Türkiye’de geçtiğimiz sene yüzde 21.56 oranında artan taban fiyatın 2022 yılı için görüşmeleri 1 Aralık’ta başlıyor. 2021 yılında taban fiyatla çalışanların cebine 2 bin 825 lira girerken yeni fiyatın ne kadar olacağı ise merak konusu. Çünkü, Türkiye’de açıklanan en son enflasyon sayıları 2021’in Ekim ayında aylık bazda yüzde 2.39 artarak, yıllık bazda yüzde 19.89’a yükseldi. 2020’nin enflasyon oranı ise yüzde 14.6 olarak açıklanmıştı. Lakin, Enflasyon Araştırma Grubu’nun raporuna nazaran, enflasyon Ekim ayında yüzde 6.90 artış gösterirken 12 aylık periyottaki artış oranı ise yüzde 49.87 oldu.
En hayli artış besin ve alkolsüz içeceklerde
bir daha TÜİK’in bilgilerine bakılırsa yıllık bazda en epey artış yüzde 27.41 ile besin ve alkolsüz içeceklerde gerçekleşti. Besin ve alkolsüz içecekleri yüzde 25.23 ile lokanta ve oteller, yüzde 23.03 ile konut eşyası takip etti.
Geçtiğimiz yıl 9.11 olan bir daha değerleme oranı, bu sene yüzde 36.20
Öte yandan, 2022 yılında alınacak vergi, harç ve ceza oranlarındaki artış oranı aşikâr oldu. Buna nazaran, 2021 yılında 9.11 olan bir daha değerleme oranı bu yıl yüzde 36.20 oldu. Pasaport harcından ehliyete, motorlu taşıtlar vergisinden trafik cezalarına kadar bir epey vergi kalemi bu oranda oranında artacak.
Liranın paha kaybı sürüyor, artırımların yılbaşından daha sonra da devam etmesi bekleniyor
Enflasyon kadar, günlük hayatı etkileyen öbür bir durum ise döviz kurları. Türkiye’nin son vakit içinderda yaşadığı ekonomik durumda bilhassa dolar kuru, lira üzerinden dalgalanıyor. 30 Kasım 2020’de 7.8 Türk Lirası civarında olan ABD doları, mevcut durumda 13 liranın üstüne dahi çıkıyor. Türkiye’nin uyguladığı faiz indirme siyaseti döviz kurları üzerinde direkt etkiliyken, liranın kıymet kaybetmesi ise alım gücünü düşürmeye devam ediyor. Çünkü, Türk Lirası gelişen ülkeler içinde en çok paha kaybeden para ünitesi pozisyonunda.
Türk Lirası’nın alım gücü zayıflamaya devam ederken çeşitli esnaf odaları ise artırımların 2022 yılında de devam edeceğinin işaretini veriyor. Giysi bölümünde yılbaşından daha sonra yüzde 50 artırım beklenirken, İstanbul Un-İş Esnaf Sanaatkarlar Odası ise yeni yaptıkları artırımı duyurarak, esnafın mevcut kaidelerde bu artırıma 5 ay dayanabileceğini ekledi.
Minimum fiyat görüşmelerine kimler katılıyor?
Aralık ayının birinci günü başlayacak olan görüşmelerin birincisi Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığının mesken sahipliğinde gerçekleştirilecek. Minimum Fiyat Tespit Kurulu, yeni yılda geçerli olacak fiyatı belirlemek üzere emekçi, patron ve hükümet temsilcilerinden oluşuyor. Emekçi tarafını Türk-İş, patron tarafını Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) temsil edeceği Taban Fiyat Tespit Komisyonu’nda personel, patron ve hükümet temsilcilerinden 5’er üye bulunuyor.
Geçtiğimiz yıllarde Aralık ayının sonunda belirlenen taban fiyat bu sene daha erken kararlaştırılacak üzere görünüyor. Çünkü Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım’den ‘bir-iki haftada belirleriz’ açıklaması geldi.
Sendikaların talepleri ne?
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bakılırsa, Türkiye’de taban fiyat ve civarında çalışanların oranı yüzde 57. Döviz kurlarının yükselişe geçmesiyle Türkiye’nin bir epeyce yerinde ‘geçinemiyoruz’ diyerek basın açıklaması yapan DİSK, minimum fiyatın net 5 bin 200 lira olarak belirlenmesini talep ediyor. Türk-İş ve Hak-İş rastgele bir sayı önermedi fakat bu üç sendika bir ortak basın açıklaması gerçekleştirdi. Bu açıklamada “Günün ekonomik ve toplumsal şartlarına bakılırsa personelin ve ailesinin insanca yaşamasını mümkün kılacak ve insanlık onuruyla bağdaşacak minimum fiyat belirlenmelidir” tabirleri kullanıldı.
Sputnik, taban fiyatın ne kadar olması gerektiğini taban fiyatla çalışanlar, patronlar ve Ekonomist Şevket Apuhan’a sordu.
‘Büyükşehirlerde ayda 5-6 bin liradan aşağı geçinmek imkansız hale geldi’
Ekonomist Apuhan’a göre, gerçek enflasyon oranı resmi sayıların epey üstünde. bir daha Değerleme oranına dikkat çeken Apuhan şu tabirleri kullandı:
“Devlet de trafik cezası, harç ve damga vergisinde yüzde 36 artışa giderek aslında gerçek enflasyon hududunu da çizmiş oldu. Sonuç itibariyle şunu söyleyebiliriz ki; bilhassa büyük kentlerde ayda 5-6 bin liradan aşağı geçinmek imkansız hale geldi. Elbet bu sayı sorununun yalın hali. Çok boyutlu bir mevzu.”
‘Zammın en az yarısı devlet tarafınca karşılanmalı, bu yükü devlet sırtlanmalı’
Lakin ‘olması gereken’ minimum fiyatın bir hayli kişiyi işsiz bırakacağı vurgusunu yapan Apuhan “Zira minimum fiyatı belirlemek kolay fakat patronun o fiyatı ödemesi hele hele bu kış fazlaca güç olacak. ötürüsıyla patrona ağır yükler yüklemeden yani çalışana para kazandırayım derken onu işsiz bırakmayacak yol yapılacak artırımın en az yarısının devlet tarafınca karşılanması olacaktır. Gelirlerin düştüğü, para kazanmanın zorlaştığı, her şeye artırım geldiği bir devirde işletmesini ayakta tutmaya çalışan bilhassa küçük esnafın durumu göz önünde bulundurulduğunda bu yükü devletin sırtlaması akla gelen tek çözümdür” dedi.
‘Türkiye koşullarında minimum fiyat yılda en az 2 kez düzenlenmelidir’
bununla birlikte Türkiye’deki ‘kaygan zemine’ dikkat çeken Apuhan şöyleki konuştu:
“bir daha Türkiye kurallarında taban fiyat yılda en az 2 sefer düzenlenmelidir. Bu derece kaygan bir yerde yapılan artırım ne olursa olsun geçerliliği esasen birkaç ay olmaktadır. Yılın ikinci yarısından itibaren yapılacak artırımın ortada kalmayacağını şimdiden söyleyebiliriz.”
Personel: 4000-4500 lira civarında olmalı, simit olmuş 3 lira, hayat kuralları günden güne daha makûs oluyor
Sputnik’in ‘asgari fiyat ne kadar olmalı’ sorusunu yönelttiği 5 yıldır taban fiyatla geçinmeye çalışan call center çalışanı bir genç ise bu fiyatın 4000-4500 civarında olması gerektiğini fakat bunun bile yetmeyeceğini şu cümlelerle söz etti:
“2 bin 825 üzere bir maaşla kirada oturan bir ailenin geçinmesi mümkün değil. aslına bakarsan şu anda bir kira 1500 liradan başlıyor. Bunun faturaları, mutfak masrafları var. Simit olmuş 2.5-3 lira. İki kişi bir maça gittiğinizi düşünün, aslına bakarsanız bilet olmuş 130 lira. 2 kişi yemek yesek en az 100 lira. Bir çıktığınızda 400 lira cebinizden çıkıyor. Ayakkabılar 1000-1500 lira. Fiyatlar kurla endeksli olduğu için yeme-içme, giysi, hayat kaideleri günden güne epeyce daha makûs oluyor. Ay sonunu sıkıntı getiriyoruz.”
‘Her ay daha da hayli borca batıyoruz, benim umudum kalmadı’
Bir borç sarmalının ortasında olduklarını belirten call center çalışanı “Normalde kredi kartı kullanmayı sevmem lakin günümüzün kaidelerinde aldığımız maaş yetmediği için ay sonuna gerçek kredi kartında nakit avans kullanıyoruz. Bu bitiyor, kredi çekiyoruz. Her ay daha da epeyce borca batıyoruz. Benim umudum kalmadı. Evlenmeyi düşünüyorum lakin nasıl evleneyim? Nasıl mesken geçindireceğim? Bunları yalnızca ben değil, bir epeyce arkadaşım da tıpkı durumda. Biz telefonda her konuştuğumuzda artık hoş şeylerden bahsedemiyoruz. Biz artık ‘nasıl geçineceğiz, düzlüğe çıkacağız’ diye düşünüyoruz. KYK borcu olanlar var, beşerler bunu nasıl ödeyeceğini düşünüyor. Çok umutsuzuz, minimum fiyatın de epeyce artacağını düşünmüyorum. aslına bakarsan hepsi faize gidecek” diye konuştu.
‘Doların artması, enflasyon derken maaşlarımız gitgide eriyor, Türkiye artık nitekim dünyada ucuz emek başşehrine döndü’
Bir gübre fabrikasında çalışan 10 yıllık personel Serdar Gür ise yoksulluk sonuna dikkat çekiyor. “Ben bir personelin en makûs ihtimalle fakir olması gerektiğini düşünüyorum” diye Emekçi Gür, “Bu sebeple taban fiyatın 10 bin 400 lira olması gerektiğini düşünüyorum. Fabrikalarda çalışıyoruz, emek üretiyoruz. Bunun karşısında sermaye olağanüstü paralar kazanıyor. Bilhassa ihracat yapan firmaların inanılmaz bir karlılık oranı var. Ben gübre fabrikasında çalışıyorum. Son 6 ayda gübre yüzde 350 artırım aldı. Bu aslında bizim emek üretkenliğimizin de yüzde 350 arttığını gösteriyor. Lakin biz bunun karşılığında, doların artması, enflasyon derken maaşlarımız gitgide eriyor. Türkiye artık nitekim dünyada ucuz emek başşehrine döndü. Büyük fabrikalar Türkiye’de kuruluyor zira emekçiler yok kıymetine çalıştırılıyor. Aslında biz üretimde ürettiğimiz kıymetten hissemizi istiyoruz. Bu aslında sendikaların tutumuyla da alakalı” dedi.
‘Bıçak kemiğe dayandı durumunun ötesindeyiz, yalnızca fiyatımız değil, hayatımız da asgari’
“Sadece fiyatımız değil, hayatımız da asgari” tabirleri kullanan Gür, şöyle devam etti:
“Bir ailenin yalnızca yemek masrafı taban fiyatla eşit, bunun ortasında kira, faturalar yok. Durum aslında personeller için bu kadar net. Beşerler artık umudunu görüşmelerden de kaybetti. Beşerler artık verilen maaşın anında eriyeceğinin de farkında. Personeller artık Türk-İş’e de güvenmiyor. Gidelim fabrika idaresiyle kendimiz konuşalım diyorlar. Kimi sendikalar ‘genel grev yapalım’ üzere kelamlar de söylüyor lakin bugün Türkiye’de bunun şartlarının olmadığını hepimiz görüyoruz. Bu ülkede çalışanların sadece yüzde 2’si sendikada örgütlenebiliyor. Fabrikalar örgütsüz durumda, bu da ister istemez tekil çabalara dönüşüyor. Lakin bence önümüzdeki devirde fabrikalarda kaynama olacak. Artık ‘bıçak kemiğe dayandı’nın ötesindeyiz.”
‘her insanın maaş hesabı ekside, sıfırda bile hayatıyoruz’
Gür, eşinin de çalıştığını lakin buna karşın geçinemediklerini belirterek “Bizim çoluğumuz çocuğumuz yok, çocuğu olan hiç geçinemiyor. Geçen gün çay içinde herkes bir hesabını açtı, maaş yatacak onu denetim etmek için. her insanın -4000, -5000, -11000… Yani sıfırda bile hayatıyoruz. Taban fiyat görüşmelerinden bir umudum yok. Emekçiler kendi sesini kendisi yükseltmediğinde bu iş bu biçimde devam edecek” diye konuştu.
Patron: Yeni aldığımız çalışanın maliyeti bize 7-8 bin lira olursa nasıl işçi eksilteceğimize bakarız
Minimum fiyatın bir diğer muhatabı ise patronlar. İstanbul’da jeneratör bakım tamirat işletmesi sahibi ise minimum fiyatın artmasını istediğini lakin geçtiğimiz sene de yüksek bir artış olduğunu vurguluyor:
“Biz de taban fiyatın artmasını istiyoruz. Fakat geçen sene de taban fiyat yüzde 20’nin üzerinde artmıştı. Bu kadar yüksek artışları desteklemiyoruz, bu bizim için problem. Taban fiyatın 4000-4500 olması durumunda bize bir çalışanın maliyeti SSK prim fiyatını de eklediğimizde hayli yükseliyor. Bu kesinlikle işçi sayısını azaltmaya ve işsizlik oranının artmasına sebep olacak. Bu ister istemez olacak. Şöyle düşünün, yeni aldığınız çalışanın size 7-8 bin lira maliyeti olsa nerede işçi eksilteceğimize bakarız. Benim işletmemde minimum fiyatla çalışan 12 kişi var.”
‘Biz önümüzü nazaranmiyoruz, akşamdan sabah fiyatlar değişiyor’
“Bana kalırsa isterse 5 bin olsun, aslında koşullar da bunu gerektiriyor geçim konusunda” tabirlerini kullanan patron “Ama her sene bu biçimde artarsa bizim de işlerimiz zorlaşıyor. Zira biz önümüzü nazaranmiyoruz. Ne eserimizi satabiliyoruz ne sattığımızı yerine koyabiliyoruz. Latife üzere, akşamdan sabaha fiyatlar değişiyor. Biz yıllık mukaveleler yaptığımız için bu kur dalgalanmaları en çok bizi etkiledi. Geçen sene hesap yaptığımızda doları 10 liradan hesaplamıştık. Şu an 13. Biz 2 aydır ziyan ediyoruz. Yılın başında kazandıklarımız amorti ediyor, bir biçimde geçiniyoruz” dedi ve devam etti:
‘Artık mamüllerin fiyatını müşteriye söylemeye utanıyorum’
“Benim şu an ticaret yapasım bile yok. Tüm eserlerimi elden çıkarıp ne artıyorsa ona yatırmak istiyorum, dolar mı faiz mi… Zira ben artık sattığım mamüllerin fiyatını müşteriye söylemeye utanıyorum. bu biçimde biz de kontratlarımızı dolar üzerinden yapalım. Bunu kabul ederler mi? Bunu hiç kimse kabul etmez.”
Klima satıp, bakım tamirini da yaptığı küçük bir işletmesi olan Ayhan Çakır ise, minimum fiyatın 4000 liranın üzerine çıktığında, artan maliyetler ve sigortalarla bir arada fazlaca fazla fazla yük olacağına ve işçi çıkarmak zorunda kalabileceklerini söz etti. Çakır, minimum fiyatın 3500 lira olması görüşünde.
En hayli artış besin ve alkolsüz içeceklerde
bir daha TÜİK’in bilgilerine bakılırsa yıllık bazda en epey artış yüzde 27.41 ile besin ve alkolsüz içeceklerde gerçekleşti. Besin ve alkolsüz içecekleri yüzde 25.23 ile lokanta ve oteller, yüzde 23.03 ile konut eşyası takip etti.
Geçtiğimiz yıl 9.11 olan bir daha değerleme oranı, bu sene yüzde 36.20
Öte yandan, 2022 yılında alınacak vergi, harç ve ceza oranlarındaki artış oranı aşikâr oldu. Buna nazaran, 2021 yılında 9.11 olan bir daha değerleme oranı bu yıl yüzde 36.20 oldu. Pasaport harcından ehliyete, motorlu taşıtlar vergisinden trafik cezalarına kadar bir epey vergi kalemi bu oranda oranında artacak.
Liranın paha kaybı sürüyor, artırımların yılbaşından daha sonra da devam etmesi bekleniyor
Enflasyon kadar, günlük hayatı etkileyen öbür bir durum ise döviz kurları. Türkiye’nin son vakit içinderda yaşadığı ekonomik durumda bilhassa dolar kuru, lira üzerinden dalgalanıyor. 30 Kasım 2020’de 7.8 Türk Lirası civarında olan ABD doları, mevcut durumda 13 liranın üstüne dahi çıkıyor. Türkiye’nin uyguladığı faiz indirme siyaseti döviz kurları üzerinde direkt etkiliyken, liranın kıymet kaybetmesi ise alım gücünü düşürmeye devam ediyor. Çünkü, Türk Lirası gelişen ülkeler içinde en çok paha kaybeden para ünitesi pozisyonunda.
Türk Lirası’nın alım gücü zayıflamaya devam ederken çeşitli esnaf odaları ise artırımların 2022 yılında de devam edeceğinin işaretini veriyor. Giysi bölümünde yılbaşından daha sonra yüzde 50 artırım beklenirken, İstanbul Un-İş Esnaf Sanaatkarlar Odası ise yeni yaptıkları artırımı duyurarak, esnafın mevcut kaidelerde bu artırıma 5 ay dayanabileceğini ekledi.
Minimum fiyat görüşmelerine kimler katılıyor?
Aralık ayının birinci günü başlayacak olan görüşmelerin birincisi Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığının mesken sahipliğinde gerçekleştirilecek. Minimum Fiyat Tespit Kurulu, yeni yılda geçerli olacak fiyatı belirlemek üzere emekçi, patron ve hükümet temsilcilerinden oluşuyor. Emekçi tarafını Türk-İş, patron tarafını Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) temsil edeceği Taban Fiyat Tespit Komisyonu’nda personel, patron ve hükümet temsilcilerinden 5’er üye bulunuyor.
Geçtiğimiz yıllarde Aralık ayının sonunda belirlenen taban fiyat bu sene daha erken kararlaştırılacak üzere görünüyor. Çünkü Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım’den ‘bir-iki haftada belirleriz’ açıklaması geldi.
Sendikaların talepleri ne?
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bakılırsa, Türkiye’de taban fiyat ve civarında çalışanların oranı yüzde 57. Döviz kurlarının yükselişe geçmesiyle Türkiye’nin bir epeyce yerinde ‘geçinemiyoruz’ diyerek basın açıklaması yapan DİSK, minimum fiyatın net 5 bin 200 lira olarak belirlenmesini talep ediyor. Türk-İş ve Hak-İş rastgele bir sayı önermedi fakat bu üç sendika bir ortak basın açıklaması gerçekleştirdi. Bu açıklamada “Günün ekonomik ve toplumsal şartlarına bakılırsa personelin ve ailesinin insanca yaşamasını mümkün kılacak ve insanlık onuruyla bağdaşacak minimum fiyat belirlenmelidir” tabirleri kullanıldı.
Sputnik, taban fiyatın ne kadar olması gerektiğini taban fiyatla çalışanlar, patronlar ve Ekonomist Şevket Apuhan’a sordu.
‘Büyükşehirlerde ayda 5-6 bin liradan aşağı geçinmek imkansız hale geldi’
Ekonomist Apuhan’a göre, gerçek enflasyon oranı resmi sayıların epey üstünde. bir daha Değerleme oranına dikkat çeken Apuhan şu tabirleri kullandı:
“Devlet de trafik cezası, harç ve damga vergisinde yüzde 36 artışa giderek aslında gerçek enflasyon hududunu da çizmiş oldu. Sonuç itibariyle şunu söyleyebiliriz ki; bilhassa büyük kentlerde ayda 5-6 bin liradan aşağı geçinmek imkansız hale geldi. Elbet bu sayı sorununun yalın hali. Çok boyutlu bir mevzu.”
‘Zammın en az yarısı devlet tarafınca karşılanmalı, bu yükü devlet sırtlanmalı’
Lakin ‘olması gereken’ minimum fiyatın bir hayli kişiyi işsiz bırakacağı vurgusunu yapan Apuhan “Zira minimum fiyatı belirlemek kolay fakat patronun o fiyatı ödemesi hele hele bu kış fazlaca güç olacak. ötürüsıyla patrona ağır yükler yüklemeden yani çalışana para kazandırayım derken onu işsiz bırakmayacak yol yapılacak artırımın en az yarısının devlet tarafınca karşılanması olacaktır. Gelirlerin düştüğü, para kazanmanın zorlaştığı, her şeye artırım geldiği bir devirde işletmesini ayakta tutmaya çalışan bilhassa küçük esnafın durumu göz önünde bulundurulduğunda bu yükü devletin sırtlaması akla gelen tek çözümdür” dedi.
‘Türkiye koşullarında minimum fiyat yılda en az 2 kez düzenlenmelidir’
bununla birlikte Türkiye’deki ‘kaygan zemine’ dikkat çeken Apuhan şöyleki konuştu:
“bir daha Türkiye kurallarında taban fiyat yılda en az 2 sefer düzenlenmelidir. Bu derece kaygan bir yerde yapılan artırım ne olursa olsun geçerliliği esasen birkaç ay olmaktadır. Yılın ikinci yarısından itibaren yapılacak artırımın ortada kalmayacağını şimdiden söyleyebiliriz.”
Personel: 4000-4500 lira civarında olmalı, simit olmuş 3 lira, hayat kuralları günden güne daha makûs oluyor
Sputnik’in ‘asgari fiyat ne kadar olmalı’ sorusunu yönelttiği 5 yıldır taban fiyatla geçinmeye çalışan call center çalışanı bir genç ise bu fiyatın 4000-4500 civarında olması gerektiğini fakat bunun bile yetmeyeceğini şu cümlelerle söz etti:
“2 bin 825 üzere bir maaşla kirada oturan bir ailenin geçinmesi mümkün değil. aslına bakarsan şu anda bir kira 1500 liradan başlıyor. Bunun faturaları, mutfak masrafları var. Simit olmuş 2.5-3 lira. İki kişi bir maça gittiğinizi düşünün, aslına bakarsanız bilet olmuş 130 lira. 2 kişi yemek yesek en az 100 lira. Bir çıktığınızda 400 lira cebinizden çıkıyor. Ayakkabılar 1000-1500 lira. Fiyatlar kurla endeksli olduğu için yeme-içme, giysi, hayat kaideleri günden güne epeyce daha makûs oluyor. Ay sonunu sıkıntı getiriyoruz.”
‘Her ay daha da hayli borca batıyoruz, benim umudum kalmadı’
Bir borç sarmalının ortasında olduklarını belirten call center çalışanı “Normalde kredi kartı kullanmayı sevmem lakin günümüzün kaidelerinde aldığımız maaş yetmediği için ay sonuna gerçek kredi kartında nakit avans kullanıyoruz. Bu bitiyor, kredi çekiyoruz. Her ay daha da epeyce borca batıyoruz. Benim umudum kalmadı. Evlenmeyi düşünüyorum lakin nasıl evleneyim? Nasıl mesken geçindireceğim? Bunları yalnızca ben değil, bir epeyce arkadaşım da tıpkı durumda. Biz telefonda her konuştuğumuzda artık hoş şeylerden bahsedemiyoruz. Biz artık ‘nasıl geçineceğiz, düzlüğe çıkacağız’ diye düşünüyoruz. KYK borcu olanlar var, beşerler bunu nasıl ödeyeceğini düşünüyor. Çok umutsuzuz, minimum fiyatın de epeyce artacağını düşünmüyorum. aslına bakarsan hepsi faize gidecek” diye konuştu.
‘Doların artması, enflasyon derken maaşlarımız gitgide eriyor, Türkiye artık nitekim dünyada ucuz emek başşehrine döndü’
Bir gübre fabrikasında çalışan 10 yıllık personel Serdar Gür ise yoksulluk sonuna dikkat çekiyor. “Ben bir personelin en makûs ihtimalle fakir olması gerektiğini düşünüyorum” diye Emekçi Gür, “Bu sebeple taban fiyatın 10 bin 400 lira olması gerektiğini düşünüyorum. Fabrikalarda çalışıyoruz, emek üretiyoruz. Bunun karşısında sermaye olağanüstü paralar kazanıyor. Bilhassa ihracat yapan firmaların inanılmaz bir karlılık oranı var. Ben gübre fabrikasında çalışıyorum. Son 6 ayda gübre yüzde 350 artırım aldı. Bu aslında bizim emek üretkenliğimizin de yüzde 350 arttığını gösteriyor. Lakin biz bunun karşılığında, doların artması, enflasyon derken maaşlarımız gitgide eriyor. Türkiye artık nitekim dünyada ucuz emek başşehrine döndü. Büyük fabrikalar Türkiye’de kuruluyor zira emekçiler yok kıymetine çalıştırılıyor. Aslında biz üretimde ürettiğimiz kıymetten hissemizi istiyoruz. Bu aslında sendikaların tutumuyla da alakalı” dedi.
‘Bıçak kemiğe dayandı durumunun ötesindeyiz, yalnızca fiyatımız değil, hayatımız da asgari’
“Sadece fiyatımız değil, hayatımız da asgari” tabirleri kullanan Gür, şöyle devam etti:
“Bir ailenin yalnızca yemek masrafı taban fiyatla eşit, bunun ortasında kira, faturalar yok. Durum aslında personeller için bu kadar net. Beşerler artık umudunu görüşmelerden de kaybetti. Beşerler artık verilen maaşın anında eriyeceğinin de farkında. Personeller artık Türk-İş’e de güvenmiyor. Gidelim fabrika idaresiyle kendimiz konuşalım diyorlar. Kimi sendikalar ‘genel grev yapalım’ üzere kelamlar de söylüyor lakin bugün Türkiye’de bunun şartlarının olmadığını hepimiz görüyoruz. Bu ülkede çalışanların sadece yüzde 2’si sendikada örgütlenebiliyor. Fabrikalar örgütsüz durumda, bu da ister istemez tekil çabalara dönüşüyor. Lakin bence önümüzdeki devirde fabrikalarda kaynama olacak. Artık ‘bıçak kemiğe dayandı’nın ötesindeyiz.”
‘her insanın maaş hesabı ekside, sıfırda bile hayatıyoruz’
Gür, eşinin de çalıştığını lakin buna karşın geçinemediklerini belirterek “Bizim çoluğumuz çocuğumuz yok, çocuğu olan hiç geçinemiyor. Geçen gün çay içinde herkes bir hesabını açtı, maaş yatacak onu denetim etmek için. her insanın -4000, -5000, -11000… Yani sıfırda bile hayatıyoruz. Taban fiyat görüşmelerinden bir umudum yok. Emekçiler kendi sesini kendisi yükseltmediğinde bu iş bu biçimde devam edecek” diye konuştu.
Patron: Yeni aldığımız çalışanın maliyeti bize 7-8 bin lira olursa nasıl işçi eksilteceğimize bakarız
Minimum fiyatın bir diğer muhatabı ise patronlar. İstanbul’da jeneratör bakım tamirat işletmesi sahibi ise minimum fiyatın artmasını istediğini lakin geçtiğimiz sene de yüksek bir artış olduğunu vurguluyor:
“Biz de taban fiyatın artmasını istiyoruz. Fakat geçen sene de taban fiyat yüzde 20’nin üzerinde artmıştı. Bu kadar yüksek artışları desteklemiyoruz, bu bizim için problem. Taban fiyatın 4000-4500 olması durumunda bize bir çalışanın maliyeti SSK prim fiyatını de eklediğimizde hayli yükseliyor. Bu kesinlikle işçi sayısını azaltmaya ve işsizlik oranının artmasına sebep olacak. Bu ister istemez olacak. Şöyle düşünün, yeni aldığınız çalışanın size 7-8 bin lira maliyeti olsa nerede işçi eksilteceğimize bakarız. Benim işletmemde minimum fiyatla çalışan 12 kişi var.”
‘Biz önümüzü nazaranmiyoruz, akşamdan sabah fiyatlar değişiyor’
“Bana kalırsa isterse 5 bin olsun, aslında koşullar da bunu gerektiriyor geçim konusunda” tabirlerini kullanan patron “Ama her sene bu biçimde artarsa bizim de işlerimiz zorlaşıyor. Zira biz önümüzü nazaranmiyoruz. Ne eserimizi satabiliyoruz ne sattığımızı yerine koyabiliyoruz. Latife üzere, akşamdan sabaha fiyatlar değişiyor. Biz yıllık mukaveleler yaptığımız için bu kur dalgalanmaları en çok bizi etkiledi. Geçen sene hesap yaptığımızda doları 10 liradan hesaplamıştık. Şu an 13. Biz 2 aydır ziyan ediyoruz. Yılın başında kazandıklarımız amorti ediyor, bir biçimde geçiniyoruz” dedi ve devam etti:
‘Artık mamüllerin fiyatını müşteriye söylemeye utanıyorum’
“Benim şu an ticaret yapasım bile yok. Tüm eserlerimi elden çıkarıp ne artıyorsa ona yatırmak istiyorum, dolar mı faiz mi… Zira ben artık sattığım mamüllerin fiyatını müşteriye söylemeye utanıyorum. bu biçimde biz de kontratlarımızı dolar üzerinden yapalım. Bunu kabul ederler mi? Bunu hiç kimse kabul etmez.”
Klima satıp, bakım tamirini da yaptığı küçük bir işletmesi olan Ayhan Çakır ise, minimum fiyatın 4000 liranın üzerine çıktığında, artan maliyetler ve sigortalarla bir arada fazlaca fazla fazla yük olacağına ve işçi çıkarmak zorunda kalabileceklerini söz etti. Çakır, minimum fiyatın 3500 lira olması görüşünde.