Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığından yapılan açıklamaya bakılırsa, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İspanya Krallığı Hükümet Lideri Pedro Sanchez, tepe ötürüsıyla Ankara’da bir ortaya geldi.
Doruğa, Türkiye’den Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Kasapoğlu, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, İspanya’dan Hükümet Lideri İkinci Yardımcısı ve Çalışma ve Toplumsal İktisat Bakanı Yolanda Diaz Perez, Hükümet Lideri Üçüncü Yardımcısı ve Ekolojik Dönüşüm ve Demografik Sınama Bakanı Teresa Ribera Rodríguez, Dışişleri, AB ve İşbirliği Bakanı José Manuel Albares Bueno, Savunma Bakanı Margarita Robles Fernández, İçişleri Bakanı Fernando Grande-Marlaska Gomez, Sanayi, Ticaret ve Turizm Bakanı Reyes Maroto Illera katıldı.
Türkiye ve İspanya içindeki Hükümetlerarası Tepe toplantıları, 5 Nisan 2009’da İstanbul’da yapılan birinci tepe toplantısından bu yana yapılıyor. bundan evvelki Tepe, 24 Nisan 2018’de Madrid’de gerçekleştirildi.
Bugünkü dorukta, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve İspanya Krallığı Hükümet Lideri Sanchez’in mutabık kaldığı mevzulara ait ortak bildiri yayımlandı.
Türkiye ve İspanya’nın, her iki ülke için de stratejik değeri haiz samimi münasebetlerden yarar sağladığı belirtilen bildiride, iki ülkenin, ikili ilgiler, siyasi diyalog, savunma ve güvenlik işbirliği, çalışma ve istihdam, ticaret, yatırımlar, bilimsel alanda işbirliği, kültürel değişim, memleketler arası kuruluşlarda karşılıklı dayanak ve ayrıyeten Birleşmiş Milletler’de önde gelen bir müşterek global teşebbüs olan Medeniyetler İttifakı (Mİ) ortak sponsorluğu dahil tüm alanlarda hareketli olduğu kaydedildi.
Türkiye ve İspanya’nın, Avrupa ve Avrupa-Atlantik güvenliğine, refahına ve istikrarına değerli katkıları olan NATO Müttefikleri olduğu hatırlatılan bildiride, iki ülkenin savunma sanayi projelerinde işbirliği yaptığı söz edildi.
Türkiye’de konuşlandırılan Patriot füzelerinin, müttefik topraklarda güvenliğin bölünmezliği temel unsurunun somutlaşmış hali olduğuna işaret edilen bildiride, 7. Tepe’nin, Kovid-19 salgınının tesiri, iklim değişikliği, biyo-çeşitlilik kaybı, çölleşme, bölgesel ve global çatışmaların niye olduğu göç akımlarının yanı sıra acil insani yardım gereksinimine yol açan doğal afetlerin tesiriyle şekillenen olağandışı bir periyotta düzenlendiğine işaret edildi.
Bildiride, Tepenin, her iki ülke ve halkları faydasına olacak bir etkileşimde ve geniş içerikle gerçekleştiği vurgulanarak, iki ülkenin, istişare toplantılarından parlamentolar ortası diyaloga kadar alakalarını ağırlaştırdığı ve derinleştirdiğinin altı çizildi.
Tarafların, Kapsamlı İştiraklerinin Avrupa Ortak Komşuluk Alanı ve Akdeniz bölgesi için de özel değer taşıdığına inandığı belirtilen bildiride, bu Tepede, münasebetlerindeki mevcut durumun gözden geçirildiği ve her alanda ikili ve hayli taraflı işbirliğini daha da derinleştirmenin yollarını ve araçlarının istişare edildiği aktarıldı.
‘Zirve vesilesiyle 6 muahede imzalandı’
Bu art plan ışığında, tarafların alakalarını ikili temaslarının canlılığını, kapsamını ve yoğunluğunu ortaya koyan “Kapsamlı Ortaklık” olarak tanımladığı vurgulanan bildiride, şunlar kaydedildi:
“Taraflar, hükümetler, parlamentolar, iş dünyası, akademi ve sivil toplum içindeki alakalarının daha da geliştirilmesi ve güçlendirilmesine atfettikleri değeri teyit etmişlerdir. Bu bağlamda, Kapsamlı İştiraklerindeki ilerlemeyi izlemek için Dışişleri Bakanlıkları Bakan Yardımcıları/Devlet Sekreterleri seviyesinde bir Tepe İzleme Sistemi kurulmuştur. Kelam konusu takip sistemi toplantıları Tepeler içinde en az iki sefer düzenlenecektir. Tepe vesilesiyle 6 mutabakat imzalanmıştır. Taraflar, bu mutabakatların imzalanmasının, halihazırda geniş bir muahede altyapısından yararlanan ikili münasebetlerini daha da geliştireceğine olan inançlarını vurgulamışlardır. Taraflar, Türkiye ile İspanya içindeki ekonomik münasebetlerin geliştirilmesine yönelik olarak ortak yaklaşımlar belirlemek gayesiyle ticaret ve yatırım alanlarındaki diyaloğu tertipli olarak sürdürme konusundaki taahhütlerini bir dahalemişlerdir. Bu çerçevede taraflar, İktisat ve Ticaret Ortak Komitesi (JETCO), Türkiye-İspanya İş Forumu üzere mevcut sistemlerin aktif kullanmasının ve yeni işbirliği alanlarının geliştirilmesine yönelik çalışmaların sürdürülmesinin ehemmiyetinin altını çizmişlerdir.”
Tarafların, JETCO ve İş Forumu’nu 2022 yılının birinci yarı yılında düzenleme konusunda mutabık kaldığı aktarılan bildiride, tarafların, 2020’deki Kovid-19 salgınından olumsuz etkilenen ikili ticaret hacminin 2021’de süratle toparlanmasını memnuniyetle karşıladığı vurgulandı.
Bildiride, iki ülkenin, bu büyüme eğilimini sürdürülebilir kılmak ve 20 milyar dolarlık ikili ticaret hacmi gayesine ulaşmak için bir arada çalışma konusundaki ortak iradelerini teyit ettiğinin altı çizildi.
Tarafların, iki ülke içindeki direkt yatırımların ekonomik bağlarının ve ötürüsıyla kapsamlı iştirakin değerli bir boyutunu oluşturduğunun şuurunda olduğuna işaret edilen bildiride, bu sebeple, karşılıklı direkt yatırım seviyesini artırmak için Türk ve İspanyol yatırımcıları daha fazla teşvik etmeye karar verildiği kaydedildi.
‘Eğitimde işbirliği ilerletilecek’
Tarafların, Kovid-19 salgınının işgücü piyasalarına önemli zorluklar getirdiğini gözeterek herkese bir iş sağlamak için işgücü piyasası siyasetlerine dair verimli, savlı ve insan merkezli bir yaklaşıma duyulan muhtaçlığın varlığını kabul ettiği belirtilen bildiride, şu tabirlere yer verildi:
“Taraflar, bilhassa istihdam siyasetleri, işgücü piyasaları, iş teftişi, iş sıhhati ile güvenliği alanlarında en yararlı uygulamaları ve ulusal tecrübeleri paylaşarak ve tesirli toplumsal diyaloğu güçlendirerek bu gayeye ulaşmak için çalışma konusunda mutabık kalmışlardır. Ayrıyeten taraflar kapsayıcı, adil ve sürdürülebilir bir dijital dönüşümün ve iş ömrünün geleceğinin şekillendirilmesinin değerli olduğu konusunda hemfikirdir. Taraflar, pandeminin niye olduğu süregelen krize ait kapsayıcı ve sürdürülebilir bir ekonomik toparlanma sağlanması açısından bilhassa bayanların ve gençlerin işgücü piyasasına girme, orada kalma ve bir daha dahil olma konusunda karşılaştıkları sınamaların ele alınmasının epeyce kıymetli olduğunun farkındadır. Hakikaten, taraflar bu zorlukları sadece kendi vatandaşlarının faydasına değil, hem de milletlerarası seviyede kararlaştırılan maksatlara ulaşmak için de ele almayı sürdürmeyi taahhüt etmişlerdir.”
Bildiride, 3 Ekim 2013’te iki ülke içinde imzalanan Eğitim İşbirliği Muahedesi çerçevesinde mevcut işbirliğini ilerletme ve güçlendirme taahhüdünü teyit ettiği, tarafların, kendi ülkelerinde Türkçe ve İspanyolca lisanları ve kültürlerinin öğretimini desteklemeye yönelik daha fazla gayret gösterilmesi konusunda mutabık kaldığı aktarıldı.
‘Hava savunma dayanağının değerine vurgu’
Tarafların, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) iştirakinin hem AB birebir vakitte Türkiye için azami derecede değerli olduğunu vurguladığı belirtilen bildiride, şunlar kaydedildi:
“Avrupa’nın komşu bölgeleri de Türkiye’nin AB üyeliğinden faydalanacaktır. Taraflar, Türkiye’nin iştirak perspektifini dikkate alarak Türkiye-AB bağlarının olumlu bir gündemle geliştirilmesinin değerini lisana getirmişlerdir. Taraflar, başta her seviyede diyaloğun artırılması, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve uygulanması ve vize serbestisi süreci olmak üzere, Türkiye-AB ilgilerinin tüm boyutlarında ilerlemeyi teşvik etmek ve çeşitli AB programları kapsamında devam eden işbirliğini sürdürmek ve derinleştirmek için gelecekte atılabilecek mümkün adımları konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar, bölgesel ve milletlerarası barışa, güvenliğe ve istikrara katkıda bulunmak gayesiyle tertipli stratejik diyaloğu sürdürme taahhütlerini teyit etmişlerdir. NATO Müttefikleri olan taraflar, NATO’nun 2030 yılı ve ötesine uzanan geleceğine dair ve 29-30 Haziran 2022 tarihlerinde Madrid’de yapılacak NATO Doruğu’na ait evvelari üzerinde görüş alışverişinde bulunmuşlardır. Taraflar, müttefikler içinde birlik ve dayanışmanın ve buna örnek olarak bilhassa Türkiye’nin memnuniyetle karşıladığı, İspanya’nın Türkiye’ye devam etmekte olan hava savunma dayanağının ehemmiyetini vurgulamışlardır. Taraflar ayrıyeten, Türkiye ve AB üyesi olmayan başka NATO Müttefiklerinin AB’nin güvenlik ve savunmayla ilgili uğraşlarına tümüyle dahil olmalarının değerini bir dahalemişlerdir.”
Bildiride, Milletlerarası Savunma Sanayii Fuarı-IDEF 2021 (İstanbul, 19 Ağustos 2021) ötürüsıyla 9. Savunma Sanayii İşbirliği Toplantısı’nın gerçekleştirilmesini ve Milletlerarası Savunma ve Güvenlik Fuarı-FEINDEF 2021 (Madrid, 3-5 Kasım 2021) ötürüsıyla Savunma Bakan Yardımcılarının bir ortaya gelmesini memnuniyetle karşıladığı açıklandı.
Tarafların, 10. Savunma Sanayii İşbirliği Toplantısı’nın, daha kapsamlı bir gündem ve potansiyel işbirliği alanlarının keşfi niyetiyle şirketler ortası toplantılar gerçekleştirerek, 2022 yılında İspanya’da düzenlemesinde mutabık kalındığı tabir edilen bildiride, Türk ve İspanyol savunma sanayii şirketlerinin son senelerda biroldukca ortak projeyi muvaffakiyet ile sonuçlandırdıkları ve Çok Niyetli Amfibi Hamle Gemisi (LHD) programının ikili işbirliğinin en değerli projesi olduğu vurgulandı.
‘İklim değişikliği ile mücadele’ vurgusu
Tarafların, her iki ülkenin imkanlarını ve yüksek işbirliği potansiyelini dikkate alarak, ileride LHD’ye benzeri projelerin yanı sıra geleceğin denizaltısı programının bir arada geliştirilmesi, insansız hava, kara, deniz sistemlerinde ortak projeler başlatılması, uydu ve uzay sistemlerinde işbirliğinin artırılması üzere projelerin yakın gelecekte hayata geçirilebileceğini tabir ettiği aktarılan bildiride, şunlar kaydedildi:
“Taraflar, terörizmin değişen tabiatı ve terörizm ile organize cürüm içindeki bağ göz önünde tutularak, terörizm ve organize kabahatle uğraşta işbirliğinin nasıl geliştirileceği konusunda görüş alışverişinde bulunmuşlardır. Taraflar, terör propagandasının ve terörizmin finansmanının önlenmesi de dahil olmak üzere terörizm, radikalleşme ve organize cürümlerle gayrette kapsamlı bir stratejiye duyulan muhtaçlığın altını çizmişlerdir. Taraflar, ilgili tüm alanlarda karşılıklı istişare ve işbirliğini geliştirmeye yönelik kararlılıklarını bir dahalemişlerdir. Taraflar ayrıyeten, Türk ve İspanyol polis teşkilatları içindeki 4. Ortak Komite Toplantısı’nın (Madrid, 22-23 Eylül 2021) terörizm, önemli ve organize kabahatlerle çaba bakımından faydalı bir platform olduğunu not ederek, müteakip toplantıların düzenlenmesinde mutabık kalmışlardır.”
Tarafların, iklim değişikliği ile uğraş bağlamında, bilhassa pak güce geçişle ilgili olarak, güç alanındaki işbirliklerini ilerletme isteklerini lisana getirdiği aktarılan bildiride, iki ülkenin, iklim değişikliği ile çaba için derhal harekete geçmenin aciliyetini teyit ettiği, sınırlama, ahenk ve dirençlilik eforları konusunda yakın işbirliği ortasında çalışma niyetlerini bir dahalediği açıklandı.
Yenilenebilir güç ve güç verimliliği alanlarında işbirliğinin, bilhassa Paris Muahedesi maksatlarına ulaşmadaki kritik katkıları açısından ehemmiyetini vurgulayan tarafların, yenilenebilir Güç ve Güç Verimliliği Alanında Mutabakat Zaptı’nın yenilenmesini memnuniyetle karşıladığı kaydedilen bildiride, tarafların, biyolojik çeşitlilik kaybını durdurmak ve bilakis çevirmek için faaliyetleri güçlendirmeyi taahhüt ettiği vurgulandı.
Bildiride, iki ülkenin, Biyolojik Çeşitlilik Kontratının taraflarını, Kunming Bildirisi’nde açıklandıği üzere Kunming’deki COP15’te 2020 daha sonrası için argümanlı ve dönüştürücü bir Global Biyoçeşitlilik Çerçevesi benimsemeye ve Ormanlar ve Arazi kullanması temalı Glasgow Başkanlar Bildirisi’nde açıklandıği üzere, 2030 yılına kadar orman kaybını ve arazi bozulmasını durdurmaya ve bilakis çevirmeye çağırdığı aktarıldı.
‘Libya’da siyasi sürece destek’
Tarafların, Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı ve İspanya Ekolojik Dönüşüm ve Demografik Sınama Bakanlığı içindeki Mutabakat Zaptı’nın bugünkü imzasına delil olarak su alanında bir arada çalışma ve işbirliği yapma konusunda ortak iradelerini tabir ettiğine dikkat çekilen bildiride, şunlar yer aldı:
“Taraflar, Avrupa-Akdeniz bölgesine ait 1995 Barselona Deklarasyonu’nun bedellerine ve prensiplerine ve ayrıyeten bölgede barış, istikrar, kalkınma ve paylaşılan refah faydasına işbirliğini geliştirmeye yönelik ilgili bir hükümetler ortası kuruluş olarak Akdeniz için Birliğe (AiB) takviyelerini bir dahalemişlerdir. Taraflar, AiB Hareket için Yol Haritasında yer alan amaçları ve Barselona Konferansı’nın 25. yıl dönümü vesilesiyle belirlenen beş öncelikli alan olan etraf ve iklim aksiyonu, sürdürülebilir ve kapsayıcı ekonomik ve insani kalkınma, toplumsal kapsayıcılık ve eşitlik, dijital dönüşüm ve sivil müdafaa konularını teyit etmişlerdir. Taraflar, 29 Kasım 2021’de Barselona’da gerçekleştirilecek olan AiB Dışişleri Bakanları Altıncı Bölgesel Forumu’nda bu maksatlara yönelik olarak kaydedilen ilerlemeyi takip etmenin değerini vurgulamışlardır. Taraflar, Kıbrıs probleminde, adil, sürdürülebilir, gerçekçi ve karşılıklı olarak kabul edilebilir tahlillere yönelik uğraşlara tam dayanaklarını söz etmişlerdir. Taraflar, Doğu Akdeniz’de barış ve istikrarın sağlanması konusundaki kararlılıklarını sürdürmektedirler. Taraflar, işbirliği, dayanışma, hakkaniyet ve kapsayıcılığın bölgedeki tüm taraflarca her vakit vurgulanması gerektiğinin altını çizmişlerdir. Güzel niyetle, pragmatik bir ruhla ve milletlerarası hukuk kararlarına hürmet duyarak müzakere etmek, tüm tarafların maksatlarını uzlaştıracak bir sonuca ve karşılıklı olarak kabul edilebilir siyasi tahlillere ulaşılmasının yolunu açabilir. Doğu Akdeniz Konferansı yapılması bölgede kapsayıcı işbirliği sistemi oluşturmak için bir fırsattır.”
Bildiride, tarafların, barışçıl, bağımsız, birleşik ve istikrarlı bir Libya maksadına olan bağlılıklarını ve Libya’da kalıcı istikrarın sağlanmasına yönelik BM’nin kolaylaştırıcılığında Libyalılarca yürütülen ve Libyalıların sahiplendiği siyasi süreci desteklemek için ortak iradelerini tabir ettiği vurgulandı.
‘Afganistan’da barış ve istikrar’ vurgusu
Tarafların, İsrail-Filistin ihtilafının, yerleşik milletlerarası parametreler ve iki devletli tahlil temelinde bitmiş oldurilmesine olan bağlılıklarını bir dahalediği belirtilen bildiride, İsrail Hükümeti ile Filistin İdaresi içindeki son müzakerenin memnuniyetle karşılandığı bilgisi verildi.
Bildiride, İsrail ve Filistin’in bu müzakere sürecini güçlendirmeye teşvik edildiği, her iki tarafın da barış ve istikrara yönelik acil ve uzun vadeli tehditlerle uğraş etmek için bir arada çalışmaya ve iki devletli tahlili baltalayabilecek her türlü tek taraflı aksiyondan kaçınmaya çağırıldığı aktarıldı.
Ortadoğu Barış Süreci’ni canlandırmaya ve barış müzakerelerinin mümkün olan en kısa müddette bir daha başlamasına yardımcı olmaya yönelik tüm uğraşların desteklenmesinin taahhüt edildiğine vurgu yapılan bildiride, “Taraflar, Suriye’de süregelen krize ait derin kaygılarını lisana getirmişler ve Suriye ihtisözüne BM kolaylaştırıcılığında ve BM Güvenlik Kurulu’nun 2254 sayılı sonucu çerçevesinde siyasi tahlil bulunmasını amaçlayan siyasi sürece verdikleri dayanağı bir dahalemişlerdir. Bu bağlamda Taraflar, Suriyeli tarafları Anayasa Komitesi’nde manalı ve yapan müzakerelerde bulunmaya davet etmişlerdir” tabirlerine yer verildi.
Bildiride, şunlar kaydedildi:
“Taraflar, Türkiye’nin 3,7 milyondan fazla Suriyeliye konut sahipliği yapmasını ve Suriye ortasındaki istikrar gayretlerine katkıda bulunmasını takdirle karşılayarak, AB tarafınca sağlanan takviye için memnuniyetlerini tabir etmiş ve memleketler arası topluma ve Birleşmiş Milletler’e yük paylaşımı konusunda uğraşlarını artırmaları davetinde bulunmuşlardır. Taraflar, ayrıyeten, Suriye’de devam eden insani krizin BM Güvenlik Kurulu’nun 2585 sayılı sonucu uyarınca ivedilikle ele alınmasının gerekliliğini vurgulamışlardır. Taraflar, bayanlar ve kız çocukları dahil, bütün Afganların temel haklarının ve geçim kaynaklarının korunduğu ve bunlara hürmet duyulduğu barış ortasında ve istikrarlı bir Afganistan konusuna bağlılıklarını bir dahalemişlerdir. Taraflar, berbatlaşan ekonomik durumdan duydukları tasayı lisana getirmiş ve Afganistan’daki memleketler arası toplumun istikrar ve insani eforlarına dayanaklarını tabir etmişlerdir. Taraflar, barış ve güvenliğe önemli bir mani olarak devam eden terör akınlarından dolayı tasalarını lisana getirmişlerdir. Siyasi uzlaşmanın, güvenlik ve sivil sistemin tam olarak tesis edilmesinin yanı sıra ülkedeki insan hayatının ve mülkiyetin genel olarak korunmasının gerekliliğini vurgulamışlardır. Taraflar, bu gayelere ulaşmak için gerçek manada kapsayıcı ve temsili bir hükümete duyulan muhtaçlığın altını çizmişlerdir.”
‘Göçle çabada işbirliği
Tarafların, Afrika’daki ikili işbirliğinin, kıtanın ekonomik dönüşümüne ve sürdürülebilir kalkınmasına katkıda bulunabileceği konusunda mutabık kaldığı aktarılan bildiride, iki ülkenin, bölgede uzun vadeli kalkınmaya ve siyasi istikrara katkı sağlamak ve bunları teşvik etmek hedefiyle Latin Amerika ve Karayipler’deki mümkün işbirliği alanlarını keşfetme konusundaki ortak iradelerini lisana getirdiği açıklandı.
Tarafların, Venezuela hükümeti ile muhalefet içinde Meksika’da, Norveç’in kolaylaştırıcılığında devam eden diyalog sürecine olan dayanaklarını bir dahalediği ve bu bahiste yakın temas ve işbirliği yapma konusunda mutabık kaldığının altı çizilen bildiride, şunlara yer verildi:
“Kovid-19 konusunda taraflar, salgının ve salgınla ilgili kısıtlamaların, başta seyahatler ve turizm olmak üzere iktisada ve toplumsal hayata olan tesirlerinin hafifçeletilmesinin değerine dikkat çekmişlerdir. Taraflar, salgın tüm dünyada sona ermeden hiç bir ülkenin inançta olamayacağı anlayışıyla, her insanın inançlı ve tesirli aşılara adil erişimine dayanak vermişlerdir. Taraflar, sistemsiz göçün her iki ülke için de ortak bir sorun olduğunun altını çizmişlerdir. Göçmenler ve sığınmacılar sonlara ulaşmadan evvel temel niçinlere eğilerek, yoksulluğu azaltarak ve kaynak ülkelerdeki çatışmaları memleketler arası işbirliği aracılığıyla çözmek yoluyla sağlanacak tedbirler, bu sınamanın üstesinden gelmenin en tesirli yoludur. Taraflar, sistemsiz göç ve kaçakçılık şebekelerine karşı uğraşta kaynak ve transit ülkelerle fonksiyonel işbirliğinin artırılmasının, milletlerarası müdafaaya gereksinimi bulunmadığı tespit edilen şahısların geri dönüşleri ve göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti ile uğraş hususlarında uğraşların artırılması muhtaçlığının altını çizmişlerdir. Taraflar, konut sahibi ülkeler bakımından adil yük ve sorumluluk paylaşımının gerekli olduğunu ve yasal göç yollarının güçlendirilerek ve yerlerinden edilen bireylerin inançlı, istekli ve onurlu geri dönüş uğraşlarını destekleyerek, her iki ülke üstündeki göç baskısını azaltacak biçimde ortak Avrupa siyasetlerinin geliştirilmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Taraflar, göçe ait konularda tertipli aralıklarla istişareler gerçekleştirmek konusunda mutabık kalmışlardır.”
‘Düzenli üst seviye görüşmelerde mutabık kalındı’
Tarafların, Kovid-19 salgınıyla ilgili sınamalar dahil, dünyadaki aktüel gelişmelerin, BM Medeniyetler İttifakı’nın, kültürler ve dinler içinde diyalog, anlayış ve işbirliği için global bir platform olarak kritik rolünü daha da belirginleştirdiğine dikkat çektiği belirtilen bildiride, tarafların, bu anlayışla, Mİ’yi daha kuvvetli ve faal kılma uğraşlarına dayanakları aktarıldı.
Bildiride, tarafların, Mİ Yüksek Temsilcisi ve yeni atanan Mİ Cenevre Ofisi Kıdemli Temsilcisi de dahil olmak üzere, Mİ tarafınca üstlenilen çalışmalara dayanaklarını tabir ettiği vurgulanarak, iki ülkenin ayrıyeten, İstanbul’da açılması öngörülen Mİ Bölge Ofisi’nin müddet gelen uğraşlara sağlayacağı kıymetli katkıların da altını çizdiği açıklandı. Bildiride, şunlar yer aldı:
“Taraflar, tertipli üst seviye ikili görüşmeleri sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar ayrıyeten, genel müdürler düzeyinde ikili hususlar ve AB hakkında nizamlı toplantılar yapılmasına Orta Doğu, Afrika, Latin Amerika, Karayipler ve Asya mevzularında bölgesel istişareler gerçekleştirilmesine, Terörle Çaba, Siyaset Planlama, Arabuluculuk hususlarında ve iki ülke Dışişleri Bakanlıkları Diplomasi Akademileri, Stratejik Araştırma Merkezleri içindekiler dahil olmak üzere, fonksiyonel istişarelerin başlatılmasına karar vermişlerdir.”
Dorukta ayrıyeten, Kapsamlı Paydaşlığı derinleştirmeyi sürdürme dileğinin bir göstergesi olarak, “Spor Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı”, “Yenilenebilir Güç Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı”, “Afet ve Acil Durum İdaresi Alanında Mutabakat Zaptı”, “Su Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı”, “Çalışma ve İstihdam Alanlarında İşbirliği Hakkında Niyet Beyanı”, “Kutup Bilimlerinde ve Lojistiğinde İşbirliği Hakkında Mutabakat Muhtırası” imza altına alındı.
Doruğa, Türkiye’den Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Kasapoğlu, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, İspanya’dan Hükümet Lideri İkinci Yardımcısı ve Çalışma ve Toplumsal İktisat Bakanı Yolanda Diaz Perez, Hükümet Lideri Üçüncü Yardımcısı ve Ekolojik Dönüşüm ve Demografik Sınama Bakanı Teresa Ribera Rodríguez, Dışişleri, AB ve İşbirliği Bakanı José Manuel Albares Bueno, Savunma Bakanı Margarita Robles Fernández, İçişleri Bakanı Fernando Grande-Marlaska Gomez, Sanayi, Ticaret ve Turizm Bakanı Reyes Maroto Illera katıldı.
Türkiye ve İspanya içindeki Hükümetlerarası Tepe toplantıları, 5 Nisan 2009’da İstanbul’da yapılan birinci tepe toplantısından bu yana yapılıyor. bundan evvelki Tepe, 24 Nisan 2018’de Madrid’de gerçekleştirildi.
Bugünkü dorukta, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve İspanya Krallığı Hükümet Lideri Sanchez’in mutabık kaldığı mevzulara ait ortak bildiri yayımlandı.
Türkiye ve İspanya’nın, her iki ülke için de stratejik değeri haiz samimi münasebetlerden yarar sağladığı belirtilen bildiride, iki ülkenin, ikili ilgiler, siyasi diyalog, savunma ve güvenlik işbirliği, çalışma ve istihdam, ticaret, yatırımlar, bilimsel alanda işbirliği, kültürel değişim, memleketler arası kuruluşlarda karşılıklı dayanak ve ayrıyeten Birleşmiş Milletler’de önde gelen bir müşterek global teşebbüs olan Medeniyetler İttifakı (Mİ) ortak sponsorluğu dahil tüm alanlarda hareketli olduğu kaydedildi.
Türkiye ve İspanya’nın, Avrupa ve Avrupa-Atlantik güvenliğine, refahına ve istikrarına değerli katkıları olan NATO Müttefikleri olduğu hatırlatılan bildiride, iki ülkenin savunma sanayi projelerinde işbirliği yaptığı söz edildi.
Türkiye’de konuşlandırılan Patriot füzelerinin, müttefik topraklarda güvenliğin bölünmezliği temel unsurunun somutlaşmış hali olduğuna işaret edilen bildiride, 7. Tepe’nin, Kovid-19 salgınının tesiri, iklim değişikliği, biyo-çeşitlilik kaybı, çölleşme, bölgesel ve global çatışmaların niye olduğu göç akımlarının yanı sıra acil insani yardım gereksinimine yol açan doğal afetlerin tesiriyle şekillenen olağandışı bir periyotta düzenlendiğine işaret edildi.
Bildiride, Tepenin, her iki ülke ve halkları faydasına olacak bir etkileşimde ve geniş içerikle gerçekleştiği vurgulanarak, iki ülkenin, istişare toplantılarından parlamentolar ortası diyaloga kadar alakalarını ağırlaştırdığı ve derinleştirdiğinin altı çizildi.
Tarafların, Kapsamlı İştiraklerinin Avrupa Ortak Komşuluk Alanı ve Akdeniz bölgesi için de özel değer taşıdığına inandığı belirtilen bildiride, bu Tepede, münasebetlerindeki mevcut durumun gözden geçirildiği ve her alanda ikili ve hayli taraflı işbirliğini daha da derinleştirmenin yollarını ve araçlarının istişare edildiği aktarıldı.
‘Zirve vesilesiyle 6 muahede imzalandı’
Bu art plan ışığında, tarafların alakalarını ikili temaslarının canlılığını, kapsamını ve yoğunluğunu ortaya koyan “Kapsamlı Ortaklık” olarak tanımladığı vurgulanan bildiride, şunlar kaydedildi:
“Taraflar, hükümetler, parlamentolar, iş dünyası, akademi ve sivil toplum içindeki alakalarının daha da geliştirilmesi ve güçlendirilmesine atfettikleri değeri teyit etmişlerdir. Bu bağlamda, Kapsamlı İştiraklerindeki ilerlemeyi izlemek için Dışişleri Bakanlıkları Bakan Yardımcıları/Devlet Sekreterleri seviyesinde bir Tepe İzleme Sistemi kurulmuştur. Kelam konusu takip sistemi toplantıları Tepeler içinde en az iki sefer düzenlenecektir. Tepe vesilesiyle 6 mutabakat imzalanmıştır. Taraflar, bu mutabakatların imzalanmasının, halihazırda geniş bir muahede altyapısından yararlanan ikili münasebetlerini daha da geliştireceğine olan inançlarını vurgulamışlardır. Taraflar, Türkiye ile İspanya içindeki ekonomik münasebetlerin geliştirilmesine yönelik olarak ortak yaklaşımlar belirlemek gayesiyle ticaret ve yatırım alanlarındaki diyaloğu tertipli olarak sürdürme konusundaki taahhütlerini bir dahalemişlerdir. Bu çerçevede taraflar, İktisat ve Ticaret Ortak Komitesi (JETCO), Türkiye-İspanya İş Forumu üzere mevcut sistemlerin aktif kullanmasının ve yeni işbirliği alanlarının geliştirilmesine yönelik çalışmaların sürdürülmesinin ehemmiyetinin altını çizmişlerdir.”
Tarafların, JETCO ve İş Forumu’nu 2022 yılının birinci yarı yılında düzenleme konusunda mutabık kaldığı aktarılan bildiride, tarafların, 2020’deki Kovid-19 salgınından olumsuz etkilenen ikili ticaret hacminin 2021’de süratle toparlanmasını memnuniyetle karşıladığı vurgulandı.
Bildiride, iki ülkenin, bu büyüme eğilimini sürdürülebilir kılmak ve 20 milyar dolarlık ikili ticaret hacmi gayesine ulaşmak için bir arada çalışma konusundaki ortak iradelerini teyit ettiğinin altı çizildi.
Tarafların, iki ülke içindeki direkt yatırımların ekonomik bağlarının ve ötürüsıyla kapsamlı iştirakin değerli bir boyutunu oluşturduğunun şuurunda olduğuna işaret edilen bildiride, bu sebeple, karşılıklı direkt yatırım seviyesini artırmak için Türk ve İspanyol yatırımcıları daha fazla teşvik etmeye karar verildiği kaydedildi.
‘Eğitimde işbirliği ilerletilecek’
Tarafların, Kovid-19 salgınının işgücü piyasalarına önemli zorluklar getirdiğini gözeterek herkese bir iş sağlamak için işgücü piyasası siyasetlerine dair verimli, savlı ve insan merkezli bir yaklaşıma duyulan muhtaçlığın varlığını kabul ettiği belirtilen bildiride, şu tabirlere yer verildi:
“Taraflar, bilhassa istihdam siyasetleri, işgücü piyasaları, iş teftişi, iş sıhhati ile güvenliği alanlarında en yararlı uygulamaları ve ulusal tecrübeleri paylaşarak ve tesirli toplumsal diyaloğu güçlendirerek bu gayeye ulaşmak için çalışma konusunda mutabık kalmışlardır. Ayrıyeten taraflar kapsayıcı, adil ve sürdürülebilir bir dijital dönüşümün ve iş ömrünün geleceğinin şekillendirilmesinin değerli olduğu konusunda hemfikirdir. Taraflar, pandeminin niye olduğu süregelen krize ait kapsayıcı ve sürdürülebilir bir ekonomik toparlanma sağlanması açısından bilhassa bayanların ve gençlerin işgücü piyasasına girme, orada kalma ve bir daha dahil olma konusunda karşılaştıkları sınamaların ele alınmasının epeyce kıymetli olduğunun farkındadır. Hakikaten, taraflar bu zorlukları sadece kendi vatandaşlarının faydasına değil, hem de milletlerarası seviyede kararlaştırılan maksatlara ulaşmak için de ele almayı sürdürmeyi taahhüt etmişlerdir.”
Bildiride, 3 Ekim 2013’te iki ülke içinde imzalanan Eğitim İşbirliği Muahedesi çerçevesinde mevcut işbirliğini ilerletme ve güçlendirme taahhüdünü teyit ettiği, tarafların, kendi ülkelerinde Türkçe ve İspanyolca lisanları ve kültürlerinin öğretimini desteklemeye yönelik daha fazla gayret gösterilmesi konusunda mutabık kaldığı aktarıldı.
‘Hava savunma dayanağının değerine vurgu’
Tarafların, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) iştirakinin hem AB birebir vakitte Türkiye için azami derecede değerli olduğunu vurguladığı belirtilen bildiride, şunlar kaydedildi:
“Avrupa’nın komşu bölgeleri de Türkiye’nin AB üyeliğinden faydalanacaktır. Taraflar, Türkiye’nin iştirak perspektifini dikkate alarak Türkiye-AB bağlarının olumlu bir gündemle geliştirilmesinin değerini lisana getirmişlerdir. Taraflar, başta her seviyede diyaloğun artırılması, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve uygulanması ve vize serbestisi süreci olmak üzere, Türkiye-AB ilgilerinin tüm boyutlarında ilerlemeyi teşvik etmek ve çeşitli AB programları kapsamında devam eden işbirliğini sürdürmek ve derinleştirmek için gelecekte atılabilecek mümkün adımları konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar, bölgesel ve milletlerarası barışa, güvenliğe ve istikrara katkıda bulunmak gayesiyle tertipli stratejik diyaloğu sürdürme taahhütlerini teyit etmişlerdir. NATO Müttefikleri olan taraflar, NATO’nun 2030 yılı ve ötesine uzanan geleceğine dair ve 29-30 Haziran 2022 tarihlerinde Madrid’de yapılacak NATO Doruğu’na ait evvelari üzerinde görüş alışverişinde bulunmuşlardır. Taraflar, müttefikler içinde birlik ve dayanışmanın ve buna örnek olarak bilhassa Türkiye’nin memnuniyetle karşıladığı, İspanya’nın Türkiye’ye devam etmekte olan hava savunma dayanağının ehemmiyetini vurgulamışlardır. Taraflar ayrıyeten, Türkiye ve AB üyesi olmayan başka NATO Müttefiklerinin AB’nin güvenlik ve savunmayla ilgili uğraşlarına tümüyle dahil olmalarının değerini bir dahalemişlerdir.”
Bildiride, Milletlerarası Savunma Sanayii Fuarı-IDEF 2021 (İstanbul, 19 Ağustos 2021) ötürüsıyla 9. Savunma Sanayii İşbirliği Toplantısı’nın gerçekleştirilmesini ve Milletlerarası Savunma ve Güvenlik Fuarı-FEINDEF 2021 (Madrid, 3-5 Kasım 2021) ötürüsıyla Savunma Bakan Yardımcılarının bir ortaya gelmesini memnuniyetle karşıladığı açıklandı.
Tarafların, 10. Savunma Sanayii İşbirliği Toplantısı’nın, daha kapsamlı bir gündem ve potansiyel işbirliği alanlarının keşfi niyetiyle şirketler ortası toplantılar gerçekleştirerek, 2022 yılında İspanya’da düzenlemesinde mutabık kalındığı tabir edilen bildiride, Türk ve İspanyol savunma sanayii şirketlerinin son senelerda biroldukca ortak projeyi muvaffakiyet ile sonuçlandırdıkları ve Çok Niyetli Amfibi Hamle Gemisi (LHD) programının ikili işbirliğinin en değerli projesi olduğu vurgulandı.
‘İklim değişikliği ile mücadele’ vurgusu
Tarafların, her iki ülkenin imkanlarını ve yüksek işbirliği potansiyelini dikkate alarak, ileride LHD’ye benzeri projelerin yanı sıra geleceğin denizaltısı programının bir arada geliştirilmesi, insansız hava, kara, deniz sistemlerinde ortak projeler başlatılması, uydu ve uzay sistemlerinde işbirliğinin artırılması üzere projelerin yakın gelecekte hayata geçirilebileceğini tabir ettiği aktarılan bildiride, şunlar kaydedildi:
“Taraflar, terörizmin değişen tabiatı ve terörizm ile organize cürüm içindeki bağ göz önünde tutularak, terörizm ve organize kabahatle uğraşta işbirliğinin nasıl geliştirileceği konusunda görüş alışverişinde bulunmuşlardır. Taraflar, terör propagandasının ve terörizmin finansmanının önlenmesi de dahil olmak üzere terörizm, radikalleşme ve organize cürümlerle gayrette kapsamlı bir stratejiye duyulan muhtaçlığın altını çizmişlerdir. Taraflar, ilgili tüm alanlarda karşılıklı istişare ve işbirliğini geliştirmeye yönelik kararlılıklarını bir dahalemişlerdir. Taraflar ayrıyeten, Türk ve İspanyol polis teşkilatları içindeki 4. Ortak Komite Toplantısı’nın (Madrid, 22-23 Eylül 2021) terörizm, önemli ve organize kabahatlerle çaba bakımından faydalı bir platform olduğunu not ederek, müteakip toplantıların düzenlenmesinde mutabık kalmışlardır.”
Tarafların, iklim değişikliği ile uğraş bağlamında, bilhassa pak güce geçişle ilgili olarak, güç alanındaki işbirliklerini ilerletme isteklerini lisana getirdiği aktarılan bildiride, iki ülkenin, iklim değişikliği ile çaba için derhal harekete geçmenin aciliyetini teyit ettiği, sınırlama, ahenk ve dirençlilik eforları konusunda yakın işbirliği ortasında çalışma niyetlerini bir dahalediği açıklandı.
Yenilenebilir güç ve güç verimliliği alanlarında işbirliğinin, bilhassa Paris Muahedesi maksatlarına ulaşmadaki kritik katkıları açısından ehemmiyetini vurgulayan tarafların, yenilenebilir Güç ve Güç Verimliliği Alanında Mutabakat Zaptı’nın yenilenmesini memnuniyetle karşıladığı kaydedilen bildiride, tarafların, biyolojik çeşitlilik kaybını durdurmak ve bilakis çevirmek için faaliyetleri güçlendirmeyi taahhüt ettiği vurgulandı.
Bildiride, iki ülkenin, Biyolojik Çeşitlilik Kontratının taraflarını, Kunming Bildirisi’nde açıklandıği üzere Kunming’deki COP15’te 2020 daha sonrası için argümanlı ve dönüştürücü bir Global Biyoçeşitlilik Çerçevesi benimsemeye ve Ormanlar ve Arazi kullanması temalı Glasgow Başkanlar Bildirisi’nde açıklandıği üzere, 2030 yılına kadar orman kaybını ve arazi bozulmasını durdurmaya ve bilakis çevirmeye çağırdığı aktarıldı.
‘Libya’da siyasi sürece destek’
Tarafların, Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı ve İspanya Ekolojik Dönüşüm ve Demografik Sınama Bakanlığı içindeki Mutabakat Zaptı’nın bugünkü imzasına delil olarak su alanında bir arada çalışma ve işbirliği yapma konusunda ortak iradelerini tabir ettiğine dikkat çekilen bildiride, şunlar yer aldı:
“Taraflar, Avrupa-Akdeniz bölgesine ait 1995 Barselona Deklarasyonu’nun bedellerine ve prensiplerine ve ayrıyeten bölgede barış, istikrar, kalkınma ve paylaşılan refah faydasına işbirliğini geliştirmeye yönelik ilgili bir hükümetler ortası kuruluş olarak Akdeniz için Birliğe (AiB) takviyelerini bir dahalemişlerdir. Taraflar, AiB Hareket için Yol Haritasında yer alan amaçları ve Barselona Konferansı’nın 25. yıl dönümü vesilesiyle belirlenen beş öncelikli alan olan etraf ve iklim aksiyonu, sürdürülebilir ve kapsayıcı ekonomik ve insani kalkınma, toplumsal kapsayıcılık ve eşitlik, dijital dönüşüm ve sivil müdafaa konularını teyit etmişlerdir. Taraflar, 29 Kasım 2021’de Barselona’da gerçekleştirilecek olan AiB Dışişleri Bakanları Altıncı Bölgesel Forumu’nda bu maksatlara yönelik olarak kaydedilen ilerlemeyi takip etmenin değerini vurgulamışlardır. Taraflar, Kıbrıs probleminde, adil, sürdürülebilir, gerçekçi ve karşılıklı olarak kabul edilebilir tahlillere yönelik uğraşlara tam dayanaklarını söz etmişlerdir. Taraflar, Doğu Akdeniz’de barış ve istikrarın sağlanması konusundaki kararlılıklarını sürdürmektedirler. Taraflar, işbirliği, dayanışma, hakkaniyet ve kapsayıcılığın bölgedeki tüm taraflarca her vakit vurgulanması gerektiğinin altını çizmişlerdir. Güzel niyetle, pragmatik bir ruhla ve milletlerarası hukuk kararlarına hürmet duyarak müzakere etmek, tüm tarafların maksatlarını uzlaştıracak bir sonuca ve karşılıklı olarak kabul edilebilir siyasi tahlillere ulaşılmasının yolunu açabilir. Doğu Akdeniz Konferansı yapılması bölgede kapsayıcı işbirliği sistemi oluşturmak için bir fırsattır.”
Bildiride, tarafların, barışçıl, bağımsız, birleşik ve istikrarlı bir Libya maksadına olan bağlılıklarını ve Libya’da kalıcı istikrarın sağlanmasına yönelik BM’nin kolaylaştırıcılığında Libyalılarca yürütülen ve Libyalıların sahiplendiği siyasi süreci desteklemek için ortak iradelerini tabir ettiği vurgulandı.
‘Afganistan’da barış ve istikrar’ vurgusu
Tarafların, İsrail-Filistin ihtilafının, yerleşik milletlerarası parametreler ve iki devletli tahlil temelinde bitmiş oldurilmesine olan bağlılıklarını bir dahalediği belirtilen bildiride, İsrail Hükümeti ile Filistin İdaresi içindeki son müzakerenin memnuniyetle karşılandığı bilgisi verildi.
Bildiride, İsrail ve Filistin’in bu müzakere sürecini güçlendirmeye teşvik edildiği, her iki tarafın da barış ve istikrara yönelik acil ve uzun vadeli tehditlerle uğraş etmek için bir arada çalışmaya ve iki devletli tahlili baltalayabilecek her türlü tek taraflı aksiyondan kaçınmaya çağırıldığı aktarıldı.
Ortadoğu Barış Süreci’ni canlandırmaya ve barış müzakerelerinin mümkün olan en kısa müddette bir daha başlamasına yardımcı olmaya yönelik tüm uğraşların desteklenmesinin taahhüt edildiğine vurgu yapılan bildiride, “Taraflar, Suriye’de süregelen krize ait derin kaygılarını lisana getirmişler ve Suriye ihtisözüne BM kolaylaştırıcılığında ve BM Güvenlik Kurulu’nun 2254 sayılı sonucu çerçevesinde siyasi tahlil bulunmasını amaçlayan siyasi sürece verdikleri dayanağı bir dahalemişlerdir. Bu bağlamda Taraflar, Suriyeli tarafları Anayasa Komitesi’nde manalı ve yapan müzakerelerde bulunmaya davet etmişlerdir” tabirlerine yer verildi.
Bildiride, şunlar kaydedildi:
“Taraflar, Türkiye’nin 3,7 milyondan fazla Suriyeliye konut sahipliği yapmasını ve Suriye ortasındaki istikrar gayretlerine katkıda bulunmasını takdirle karşılayarak, AB tarafınca sağlanan takviye için memnuniyetlerini tabir etmiş ve memleketler arası topluma ve Birleşmiş Milletler’e yük paylaşımı konusunda uğraşlarını artırmaları davetinde bulunmuşlardır. Taraflar, ayrıyeten, Suriye’de devam eden insani krizin BM Güvenlik Kurulu’nun 2585 sayılı sonucu uyarınca ivedilikle ele alınmasının gerekliliğini vurgulamışlardır. Taraflar, bayanlar ve kız çocukları dahil, bütün Afganların temel haklarının ve geçim kaynaklarının korunduğu ve bunlara hürmet duyulduğu barış ortasında ve istikrarlı bir Afganistan konusuna bağlılıklarını bir dahalemişlerdir. Taraflar, berbatlaşan ekonomik durumdan duydukları tasayı lisana getirmiş ve Afganistan’daki memleketler arası toplumun istikrar ve insani eforlarına dayanaklarını tabir etmişlerdir. Taraflar, barış ve güvenliğe önemli bir mani olarak devam eden terör akınlarından dolayı tasalarını lisana getirmişlerdir. Siyasi uzlaşmanın, güvenlik ve sivil sistemin tam olarak tesis edilmesinin yanı sıra ülkedeki insan hayatının ve mülkiyetin genel olarak korunmasının gerekliliğini vurgulamışlardır. Taraflar, bu gayelere ulaşmak için gerçek manada kapsayıcı ve temsili bir hükümete duyulan muhtaçlığın altını çizmişlerdir.”
‘Göçle çabada işbirliği
Tarafların, Afrika’daki ikili işbirliğinin, kıtanın ekonomik dönüşümüne ve sürdürülebilir kalkınmasına katkıda bulunabileceği konusunda mutabık kaldığı aktarılan bildiride, iki ülkenin, bölgede uzun vadeli kalkınmaya ve siyasi istikrara katkı sağlamak ve bunları teşvik etmek hedefiyle Latin Amerika ve Karayipler’deki mümkün işbirliği alanlarını keşfetme konusundaki ortak iradelerini lisana getirdiği açıklandı.
Tarafların, Venezuela hükümeti ile muhalefet içinde Meksika’da, Norveç’in kolaylaştırıcılığında devam eden diyalog sürecine olan dayanaklarını bir dahalediği ve bu bahiste yakın temas ve işbirliği yapma konusunda mutabık kaldığının altı çizilen bildiride, şunlara yer verildi:
“Kovid-19 konusunda taraflar, salgının ve salgınla ilgili kısıtlamaların, başta seyahatler ve turizm olmak üzere iktisada ve toplumsal hayata olan tesirlerinin hafifçeletilmesinin değerine dikkat çekmişlerdir. Taraflar, salgın tüm dünyada sona ermeden hiç bir ülkenin inançta olamayacağı anlayışıyla, her insanın inançlı ve tesirli aşılara adil erişimine dayanak vermişlerdir. Taraflar, sistemsiz göçün her iki ülke için de ortak bir sorun olduğunun altını çizmişlerdir. Göçmenler ve sığınmacılar sonlara ulaşmadan evvel temel niçinlere eğilerek, yoksulluğu azaltarak ve kaynak ülkelerdeki çatışmaları memleketler arası işbirliği aracılığıyla çözmek yoluyla sağlanacak tedbirler, bu sınamanın üstesinden gelmenin en tesirli yoludur. Taraflar, sistemsiz göç ve kaçakçılık şebekelerine karşı uğraşta kaynak ve transit ülkelerle fonksiyonel işbirliğinin artırılmasının, milletlerarası müdafaaya gereksinimi bulunmadığı tespit edilen şahısların geri dönüşleri ve göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti ile uğraş hususlarında uğraşların artırılması muhtaçlığının altını çizmişlerdir. Taraflar, konut sahibi ülkeler bakımından adil yük ve sorumluluk paylaşımının gerekli olduğunu ve yasal göç yollarının güçlendirilerek ve yerlerinden edilen bireylerin inançlı, istekli ve onurlu geri dönüş uğraşlarını destekleyerek, her iki ülke üstündeki göç baskısını azaltacak biçimde ortak Avrupa siyasetlerinin geliştirilmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Taraflar, göçe ait konularda tertipli aralıklarla istişareler gerçekleştirmek konusunda mutabık kalmışlardır.”
‘Düzenli üst seviye görüşmelerde mutabık kalındı’
Tarafların, Kovid-19 salgınıyla ilgili sınamalar dahil, dünyadaki aktüel gelişmelerin, BM Medeniyetler İttifakı’nın, kültürler ve dinler içinde diyalog, anlayış ve işbirliği için global bir platform olarak kritik rolünü daha da belirginleştirdiğine dikkat çektiği belirtilen bildiride, tarafların, bu anlayışla, Mİ’yi daha kuvvetli ve faal kılma uğraşlarına dayanakları aktarıldı.
Bildiride, tarafların, Mİ Yüksek Temsilcisi ve yeni atanan Mİ Cenevre Ofisi Kıdemli Temsilcisi de dahil olmak üzere, Mİ tarafınca üstlenilen çalışmalara dayanaklarını tabir ettiği vurgulanarak, iki ülkenin ayrıyeten, İstanbul’da açılması öngörülen Mİ Bölge Ofisi’nin müddet gelen uğraşlara sağlayacağı kıymetli katkıların da altını çizdiği açıklandı. Bildiride, şunlar yer aldı:
“Taraflar, tertipli üst seviye ikili görüşmeleri sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar ayrıyeten, genel müdürler düzeyinde ikili hususlar ve AB hakkında nizamlı toplantılar yapılmasına Orta Doğu, Afrika, Latin Amerika, Karayipler ve Asya mevzularında bölgesel istişareler gerçekleştirilmesine, Terörle Çaba, Siyaset Planlama, Arabuluculuk hususlarında ve iki ülke Dışişleri Bakanlıkları Diplomasi Akademileri, Stratejik Araştırma Merkezleri içindekiler dahil olmak üzere, fonksiyonel istişarelerin başlatılmasına karar vermişlerdir.”
Dorukta ayrıyeten, Kapsamlı Paydaşlığı derinleştirmeyi sürdürme dileğinin bir göstergesi olarak, “Spor Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı”, “Yenilenebilir Güç Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı”, “Afet ve Acil Durum İdaresi Alanında Mutabakat Zaptı”, “Su Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı”, “Çalışma ve İstihdam Alanlarında İşbirliği Hakkında Niyet Beyanı”, “Kutup Bilimlerinde ve Lojistiğinde İşbirliği Hakkında Mutabakat Muhtırası” imza altına alındı.