ilgili olduğunu söyleyen bir başkan daha sonrasında kendinden geç bir bayanla evlendi ve o sıralar bu saklıydı. Tunus’a gittim ve orada görüştük. Ortadan 10-15 yıl geçtikten daha sonra eşiyle Malta’da görüştük ve ortadaki devirde bir tarih geçmişti. Eşi Süha Arafat bana fazlaca farklı şeyler anlattı. Arafat’la birinci olarakleri aşı olduğu için evlendiğini söylemişti, daha sonrasında ise ‘Çok pişmanım, keşke evlenmeseydim’ dedi. Eski Pakistan Başbakanı Benazir Butto ile de röportaj yaptım, o da var kitabın içerisinde. Pakistan’ın nasıl trajedi ile siyasi İslam’a sürüklendiğini, radikal İslam’ın pençesine düştüğünü anlatıyor. Kitapta Benazir’in nasıl kurban olduğunu anlatıyorum.”
Erdoğan’ın Davos çıkışı
Öteki yandan Batur, Recep Tayyip Erdoğan’ın eski İsrail Başbakanı Şimon Peres’e Davos Tepesinde yaptığı çıkışı anlatarak, şunları kaydetti:
“İki büyük gücün Sovyetlerin bir devir, Soğuk Savaş’ta Amerika ile çatışmada Türkiye’nin nasıl sıkıştığını ve bugün gelinen noktada aslında Türkiye’nin nasıl sıkıştığını ve bir biçimde Amerika’nın bir biçimde zımnî kimi raporlarını veriyorum kitapta hem de Erdoğan’a nasıl baktıklarının istikametini de anlatıyorum. Amerikan Büyükeliçisinin 2002 yılında Beyaz Saray’da Bush’a yazdığı bir saklı raporda yer alıyor. 2002 yılında Erdoğan bu biçimde ne milletvekili ne de başbakan bu biçimdelar yasaklı. Davos probleminde Erdoğan bence bilerek yaptı o işi ve onu bana söyleyen de Erdoğan’a fazlaca yakın bir siyasetçiydi. Şimon Peres, aslında İsrail ve Ortadağu’da güvercin olarak görülür, o sıralar Oslo aAnlaşmasının mimarlarından. Bana dedi ki, ‘Erdoğan hiç bir şeyi o denli anında yapmaz, bir şeyin modülüdür.’ Türkiye, Ortadoğu’ya açılmak istiyordu ve Erdoğan önder rolünü oynuyordu bunun çeşitli niçinleri vardı. Amerika, AB, Müslüman Kardeşler faktörü üzere. Bunun için de İsrail’e baş tutması gerekiyordu. İsrail’e baş tutmadan hiç bir başkan Ortadoğu’ya açılamaz lakin İsrail’e baş tutan hiç bir önderin de çabucak sonrasında iktidarda kalamadığını görüyoruz. Saddam Hüseyin, Kaddafi üzere… Lakin tıpkı son olacak demek istemiyorum lakin gerçek olan şu ki, Ortadoğu’da, Arap dünyasında önder olmak isteyen herkes bir biçimde İsrail’e baş tutmuştur. Erdoğan’ın Davos’taki çıkışı da birebir maksada yönelikti. O sırda Saddam gitmişti, Kaddafi’nin son devirleriydi, Arafat yoktu, Esad yok olmuştu.. bu biçimde bir tabloda Araplar da üç savaş kaybetmiş durumdaydı ve İsrail’e baş tutup, Müslüman Kardeşler’den de dayanak alarak Ortadoğu’da önder olabileceğini düşündü, bence yanlış bir atılımdı zira bunun bedeli Türkiye’ye epeyce ağır oldu. Sonuçta Araplar kendilerine önder istenmiyordu Türkiye’yi ya da Erdoğan’ı. Tahminen de model olarak görüyorlardı Avrupa ile ilişki kurmuş gelişen ve kalkınan bir ülke olduğu için ancak büyük abi istemiyorlardı.”
Türkiye’nin Mısır seçimine müdahalesi
Batur, “Mısır’a gittim Mursi ile görüştüm. Ahmet Şerif o sıralarda adaylardan biriydi ve bana, ‘Türkiye’nin yaptığını hiç bir vakit unutmayacağım, daima aklımızın bir kenarında kalacak’ demişti” diye ekledi.