Almanya, 16 yıllık Angela Merkel iktidarına veda ederken, Toplumsal Demokrat Parti (SPD) liderliğindeki üçlü koalisyona hazırlanıyor.
Merkel’in koalisyon ortağı ve Maliye Bakanı Olaf Scholz‘un başbakanlığında Yeşiller ve Hür Demokratlarla 178 sayfalık koalisyon mutabakatında uzlaşılırken, önümüzdeki hafta işe koyulması beklenen hükümetin iç ve dış siyasetleri ile Türkiye ile münasebetlerin alacağı biçimler merak ediliyor.
Scholz periyodunu Almanya’da yaşayan gazeteci ve müellif Osman Çutsay ile konuştuk.
‘Scholz sağcı bir siyasetçidir, minimum fiyat ve ikili vatandaşlık vaatleri ön plana çıkmasına niye oldu’
Osman Çutsay’a bakılırsa, Scholz’un Merkel siyasetlerinden esaslı bir dönüş yapacağına kimse beklemiyor. Genel manada sağcı bir siyasi olarak görülebilecek olan Scholz’un başkan olarak öne çıkmasında taban fiyat artırım vaadinin tesirli olduğunu söyleyen Çutsay, Türk seçmeni de ikili vatandaşlıkla kendine çektiğini belirtti:
“Scholz, her manada Merkel’in halefi. O siyasetleri bir halde sürdürecek, alışılmış farklı bir renkle. Kendi renk anlayışını da gündeme getirebilir. Ancak Olaf Scholz için bu yeni bir şey değil. Scholz aslına bakarsanız SPD’nin sağında görülen bir isim. Ankara’daki hesapları da bir halde andıran bir şey. SDP’nin şu anki iki eş lideri sol argümanlarla parti başkanlığına geldiler. Sağdan gelen ismi öne çıkardılar. Scholz’un Merkel siyasetlerinden esaslı bir dönüş yapacağına kimse beklemiyor, devam ettirsin anlayışı var. Bu siyasetlere kendi renklerini verdiği husus; ‘Asgari fiyatta saat fiyatını 9.60’tan 12 euroya çıkacağım, bu da aşağı üst 10 milyon insanı etkileyecek’ demiş olması. Bu seçimde önde çıkmasının en değerli niçinlerinden biri. Bu yılın başında bir vakfın araştırmasında, ‘Türkler SDP’ye eskisi üzere oy vermeyecek, bize yanlışsız geliyorlar’ iletisi çıkmıştı. Orada da bir koz oynadı, ‘Biz Türklere ikili vatandaşlık vereceğiz’ dedi. ‘İsrail, Yunanistan ve ABD’nin bu biçimde bir hakkı var, Türklerin niçin olmasın’ dedi. Tahminen bu ortada Türk seçmeni de kendine çekmiş oldu.”
‘Sol toplumsal demokrasinin son isimi Lafontaine’in geçen hafta Baerbock’un epeyce tehlikeli olduğu değerlendirmesini ciddiye almak gerek’
Almanya’da sol ve toplumsal demokratların sağı iktidara taşımayı tercih ettiklerini vurgulayan Çutsay, sol toplumsal demokrasi savını taşıyan son ismin Oskar Lafontain olduğunu belirtti. Çutsay, Lafontain’in de geçen hafta yeni dışişleri bakanı Baerbock’un tehlikeli olacağı değerlendirmesini ciddiye almak gerektiğini vurguladı:
“Ama her durumda solun sağı iktidara getirerek bir politik adım attığını görüyoruz. Gerhard Schröder ile Merkel içinde esaslı bir fark yoktu. Scholz ile Schröder içinde da bir fark yok. Bunlar toplumsal demokrasinin ortasında lakin açık biçimde toplumsal demokrasinin sağında yer alanlar. Toplumsal demokrasi ve sol bir toplumsal demokrasi savı taşıyan son isim Oskar Lafontaine. Lafontaine, geçen hafta şunu söylemiş oldu: ‘Eğer Baerbock dışişleri bakanı olursa, bu büyük bir tehlikedir’ dedi. bir süre daha sonra nazaranceğiz. Burada Kuzey Akım çizgisi var, Rusya’dan gelen çizgi. Ve Ukrayna ile ilgili o denli açıklamalar yapıyor ki Baerbock, milletin koltukları sallanmaya başladı. Baerbock son derece Amerikancı ve Rusya, Çin karşısında da daha saldırgan bir şekil ortasında. Bu hayli tehlikeli. Bunlar savaş rüzgarı ekmeye başladılar. Maas’ın dünkü açıklaması bir daha fazlaca tehlikeliydi. Bu açıklamaları yapıyorlar lakin art plandan ne gelir, bunları tam bilmiyoruz. Bizi burada ilgilendiren sorun şu. Bugün politik olarak fazlaca geriye çekilmiş de olsa Oskar Lafontaine’ın ‘Çok tehlikeli bir dışişleri bakanı geliyor’ manasındaki açıklamasını ciddiye almak gerekir, bu biçimde oynanmaz. Derin Almanya’dan, endüstriden çok önemli yansılar gelecektir. Rusya ve Çin’de Almanya’nın önemli yatırımları var. Rusya ayrıyeten bu ülkeye iki kere epey değerliye mal olmuş bir maceranın da ismi. Türkiye ile münasebetlerinden farklı olarak Rusya ve Çin karşısında yaptıkları açıklamalarla art plandan ne geleceğini ayrıyeten düşünmek lazım.”
‘Almanya’da fazlaca yeterli düşünen kurmaylar var; Kuzey Akım’dan kolay kolay vazgeçileceğini sanmıyorum’
Almanya ile Türkiye münasebetlerinin kuvvetli olanın Almanya olduğu ‘siyam ikizleri münasebeti bulunduğuna atıf yapan Çutsay, Ankara’nın sanıldığından epey daha kıymetli olduğunu lisana getirdi. Almanya’nın kendi ortasında gerçek tahliller yapabilecek ‘kurmayları’ bulunduğunu anımsatan Çutsay, Rusya ve Çin konusunda tehlikeli işlere kalkışılmaması görüşlerinin eksik olmadığını lisana getirdi:
“Türkiye ve Almanya siyam ikizler münasebeti ortasındadır. kuvvetli olan Almanya’dır. Bunlardan biri tehlikeye düşerse ötekinin de hayatı tehlikeye düşer. Bu Türkiye’nin sanıldığından fazlaca daha kıymetli olduğunu, her vakit beklenenden daha kıymetli roller üstlenebileceğini gösteriyor. Galiba Ankara bunu da kısmen bğiliyor. Ben batarsam Almanya da batar noktasında… Çok haksız değiller ancak tuhaf bir şey var. Kuzey Akım’ından kolay kolay vazgeçileceğini sanmıyorum. Almanya’nın kendi ortasında dışişlerinde de fazlaca güzel düşünen kurmayları var. Esk genelkurmay müfettişlerinden biri iki yıl kadar evvel ‘Çok dikkatli olun’ demişti. ‘Rusya, Kiev’den girer, Batı Avrupa’ya kadar gelir, dikkatli olun. O denli oyunlar oynamayın’ dedi. Anti Sovyetik bir sınıfın temsilcisiydi. Buna karşın Rusya’nın askeri gücüyle oyun oynanmaz dedi. Rusya üzerine yapılan açıklamalar pek de âlâ değil. Bunun kararı alınabilir. Lukaşenko’ya ve Kırım’a yönelik açıklamalar. Çin’e yönelik saldırgan eğilim. Çin son derece alttan alıyor, Rusya da o denli. Bu akınların manası yok. Rusya ile âlâ geçinmek zorunda olan bir ülke.”
‘Merkel epey dikkatli ve sabırlıydı, bundan daha sonrakiler dikkatli olacak mı bilemiyoruz’
Koalisyon kontratında askeri problemlere işaret eden ögelere dikkat çeken Çutsay, Merkel’in ciddiyetli ve sabırlı bir siyasetçi olarak izlediği siyasetlere karşılık Scholz hükümetinin gereken dikkati sergileyip sergilemeyeceğinin bilinmediği görüşünde. Çutsay’a göre koalisyon kontratı aydın ve sol etraflarda yeterli bir izlenim bırakmadı:
“Koalisyon kontratında nükleer sorunlara bilhassa dikkat çekildi. Israrla ordunun çağdaşlaştırılacağı, AB’nin yeni ve askeri bir güvenlik gücü olarak daha da geliştirileceği ve silahlı insansız hava araçlarının orduya eklemleneceğini belirttiler. Bu mukaveleye kadar girdiyse önemli hesaplar var. Bu insansız ancak silahlı hava araçlarının Ukrayna ve Türkiye’yi de ilgilendiren yanıyla üst üste yorumlara mevzu olduğunu biliyoruz. Burada da birtakım oyunlar var. Lakin Merkel ne olursa olsun fazlaca önemli bir siyasetçiydi. Beklemesini biliyordu. Cumhuriyeti yıkmış bir siyasetçidir. Geldiği vakit bu biçimde maceraların nerelere gidebileceğini biliyordu. O niçinle epeyce dikkatliydi. Bundan daha sonrakiler dikkatli olacak mı bilemiyoruz. Mukavele buradaki entelektüel ve sol etraflarda epey âlâ bir izlenim bırakmadı.”
‘İpleri 12 Eylül’de bile koparmadılar, artık niçin kopartsınlar?
Türkiye siyasetlerinde Scholz’un sabırlı ve hesabını yapan bir siyasetçi olarak Merkel’in çizgisini devam ettireceği görüşünde olan Çutsay’a göre Almanya’nın Türkiye’deki yatırımları ve göç probleminde Türkiye’nin ‘bekçiliğinin’ de Berlin’i dizginleyici bir etken. Lakin Çutsay, Berlin’in Yeşiller üzerinden Ankara’ya ‘tokat atmaya’ çalışacağını söylerken, bunun hayli büyük tesiri olmayacağını vurguladı. Çutsay, “İpleri 12 Eylül’de koparmadılar, artık niçin koparsınlar” diye sordu:
“Çok sabırlı bir siyasetçi. Scholz içten pazarlıklı bir insandır. Türkçede bunun olumsuz bir vurgusu vardır fakat içeriden planlarını yapan bir adamdır ve sabırlıdır, beklemesini bilir. ötürüsıyla Merkel siyasetleri devam edecek. Türkiye ile Almanya içinde bu yıl dış ticaret hacmi düşmeye başladı. Lakin neresinden nazaran bakılsın Almanya açısından Türkiye, 16. sırada. Çok makûs bir yer değil. 7500 şirket var. 14 milyar euro’nun üzerinde bir yatırım var. Bunlar büyük sayılar. İktisat bazlı olarak ellerini tutacaktır. Göç probleminde her şeyi yaptıramazlar lakin 5 milyon sistemsiz göçmenin bekletilmesi, bekçilik rolü Türkiye açısından koz olarak düşünülebilir. Şu anda bunun sürmesi doğrultusunda yeni koalisyonun bir çıkışı olacak. Lakin vakit zaman Yeşiller üzerinden baya bir tokat atmaya da çalışacaklar. Bunların tesirli olacağını sanmıyorum. İnanarak yapılmış işler değil. İpleri 12 Eylül’de koparmadılar, artık niçin koparsınlar? Kimi dostlarımız, Avrupa’nın değerli bir başşehrinde düzenlenen Türkiye’deki büyük yatırımcıları da ilgilendiren bir görüşmede, ‘Biz ne olacağını bilemiyoruz’ sözlerine tanıklık. Şu anda Türkiye’de büyük bir fakirleşmeyle bir istihdam yaratmaya çalışıyor. Döviz kurunun bilerek düşürüldüğü tezi, olarak algılanmış. ‘Ama’ diye eklemişler, ‘Bu halk açısından tehlikeli bir oyun. Nereden ne çıkacağını bilemiyoruz, biz de şaşkınlıkla bakıyoruz’ demişler. Bu medyadaki yorumlara da bu biçimde yansıyor.”
Merkel’in koalisyon ortağı ve Maliye Bakanı Olaf Scholz‘un başbakanlığında Yeşiller ve Hür Demokratlarla 178 sayfalık koalisyon mutabakatında uzlaşılırken, önümüzdeki hafta işe koyulması beklenen hükümetin iç ve dış siyasetleri ile Türkiye ile münasebetlerin alacağı biçimler merak ediliyor.
Scholz periyodunu Almanya’da yaşayan gazeteci ve müellif Osman Çutsay ile konuştuk.
‘Scholz sağcı bir siyasetçidir, minimum fiyat ve ikili vatandaşlık vaatleri ön plana çıkmasına niye oldu’
Osman Çutsay’a bakılırsa, Scholz’un Merkel siyasetlerinden esaslı bir dönüş yapacağına kimse beklemiyor. Genel manada sağcı bir siyasi olarak görülebilecek olan Scholz’un başkan olarak öne çıkmasında taban fiyat artırım vaadinin tesirli olduğunu söyleyen Çutsay, Türk seçmeni de ikili vatandaşlıkla kendine çektiğini belirtti:
“Scholz, her manada Merkel’in halefi. O siyasetleri bir halde sürdürecek, alışılmış farklı bir renkle. Kendi renk anlayışını da gündeme getirebilir. Ancak Olaf Scholz için bu yeni bir şey değil. Scholz aslına bakarsanız SPD’nin sağında görülen bir isim. Ankara’daki hesapları da bir halde andıran bir şey. SDP’nin şu anki iki eş lideri sol argümanlarla parti başkanlığına geldiler. Sağdan gelen ismi öne çıkardılar. Scholz’un Merkel siyasetlerinden esaslı bir dönüş yapacağına kimse beklemiyor, devam ettirsin anlayışı var. Bu siyasetlere kendi renklerini verdiği husus; ‘Asgari fiyatta saat fiyatını 9.60’tan 12 euroya çıkacağım, bu da aşağı üst 10 milyon insanı etkileyecek’ demiş olması. Bu seçimde önde çıkmasının en değerli niçinlerinden biri. Bu yılın başında bir vakfın araştırmasında, ‘Türkler SDP’ye eskisi üzere oy vermeyecek, bize yanlışsız geliyorlar’ iletisi çıkmıştı. Orada da bir koz oynadı, ‘Biz Türklere ikili vatandaşlık vereceğiz’ dedi. ‘İsrail, Yunanistan ve ABD’nin bu biçimde bir hakkı var, Türklerin niçin olmasın’ dedi. Tahminen bu ortada Türk seçmeni de kendine çekmiş oldu.”
‘Sol toplumsal demokrasinin son isimi Lafontaine’in geçen hafta Baerbock’un epeyce tehlikeli olduğu değerlendirmesini ciddiye almak gerek’
Almanya’da sol ve toplumsal demokratların sağı iktidara taşımayı tercih ettiklerini vurgulayan Çutsay, sol toplumsal demokrasi savını taşıyan son ismin Oskar Lafontain olduğunu belirtti. Çutsay, Lafontain’in de geçen hafta yeni dışişleri bakanı Baerbock’un tehlikeli olacağı değerlendirmesini ciddiye almak gerektiğini vurguladı:
“Ama her durumda solun sağı iktidara getirerek bir politik adım attığını görüyoruz. Gerhard Schröder ile Merkel içinde esaslı bir fark yoktu. Scholz ile Schröder içinde da bir fark yok. Bunlar toplumsal demokrasinin ortasında lakin açık biçimde toplumsal demokrasinin sağında yer alanlar. Toplumsal demokrasi ve sol bir toplumsal demokrasi savı taşıyan son isim Oskar Lafontaine. Lafontaine, geçen hafta şunu söylemiş oldu: ‘Eğer Baerbock dışişleri bakanı olursa, bu büyük bir tehlikedir’ dedi. bir süre daha sonra nazaranceğiz. Burada Kuzey Akım çizgisi var, Rusya’dan gelen çizgi. Ve Ukrayna ile ilgili o denli açıklamalar yapıyor ki Baerbock, milletin koltukları sallanmaya başladı. Baerbock son derece Amerikancı ve Rusya, Çin karşısında da daha saldırgan bir şekil ortasında. Bu hayli tehlikeli. Bunlar savaş rüzgarı ekmeye başladılar. Maas’ın dünkü açıklaması bir daha fazlaca tehlikeliydi. Bu açıklamaları yapıyorlar lakin art plandan ne gelir, bunları tam bilmiyoruz. Bizi burada ilgilendiren sorun şu. Bugün politik olarak fazlaca geriye çekilmiş de olsa Oskar Lafontaine’ın ‘Çok tehlikeli bir dışişleri bakanı geliyor’ manasındaki açıklamasını ciddiye almak gerekir, bu biçimde oynanmaz. Derin Almanya’dan, endüstriden çok önemli yansılar gelecektir. Rusya ve Çin’de Almanya’nın önemli yatırımları var. Rusya ayrıyeten bu ülkeye iki kere epey değerliye mal olmuş bir maceranın da ismi. Türkiye ile münasebetlerinden farklı olarak Rusya ve Çin karşısında yaptıkları açıklamalarla art plandan ne geleceğini ayrıyeten düşünmek lazım.”
‘Almanya’da fazlaca yeterli düşünen kurmaylar var; Kuzey Akım’dan kolay kolay vazgeçileceğini sanmıyorum’
Almanya ile Türkiye münasebetlerinin kuvvetli olanın Almanya olduğu ‘siyam ikizleri münasebeti bulunduğuna atıf yapan Çutsay, Ankara’nın sanıldığından epey daha kıymetli olduğunu lisana getirdi. Almanya’nın kendi ortasında gerçek tahliller yapabilecek ‘kurmayları’ bulunduğunu anımsatan Çutsay, Rusya ve Çin konusunda tehlikeli işlere kalkışılmaması görüşlerinin eksik olmadığını lisana getirdi:
“Türkiye ve Almanya siyam ikizler münasebeti ortasındadır. kuvvetli olan Almanya’dır. Bunlardan biri tehlikeye düşerse ötekinin de hayatı tehlikeye düşer. Bu Türkiye’nin sanıldığından fazlaca daha kıymetli olduğunu, her vakit beklenenden daha kıymetli roller üstlenebileceğini gösteriyor. Galiba Ankara bunu da kısmen bğiliyor. Ben batarsam Almanya da batar noktasında… Çok haksız değiller ancak tuhaf bir şey var. Kuzey Akım’ından kolay kolay vazgeçileceğini sanmıyorum. Almanya’nın kendi ortasında dışişlerinde de fazlaca güzel düşünen kurmayları var. Esk genelkurmay müfettişlerinden biri iki yıl kadar evvel ‘Çok dikkatli olun’ demişti. ‘Rusya, Kiev’den girer, Batı Avrupa’ya kadar gelir, dikkatli olun. O denli oyunlar oynamayın’ dedi. Anti Sovyetik bir sınıfın temsilcisiydi. Buna karşın Rusya’nın askeri gücüyle oyun oynanmaz dedi. Rusya üzerine yapılan açıklamalar pek de âlâ değil. Bunun kararı alınabilir. Lukaşenko’ya ve Kırım’a yönelik açıklamalar. Çin’e yönelik saldırgan eğilim. Çin son derece alttan alıyor, Rusya da o denli. Bu akınların manası yok. Rusya ile âlâ geçinmek zorunda olan bir ülke.”
‘Merkel epey dikkatli ve sabırlıydı, bundan daha sonrakiler dikkatli olacak mı bilemiyoruz’
Koalisyon kontratında askeri problemlere işaret eden ögelere dikkat çeken Çutsay, Merkel’in ciddiyetli ve sabırlı bir siyasetçi olarak izlediği siyasetlere karşılık Scholz hükümetinin gereken dikkati sergileyip sergilemeyeceğinin bilinmediği görüşünde. Çutsay’a göre koalisyon kontratı aydın ve sol etraflarda yeterli bir izlenim bırakmadı:
“Koalisyon kontratında nükleer sorunlara bilhassa dikkat çekildi. Israrla ordunun çağdaşlaştırılacağı, AB’nin yeni ve askeri bir güvenlik gücü olarak daha da geliştirileceği ve silahlı insansız hava araçlarının orduya eklemleneceğini belirttiler. Bu mukaveleye kadar girdiyse önemli hesaplar var. Bu insansız ancak silahlı hava araçlarının Ukrayna ve Türkiye’yi de ilgilendiren yanıyla üst üste yorumlara mevzu olduğunu biliyoruz. Burada da birtakım oyunlar var. Lakin Merkel ne olursa olsun fazlaca önemli bir siyasetçiydi. Beklemesini biliyordu. Cumhuriyeti yıkmış bir siyasetçidir. Geldiği vakit bu biçimde maceraların nerelere gidebileceğini biliyordu. O niçinle epeyce dikkatliydi. Bundan daha sonrakiler dikkatli olacak mı bilemiyoruz. Mukavele buradaki entelektüel ve sol etraflarda epey âlâ bir izlenim bırakmadı.”
‘İpleri 12 Eylül’de bile koparmadılar, artık niçin kopartsınlar?
Türkiye siyasetlerinde Scholz’un sabırlı ve hesabını yapan bir siyasetçi olarak Merkel’in çizgisini devam ettireceği görüşünde olan Çutsay’a göre Almanya’nın Türkiye’deki yatırımları ve göç probleminde Türkiye’nin ‘bekçiliğinin’ de Berlin’i dizginleyici bir etken. Lakin Çutsay, Berlin’in Yeşiller üzerinden Ankara’ya ‘tokat atmaya’ çalışacağını söylerken, bunun hayli büyük tesiri olmayacağını vurguladı. Çutsay, “İpleri 12 Eylül’de koparmadılar, artık niçin koparsınlar” diye sordu:
“Çok sabırlı bir siyasetçi. Scholz içten pazarlıklı bir insandır. Türkçede bunun olumsuz bir vurgusu vardır fakat içeriden planlarını yapan bir adamdır ve sabırlıdır, beklemesini bilir. ötürüsıyla Merkel siyasetleri devam edecek. Türkiye ile Almanya içinde bu yıl dış ticaret hacmi düşmeye başladı. Lakin neresinden nazaran bakılsın Almanya açısından Türkiye, 16. sırada. Çok makûs bir yer değil. 7500 şirket var. 14 milyar euro’nun üzerinde bir yatırım var. Bunlar büyük sayılar. İktisat bazlı olarak ellerini tutacaktır. Göç probleminde her şeyi yaptıramazlar lakin 5 milyon sistemsiz göçmenin bekletilmesi, bekçilik rolü Türkiye açısından koz olarak düşünülebilir. Şu anda bunun sürmesi doğrultusunda yeni koalisyonun bir çıkışı olacak. Lakin vakit zaman Yeşiller üzerinden baya bir tokat atmaya da çalışacaklar. Bunların tesirli olacağını sanmıyorum. İnanarak yapılmış işler değil. İpleri 12 Eylül’de koparmadılar, artık niçin koparsınlar? Kimi dostlarımız, Avrupa’nın değerli bir başşehrinde düzenlenen Türkiye’deki büyük yatırımcıları da ilgilendiren bir görüşmede, ‘Biz ne olacağını bilemiyoruz’ sözlerine tanıklık. Şu anda Türkiye’de büyük bir fakirleşmeyle bir istihdam yaratmaya çalışıyor. Döviz kurunun bilerek düşürüldüğü tezi, olarak algılanmış. ‘Ama’ diye eklemişler, ‘Bu halk açısından tehlikeli bir oyun. Nereden ne çıkacağını bilemiyoruz, biz de şaşkınlıkla bakıyoruz’ demişler. Bu medyadaki yorumlara da bu biçimde yansıyor.”