Radyo Sputnik’te yayınlanan Meliha Okur’la Anlat Bana programına konuk olan Atılım Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Nevzat Saygılıoğlu, 2022 bütçesine ait değerlendirmelerde bulundu.
Mart ayındaki bütçe gelir ve sarfiyat sayıları üzerinden değerlendirmelerine başlayan Saygılıoğlu, “Mart ayında 156 milyar lira bütçe geliri elde edilmiş, 255 milyar lira bütçe harcanması yapılmış. ötürüsıyla Mart ayında 70 milyar liraya yakın bütçe açığı olmuş. Ocak-Mart periyoduna bakarsak bütçe gelirinin 602 milyar lira bütçe sarfiyatının 572 milyar lira olduğunu görüyoruz. 3 aylık bütçe açığı 30 milyar fazla vermiş görünüyor. Birinci iki ayda 100 milyar lira bütçe fazlası var görünüyordu. Mart’ta 70 milyarı gidince 3 ay sonu prestijiyle bütçe istikrarı 30 milyar lira civarında artıda kalmış bulunuyor. Bütçeye bakınca basın rekorlardan bahsediyor, aslında bütçe fazla vermiş değil zira 2022 yılı bütçesinde 278 milyar lira açık öngörülüyor lakin bu bu biçimde kalmayacak daha fazla açık verilecek. Bütçede iki yakamız bir ortaya gelmeyecek. Daha fazla açık verecek, 278 milyar lirayı arayacağız” dedi.
‘Vergi gelirlerinden daima vazgeçiliyor’
Bütçe açığının niye daha fazla geleceğini gerekçelendiren Saygılıoğlu, “Vergi gelirlerinden daima vazgeçiliyor. Besinde KDV yüzde 8’den 1’e, paklık ve sıhhatte yüzde 18’den 8’e indirildi. ötürüsıyla KDV indirimleri sebebiyle gelir daha az olacak. İkincisi ise yatırım masrafları. Seçim devrine girildiği için başta ulaştırma yatırımları olmak üzere yatırımlar tam gaz devam ediyor. Üçüncüsü, Kur Muhafazalı Mevduat Sistemi ve minimum fiyat artışının bütçeye ek yük olarak dönmesi. Kur muhafazalı mevduat hesabı 600 küsür milyar liraya çıktı kurlardaki baskı 14.80’lerden 14.60’lara indi. Bu da gösteriyor ki insanlara getiri yerine gdolayısü olacak. Temmuz ayında fiyat ayarlamasından bahsediliyor bu da bütçeye ek yük demektir. Bütçe açığı 400 milyar lirayı geçerse şaşırmamak lazım. Dördüncü kalem ise faiz kalemi. Faiz pek yüksek ortaya çıkacak üzere görünüyor. 2022 yılında faiz ödeneği 240 milyar lira. Bütçenin yüzde 13-14’ü. O sayının artacağı bekleniyor zira faizlerde önemli artışlar var. örneğin mart ayında faiz bundan evvelki yıla nazaran yüzde 89.3 artmış. Birinci üç ayda faiz bundan evvelki yıla göre yüzde 73.4 artmış. Yani faizlerin artması KKM’nin getireceği yük, KDV hasılatında indirimlere bağlı azalmalar ve transfer ödemeleri niçiniyle bütçe öngörülen 278 milyar liralık açıktan fazla açık verecektir” dedi.
‘Esnafın da çiftçinin de bu bütçeden bir şey aldığı yok’
2022 yılı bütçesinde çiftçi ve esnafa ayrılan hissenin düşüklüğüne dikkati çeken Saygılıoğlu, “Bütçede ziraî takviye 2021 yılında 24 milyar liraydı. Bu yılki bütçe ise 25.8 milyar lira. Burada epey daha kıymetli bir şey var. Bütçe içerisinde ziraî takviyelerin hissesi yüzde 1,5 üzere epey sembolik bir oran. Bir bütçe yapıyorsunuz ve ülkenin açlığını giderecek olan tarıma hisseniz yüzde 1.5. GSYİH ortasındaki hissesi binde 3. 2022 yılı mart ayında 5.7 milyar lira ziraî destekleme ödemesi yapılmış halbuki mart ayı tarım açısından tam ekim vakti. Besin enflasyonu üç haneli sayılara ulaşmış, dünya açlıkla savaş veriyor, her gün bir tarım eserinin ya ithalatını açıyoruz ya ihracatını kapatıyoruz. bu biçimde bir devirde ziraî takviyelerin daha kıymetli olması lazım. Kobiler ve esnafa baktığımız vakit 2021 yılında 3.9 milyar lira olan esnaf takviyesi, 2022 yılında 4.3 milyar liraya çıkmış yani fazlaca sembolik bir artış olmuş. Bütçenin binde 2’si ötüründa. ötürüsıyla esnafa da bir şey verilmiş değil. Açık söylemek gerekirse esnafın da çiftçinin de bu bütçeden bir şey aldığı yok” dedi.
‘Türkiye’nin temel sorunu dış kaynak bulamaması’
Kurumlar vergisinin artış gösterdiğini kaydeden Saygılıoğlu, “Bu büsbütün Merkez Bankası’nın elde ettiği kârın ve kâra ilişkin verginin hazineye aktarılmasından kaynaklı. Bu iktisat siyasetinde mevcut kaynağın el değiştirmesi yoluyla süreçler yürütülüyor, yeni dış kaynak bulunamıyor. İşte Türkiye’nin temel sorunu bu. Bu sorun aşılmadıkça hiç bir tahlil olmayacaktır. Ülkenin kaynağa gereksinimi var. Kaynak olmadığı için eldeki kaynak da el değiştirilerek dolaştırılıyor, tabir yerindeyse yükü hafifçeletmeye çalışıyorlar fakat bu türlü hafifçelemesinin imkânı yok. Bir program kemer sıkılmayacaksa, bütünlüğü yoksa, temelde yapısal düzenlemeler içermiyorsa uygulanamaz. bu biçimde uzatmaları oynayacağız ve kar topu tesiri olacak. Birikimli ileri gerçek ötelenen problemler yumağı artmaya devam edecek” diye konuştu.
Mart ayındaki bütçe gelir ve sarfiyat sayıları üzerinden değerlendirmelerine başlayan Saygılıoğlu, “Mart ayında 156 milyar lira bütçe geliri elde edilmiş, 255 milyar lira bütçe harcanması yapılmış. ötürüsıyla Mart ayında 70 milyar liraya yakın bütçe açığı olmuş. Ocak-Mart periyoduna bakarsak bütçe gelirinin 602 milyar lira bütçe sarfiyatının 572 milyar lira olduğunu görüyoruz. 3 aylık bütçe açığı 30 milyar fazla vermiş görünüyor. Birinci iki ayda 100 milyar lira bütçe fazlası var görünüyordu. Mart’ta 70 milyarı gidince 3 ay sonu prestijiyle bütçe istikrarı 30 milyar lira civarında artıda kalmış bulunuyor. Bütçeye bakınca basın rekorlardan bahsediyor, aslında bütçe fazla vermiş değil zira 2022 yılı bütçesinde 278 milyar lira açık öngörülüyor lakin bu bu biçimde kalmayacak daha fazla açık verilecek. Bütçede iki yakamız bir ortaya gelmeyecek. Daha fazla açık verecek, 278 milyar lirayı arayacağız” dedi.
‘Vergi gelirlerinden daima vazgeçiliyor’
Bütçe açığının niye daha fazla geleceğini gerekçelendiren Saygılıoğlu, “Vergi gelirlerinden daima vazgeçiliyor. Besinde KDV yüzde 8’den 1’e, paklık ve sıhhatte yüzde 18’den 8’e indirildi. ötürüsıyla KDV indirimleri sebebiyle gelir daha az olacak. İkincisi ise yatırım masrafları. Seçim devrine girildiği için başta ulaştırma yatırımları olmak üzere yatırımlar tam gaz devam ediyor. Üçüncüsü, Kur Muhafazalı Mevduat Sistemi ve minimum fiyat artışının bütçeye ek yük olarak dönmesi. Kur muhafazalı mevduat hesabı 600 küsür milyar liraya çıktı kurlardaki baskı 14.80’lerden 14.60’lara indi. Bu da gösteriyor ki insanlara getiri yerine gdolayısü olacak. Temmuz ayında fiyat ayarlamasından bahsediliyor bu da bütçeye ek yük demektir. Bütçe açığı 400 milyar lirayı geçerse şaşırmamak lazım. Dördüncü kalem ise faiz kalemi. Faiz pek yüksek ortaya çıkacak üzere görünüyor. 2022 yılında faiz ödeneği 240 milyar lira. Bütçenin yüzde 13-14’ü. O sayının artacağı bekleniyor zira faizlerde önemli artışlar var. örneğin mart ayında faiz bundan evvelki yıla nazaran yüzde 89.3 artmış. Birinci üç ayda faiz bundan evvelki yıla göre yüzde 73.4 artmış. Yani faizlerin artması KKM’nin getireceği yük, KDV hasılatında indirimlere bağlı azalmalar ve transfer ödemeleri niçiniyle bütçe öngörülen 278 milyar liralık açıktan fazla açık verecektir” dedi.
‘Esnafın da çiftçinin de bu bütçeden bir şey aldığı yok’
2022 yılı bütçesinde çiftçi ve esnafa ayrılan hissenin düşüklüğüne dikkati çeken Saygılıoğlu, “Bütçede ziraî takviye 2021 yılında 24 milyar liraydı. Bu yılki bütçe ise 25.8 milyar lira. Burada epey daha kıymetli bir şey var. Bütçe içerisinde ziraî takviyelerin hissesi yüzde 1,5 üzere epey sembolik bir oran. Bir bütçe yapıyorsunuz ve ülkenin açlığını giderecek olan tarıma hisseniz yüzde 1.5. GSYİH ortasındaki hissesi binde 3. 2022 yılı mart ayında 5.7 milyar lira ziraî destekleme ödemesi yapılmış halbuki mart ayı tarım açısından tam ekim vakti. Besin enflasyonu üç haneli sayılara ulaşmış, dünya açlıkla savaş veriyor, her gün bir tarım eserinin ya ithalatını açıyoruz ya ihracatını kapatıyoruz. bu biçimde bir devirde ziraî takviyelerin daha kıymetli olması lazım. Kobiler ve esnafa baktığımız vakit 2021 yılında 3.9 milyar lira olan esnaf takviyesi, 2022 yılında 4.3 milyar liraya çıkmış yani fazlaca sembolik bir artış olmuş. Bütçenin binde 2’si ötüründa. ötürüsıyla esnafa da bir şey verilmiş değil. Açık söylemek gerekirse esnafın da çiftçinin de bu bütçeden bir şey aldığı yok” dedi.
‘Türkiye’nin temel sorunu dış kaynak bulamaması’
Kurumlar vergisinin artış gösterdiğini kaydeden Saygılıoğlu, “Bu büsbütün Merkez Bankası’nın elde ettiği kârın ve kâra ilişkin verginin hazineye aktarılmasından kaynaklı. Bu iktisat siyasetinde mevcut kaynağın el değiştirmesi yoluyla süreçler yürütülüyor, yeni dış kaynak bulunamıyor. İşte Türkiye’nin temel sorunu bu. Bu sorun aşılmadıkça hiç bir tahlil olmayacaktır. Ülkenin kaynağa gereksinimi var. Kaynak olmadığı için eldeki kaynak da el değiştirilerek dolaştırılıyor, tabir yerindeyse yükü hafifçeletmeye çalışıyorlar fakat bu türlü hafifçelemesinin imkânı yok. Bir program kemer sıkılmayacaksa, bütünlüğü yoksa, temelde yapısal düzenlemeler içermiyorsa uygulanamaz. bu biçimde uzatmaları oynayacağız ve kar topu tesiri olacak. Birikimli ileri gerçek ötelenen problemler yumağı artmaya devam edecek” diye konuştu.