Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Lideri Erhan Çetinkaya, kurumun 96 yıldır ülkenin gereksinimleri doğrultusunda istatistik ürettiğini belirterek, “Kurumumuzca üretilen resmi istatistikler rastgele bir kişi, makam ya da kurumun talep, talimat yahut varsayımlarına nazaran değil, kurumun sahip olduğu bilimsel ve teknik özerklik ile geçerli memleketler arası formüller kullanılarak bağımsız olarak hesaplanmakta ve ilan edilmektedir.” dedi.
Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de karar alıcıların, araştırmacıların ve toplumun her kesitinin ekonomik ve toplumsal ömrün farklı boyutlarıyla ilgili aktüel ve muteber bilgiye muhtaçlığı olduğunu ve bu doğrultuda çalışmalara taraf verdiklerini söz eden Çetinkaya, kurumun geçmişine ait bilgi verdi.
Çetinkaya, TÜİK’in 1926 yılında Merkezi İstatistik Dairesi ismiyle kurulduğunu, daima değişen gereksinimler doğrultusunda çıkarılan kanun yahut kanun kararında kararnamelerle yapısında ve bakılırsavlerinde değişiklikler yapıldığını aktararak, 2005’te yürürlüğe giren Türkiye İstatistik Kanunu ile de bugünkü ismini aldığını ve yeni periyodun gereklerini karşılayacak halde yapılandırıldığını söylemiş oldu.
30 Haziran 2021’de ilgili kanunda yapılan değişikle TÜİK’in, kamu hukuksal kişiliğine sahip, özel bütçeli, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile bağlı bir kurum halini aldığını hatırlatan Çetinkaya, şu biçimde devam etti:
“TÜİK Lideri, İstatistik Kurulu Lideri olarak belirlenmiş ve Konsey’in üye sayısı 37’ye yükselmiştir. TÜİK Lideri’ne, başka alakalı kuruluşlara misal biçimde daire lideri ve daha alt seviyede işçi atama yetkisi verilmiştir. Ayrıyeten TÜİK, kendi idari düzenlemelerini de yapacak ve yürütecek pozisyona getirilmiştir. Devlet yapılanmasında yer alan bağlı kuruluşlar, başka hukukî kişiliği olan kuruluşlardır. Alakalı kuruluşun bakanlıklarla ilişkilendirilmesi, idari uyum sağlanması içindir ve yönetimsel bir ilgi yoktur. Bahsedilen düzenlemelerle bilimsel ve teknik özerkliğe sahip olan TÜİK, idari ve mali özerkliğe de kavuşmuştur.”
‘İstatistikler şeffaf biçimde paylaşılıyor’
Çetinkaya, TÜİK’in milletlerarası kurum ve kuruluşların kontrollerine açık olduğuna dikkati çekerek, kurumun ürettiği tüm istatistikleri, milletlerarası normlarda Avrupa Birliği (AB) ve dünya genelinde geçerli, memleketler arası kurumlar tarafınca tavsiye edilen prosedür, tarif ve kavramları kullanarak hesapladığını anlattı.
bu biçimdece milletlerarası seviyede karşılaştırılabilir bilgi üretimi sağlandığını vurgulayan Çetinkaya, şu biçimde konuştu:
“Söz konusu kavram ve tekniklerle uygulama sonuçları, yerli ve yabancı kurum ve kuruluşlardaki uzmanların değerlendirmelerine açık olduğu üzere, TÜİK internet sayfasından kamuoyuyla şeffaf bir biçimde paylaşılmaktadır. Ayrıyeten TÜİK tarafınca üretilen istatistikler, Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO), Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), AB İstatistik Ofisi (Eurostat) Memleketler arası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası üzere memleketler arası kuruluşlarca kullanılmakta ve bu kuruluşlar tarafınca öteki ülkelerin datalarıyla eş vakitli olarak yayımlanmaktadır.”
Çetinkaya, Eurostat tarafınca her yıl yayımlanan kıymetlendirme raporlarında, TÜİK’in biroldukca istatistik alanında ürettiği bilgilerin AB normlarıyla yüksek seviyede uyumlu olduğu tespitinin yer aldığına işaret etti.
TÜİK’in, bakılırsav, yetki ve sorumlulukları kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve Cumhurbaşkanı sonucuyla belirlenmiş bir kamu kurumu olduğunu belirten Çetinkaya, “Kurumumuzca üretilen resmi istatistikler rastgele bir kişi, makam ya da kurumun talep, talimat yahut varsayımlarına göre değil, kurumun sahip olduğu bilimsel ve teknik özerklik ile geçerli milletlerarası sistemler kullanılarak bağımsız olarak hesaplanmakta ve ilan edilmektedir” sözlerini kullandı.
Alo 124 TÜİK Davet Merkezi
TÜİK’in çağın ihtiyaçlarına uygun olarak bilgi toplamada teknolojik altyapısını güçlendirmek için çalışmalarını sürdürdüğünü vurgulayan Çetinkaya, bunlardan birinin de Alo 124 TÜİK Davet Merkezi olduğunu söylemiş oldu.
Kovid-19 salgını periyodundaki toplumsal uzaklık hassasiyetinin TÜİK’in data toplama biçimlerinde değişiklik yapmasını mecburî kıldığına işaret eden Çetinkaya, “Telefonla anket uygulanması konusunda başlatmış olduğumız çalışmalar salgınla sürat kazandı. Davet Merkezi ve öteki kurumsal çizgilerimizden hane halklarıyla irtibat kurmak suretiyle anketlerimiz salgın periyodunda de gerçekleştirildi. bu vakitte kesintisiz olarak istatistik üretmeye devam edildi.” dedi.
Çetinkaya, cevaplayıcılar yahut kullanıcıların TÜİK’e süratli erişimini, anket çalışmalarıyla ilgili ayrıntıların Alo 124 Çizgisi üzerinden süratlice elde edilebilmesini, bilgi taleplerinin, internet sitesinin yanı sıra Alo 124 üzerinden daha çabuk karşılanabilmesini sağladıklarını anlattı.
TÜFE bilgi derleme süreçleri
TÜİK’in, TÜFE hesaplamalarında alternatif bilgi kaynaklarının kullanılmasına yönelik çeşitli çalışmalar yürüttüğünü belirten Çetinkaya, bu alternatiflerin “barkod (satış) datalarının kullanılması” ve “web scraping (veri kazıma) yoluyla fiyat derlenmesi” olduğunu bildirdi.
Çetinkaya, “Barkod bilgileri TÜFE hesaplamalarında birinci vakit içinderda 2021’de kullanılmaya başlanmış ve derlenen toplam fiyat sayısının yaklaşık yüzde 21’i zincir marketlerden direkt temin edilmiştir. Bu yıl prestijiyle bu metotla derlenen fiyat sayısı toplam fiyat sayısının yüzde 44,3’ünü oluşturmaktadır” diye konuştu.
İnternet üzerinden mal ve hizmet satın alımlarının yaygınlaşması, istatistik ofislerinin internetten satışı yapılan eser meblağlarını TÜFE’ye entegre etmelerini gerekli hale getirdiğini vurgulayan Çetinkaya, husus tarifleri ve yapısı gereği web scraping ile fiyat derlenmesi uygun olan beyaz eşya, elektronik eserler, giysi, mobilya, sıfır araba ve otobüs bileti meblağları için 2022 prestijiyle internet üzerinden derlenen fiyatların endeks hesaplamalarında kullanılacağını, bu usulle elde edilecek fiyat sayısının derlenen toplam fiyat sayısının yaklaşık yüzde 5,3’ünü oluşturduğunu kaydetti.
Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de karar alıcıların, araştırmacıların ve toplumun her kesitinin ekonomik ve toplumsal ömrün farklı boyutlarıyla ilgili aktüel ve muteber bilgiye muhtaçlığı olduğunu ve bu doğrultuda çalışmalara taraf verdiklerini söz eden Çetinkaya, kurumun geçmişine ait bilgi verdi.
Çetinkaya, TÜİK’in 1926 yılında Merkezi İstatistik Dairesi ismiyle kurulduğunu, daima değişen gereksinimler doğrultusunda çıkarılan kanun yahut kanun kararında kararnamelerle yapısında ve bakılırsavlerinde değişiklikler yapıldığını aktararak, 2005’te yürürlüğe giren Türkiye İstatistik Kanunu ile de bugünkü ismini aldığını ve yeni periyodun gereklerini karşılayacak halde yapılandırıldığını söylemiş oldu.
30 Haziran 2021’de ilgili kanunda yapılan değişikle TÜİK’in, kamu hukuksal kişiliğine sahip, özel bütçeli, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile bağlı bir kurum halini aldığını hatırlatan Çetinkaya, şu biçimde devam etti:
“TÜİK Lideri, İstatistik Kurulu Lideri olarak belirlenmiş ve Konsey’in üye sayısı 37’ye yükselmiştir. TÜİK Lideri’ne, başka alakalı kuruluşlara misal biçimde daire lideri ve daha alt seviyede işçi atama yetkisi verilmiştir. Ayrıyeten TÜİK, kendi idari düzenlemelerini de yapacak ve yürütecek pozisyona getirilmiştir. Devlet yapılanmasında yer alan bağlı kuruluşlar, başka hukukî kişiliği olan kuruluşlardır. Alakalı kuruluşun bakanlıklarla ilişkilendirilmesi, idari uyum sağlanması içindir ve yönetimsel bir ilgi yoktur. Bahsedilen düzenlemelerle bilimsel ve teknik özerkliğe sahip olan TÜİK, idari ve mali özerkliğe de kavuşmuştur.”
‘İstatistikler şeffaf biçimde paylaşılıyor’
Çetinkaya, TÜİK’in milletlerarası kurum ve kuruluşların kontrollerine açık olduğuna dikkati çekerek, kurumun ürettiği tüm istatistikleri, milletlerarası normlarda Avrupa Birliği (AB) ve dünya genelinde geçerli, memleketler arası kurumlar tarafınca tavsiye edilen prosedür, tarif ve kavramları kullanarak hesapladığını anlattı.
bu biçimdece milletlerarası seviyede karşılaştırılabilir bilgi üretimi sağlandığını vurgulayan Çetinkaya, şu biçimde konuştu:
“Söz konusu kavram ve tekniklerle uygulama sonuçları, yerli ve yabancı kurum ve kuruluşlardaki uzmanların değerlendirmelerine açık olduğu üzere, TÜİK internet sayfasından kamuoyuyla şeffaf bir biçimde paylaşılmaktadır. Ayrıyeten TÜİK tarafınca üretilen istatistikler, Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO), Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), AB İstatistik Ofisi (Eurostat) Memleketler arası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası üzere memleketler arası kuruluşlarca kullanılmakta ve bu kuruluşlar tarafınca öteki ülkelerin datalarıyla eş vakitli olarak yayımlanmaktadır.”
Çetinkaya, Eurostat tarafınca her yıl yayımlanan kıymetlendirme raporlarında, TÜİK’in biroldukca istatistik alanında ürettiği bilgilerin AB normlarıyla yüksek seviyede uyumlu olduğu tespitinin yer aldığına işaret etti.
TÜİK’in, bakılırsav, yetki ve sorumlulukları kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve Cumhurbaşkanı sonucuyla belirlenmiş bir kamu kurumu olduğunu belirten Çetinkaya, “Kurumumuzca üretilen resmi istatistikler rastgele bir kişi, makam ya da kurumun talep, talimat yahut varsayımlarına göre değil, kurumun sahip olduğu bilimsel ve teknik özerklik ile geçerli milletlerarası sistemler kullanılarak bağımsız olarak hesaplanmakta ve ilan edilmektedir” sözlerini kullandı.
Alo 124 TÜİK Davet Merkezi
TÜİK’in çağın ihtiyaçlarına uygun olarak bilgi toplamada teknolojik altyapısını güçlendirmek için çalışmalarını sürdürdüğünü vurgulayan Çetinkaya, bunlardan birinin de Alo 124 TÜİK Davet Merkezi olduğunu söylemiş oldu.
Kovid-19 salgını periyodundaki toplumsal uzaklık hassasiyetinin TÜİK’in data toplama biçimlerinde değişiklik yapmasını mecburî kıldığına işaret eden Çetinkaya, “Telefonla anket uygulanması konusunda başlatmış olduğumız çalışmalar salgınla sürat kazandı. Davet Merkezi ve öteki kurumsal çizgilerimizden hane halklarıyla irtibat kurmak suretiyle anketlerimiz salgın periyodunda de gerçekleştirildi. bu vakitte kesintisiz olarak istatistik üretmeye devam edildi.” dedi.
Çetinkaya, cevaplayıcılar yahut kullanıcıların TÜİK’e süratli erişimini, anket çalışmalarıyla ilgili ayrıntıların Alo 124 Çizgisi üzerinden süratlice elde edilebilmesini, bilgi taleplerinin, internet sitesinin yanı sıra Alo 124 üzerinden daha çabuk karşılanabilmesini sağladıklarını anlattı.
TÜFE bilgi derleme süreçleri
TÜİK’in, TÜFE hesaplamalarında alternatif bilgi kaynaklarının kullanılmasına yönelik çeşitli çalışmalar yürüttüğünü belirten Çetinkaya, bu alternatiflerin “barkod (satış) datalarının kullanılması” ve “web scraping (veri kazıma) yoluyla fiyat derlenmesi” olduğunu bildirdi.
Çetinkaya, “Barkod bilgileri TÜFE hesaplamalarında birinci vakit içinderda 2021’de kullanılmaya başlanmış ve derlenen toplam fiyat sayısının yaklaşık yüzde 21’i zincir marketlerden direkt temin edilmiştir. Bu yıl prestijiyle bu metotla derlenen fiyat sayısı toplam fiyat sayısının yüzde 44,3’ünü oluşturmaktadır” diye konuştu.
İnternet üzerinden mal ve hizmet satın alımlarının yaygınlaşması, istatistik ofislerinin internetten satışı yapılan eser meblağlarını TÜFE’ye entegre etmelerini gerekli hale getirdiğini vurgulayan Çetinkaya, husus tarifleri ve yapısı gereği web scraping ile fiyat derlenmesi uygun olan beyaz eşya, elektronik eserler, giysi, mobilya, sıfır araba ve otobüs bileti meblağları için 2022 prestijiyle internet üzerinden derlenen fiyatların endeks hesaplamalarında kullanılacağını, bu usulle elde edilecek fiyat sayısının derlenen toplam fiyat sayısının yaklaşık yüzde 5,3’ünü oluşturduğunu kaydetti.