Türkiye ve Katar, 2011’de başlayan Arap Baharı devrinden beri siyasi görüş birliğini sürdürüyor. Bu süreçte iki ülkenin de Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır üzere bölgedeki kuvvetli ülkelerle alakaları durma noktasına geldi. Fakat bölgedeki son gelişmeler rüzgarın tarafının artık farklı esmeye başladığı ve bu ülkelerin münasebetlerini olağanlaştırmaya başladığını gösteriyor.
Son periyotta gerçekleşen değerli ziyaretlerde siyasi ve ekonomik bahislerin yanı sıra güvenlik siyasetleri da gündemde yer ediniyor. Bunlardan birini de Afganistan’ın başşehri Kabil’deki havalimanının işletilmesi oluşturuyor.
‘Türkiye ve Katar kilit aktörler olarak öne çıkabilir’
ORSAM Körfez Çalışmaları Koordinatörü Gökhan Ereli, bölgedeki gelişmeleri Sputnik’e kıymetlendirdi.
Ereli, “Kabul etmek gerekir ki Taliban artık bölgesel bir realite” diye başladığı değerlendirmesinde şunları kaydetti:
ABD’nin askeri olarak çekildiği ve siyasi, askeri angajmanlarını azalttığı Afganistan’da da Taliban hakimiyeti sağlandı. Bunu bölge ülkeleri kabul etmek durumunda kaldı. Bu manada Katar’ın ve Türkiye’nin Taliban Afganistan’ında bir siyasi angajmanı devam ediyor ki biliyorsunuz Doha’da da Taliban varlığı bulunuyor. Katar bir manada Taliban ile Batılı ülkeler içinde bir köprü pozisyonunda. Muhakkak ülkeler büyükelçiliklerini, diplomatik misyonlarını Doha’ya taşıdılar. Doğal burada Türkiye ile Katar bağlantıları bakımından Afganistan’ın gündemde olduğunu görüyoruz. Katar ile birlikte Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nı açık tutacağı tabir ediliyor. 6-7 Aralık tarihlerinde Doha’yı ziyaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan da bunu belirtti. Türkiye’nin ve Katar’ın Kabil Havalimanı’nda bir işbirliği gerçekleştirmesi, Afganistan halkının bilhassa toplumsal, ekonomik gereksinimlerine bir köprü nazaranvi nazaranbilir. Havalimanının işletilmesi ile Taliban ile süren ve ileride de meydana gelebilecek görüşmelerde Türkiye ve Katar’ın kilit aktörler olarak öne çıkacağı belirtilebilir. Taliban ile münasebet kurma her manada Taliban’ın her atağının destekleneceği manasına gelmiyor. Türkiye’nin de Taliban ile ilgili Katar’ın da Taliban ile ilgili çekinceleri olduğunu belirtmeliyiz.
Afganistan’da üçlü ittifak olur mu?
Son periyotta Türkiye-Katar bağlantısına BAE’nin de eklendiği görülüyor. Hem Türkiye birebir vakitte Katar ile ilgilerini düzelten BAE, Afganistan’da da kelam sahibi olmak için teşebbüslerde bulunuyor. Pekala, bu 3 ülkenin Afganistan siyasetinde ortak hareket etmesi mümkün mü? Gökhan Ereli, şu değerlendirmelerde bulundu:
BAE de Afganistan’da angaje olmayı istiyor. Halihazırda gerek 2010 daha sonrası periyoda baktığımızda gerekse geçtiğimiz günlerde BAE’nin Katar ve Türkiye’nin yanında Kabil Havalimanı ile ilgili teşebbüsler yürüttüğünü görüyoruz. Olağan burada şu evrede en azından Türkiye, Katar ve BAE’nin ortak faaliyet yürüteceğine dair bir gelişme yok. Katar, BAE üzere faal dış siyaset yürüten ülkeler Afganistan’ı bir fırsat olarak görüyorlar. Alışılmış burada Körfez içerisindeki uğraşın yani Afganistan üzerinde devam eden gayretin kazananının da Katar olduğunu söylemek gerekir.
‘İttifaktan çok bağlantıların olağanlaşma süreci var’
Ereli, çabucak hemen Türkiye, Katar ve BAE içindeki alakayı ittifak olarak tanımlamanın gerçek olmayacağını belirterek bunu şöyleki açıklıyor:
İttifak ülkelerin birlikte hareket etmesini sağlayacak, ülkelere sorumluluk yükleyecek askeri gelişmeleri ve mutabakatla olan gelişmeleri niteler. Aslında ittifak beraberlikleri askeri muahedeler üzerinden işletilir. ötürüsıyla şu anda BAE, Katar ve Türkiye içinde ittifaktan çok alakaların olağanlaşma süreci var. Türkiye-BAE alakaları olağanlaşıyor, Katar-BAE münasebetleri olağanlaşıyor. Aslında her iki normalleşmede de itimadın kolay kolay tazelenemeyeceğini görmemiz gerekiyor. İtimat bağları memleketler arası bağlarda kolay kolay kurulamaz. ötürüsıyla bu iki alaka bağında birinci elde yalnızca iktisat, ticaret üzere daha politik sorunlar var. Yani askeri, siyasi sıkıntılara yol açabilecek bunlara yansıyabilecek gelişmeler ele alınıyor. Bunların inanç artırıcı gelişmeler olmasını bekleyebiliriz.
‘İlişkilerin stratejik bir boyut kazanması olumlu olur’
Bu ilgilerin stratejik bir boyuta ulaşıp ulaşmayacağını da pahalandıran Ereli, “Stratejik boyuta ulaşması için görüşmelerde verilen kelamların tutulması, bunların somut kazanımlara dönüşmesi gerekir. Bağlantıların stratejik bir boyut kazanması Türkiye, Katar ve BAE için de olumlu olur. Zira bölgenin geçmişinde bu ülkeler birbirleri ile önemli derecede uygun alakalar kurdu. Lakin şu kademede stratejik bir iştirak olarak bilhassa BAE ile alakaları lanse etmek gerçek olmayacaktır” dedi.
‘Körfez temelli bir yeni Ortadoğu geleceği ortaya çıkabilir’
Ereli, “Körfez içerisindeki normalleşmelerin Ortadoğu’da bölgesel manada da normalleşmelere sebep olduğunu görüyoruz” değerlendirmesini de bölgedeki değişime dair şunları söylemiş oldu:
5 Ocak’ta Körfez ortasındaki normalleşmeler başlamış, Körfez krizi sona ermişti. Bunu takip eden süreçte de Suudi Arabistan-Türkiye, Mısır-Türkiye, Mısır-Katar, Suudi Arabistan-Katar üzere bağlantıların olağanlaştığını gördük. Bu gelişmelerin yaşanması Körfez temelli bir yeni Ortadoğu geleceğinin ortaya çıkacağını gösterebilir. Ancak burada bilhassa ülkelerin siyasi olağanlaşma faaliyetlerini temelde ekonomik, siyasi, askeri çıkarları sebebiyle ortaya koyduğunu belirtmek gerekir. İttifak; Suudi Arabistan, Katar, BAE, Mısır’ı içerebilir. İsrail konusunda da Türkiye’den açıklamalar geliyor. Şu anda resmi manada bu münasebetlerin BAE ile ilerlediği üzere Mısır ve İsrail’le ilerlemesi de ileride mümkün olabilecektir.
Son periyotta gerçekleşen değerli ziyaretlerde siyasi ve ekonomik bahislerin yanı sıra güvenlik siyasetleri da gündemde yer ediniyor. Bunlardan birini de Afganistan’ın başşehri Kabil’deki havalimanının işletilmesi oluşturuyor.
‘Türkiye ve Katar kilit aktörler olarak öne çıkabilir’
ORSAM Körfez Çalışmaları Koordinatörü Gökhan Ereli, bölgedeki gelişmeleri Sputnik’e kıymetlendirdi.
Ereli, “Kabul etmek gerekir ki Taliban artık bölgesel bir realite” diye başladığı değerlendirmesinde şunları kaydetti:
ABD’nin askeri olarak çekildiği ve siyasi, askeri angajmanlarını azalttığı Afganistan’da da Taliban hakimiyeti sağlandı. Bunu bölge ülkeleri kabul etmek durumunda kaldı. Bu manada Katar’ın ve Türkiye’nin Taliban Afganistan’ında bir siyasi angajmanı devam ediyor ki biliyorsunuz Doha’da da Taliban varlığı bulunuyor. Katar bir manada Taliban ile Batılı ülkeler içinde bir köprü pozisyonunda. Muhakkak ülkeler büyükelçiliklerini, diplomatik misyonlarını Doha’ya taşıdılar. Doğal burada Türkiye ile Katar bağlantıları bakımından Afganistan’ın gündemde olduğunu görüyoruz. Katar ile birlikte Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nı açık tutacağı tabir ediliyor. 6-7 Aralık tarihlerinde Doha’yı ziyaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan da bunu belirtti. Türkiye’nin ve Katar’ın Kabil Havalimanı’nda bir işbirliği gerçekleştirmesi, Afganistan halkının bilhassa toplumsal, ekonomik gereksinimlerine bir köprü nazaranvi nazaranbilir. Havalimanının işletilmesi ile Taliban ile süren ve ileride de meydana gelebilecek görüşmelerde Türkiye ve Katar’ın kilit aktörler olarak öne çıkacağı belirtilebilir. Taliban ile münasebet kurma her manada Taliban’ın her atağının destekleneceği manasına gelmiyor. Türkiye’nin de Taliban ile ilgili Katar’ın da Taliban ile ilgili çekinceleri olduğunu belirtmeliyiz.
Afganistan’da üçlü ittifak olur mu?
Son periyotta Türkiye-Katar bağlantısına BAE’nin de eklendiği görülüyor. Hem Türkiye birebir vakitte Katar ile ilgilerini düzelten BAE, Afganistan’da da kelam sahibi olmak için teşebbüslerde bulunuyor. Pekala, bu 3 ülkenin Afganistan siyasetinde ortak hareket etmesi mümkün mü? Gökhan Ereli, şu değerlendirmelerde bulundu:
BAE de Afganistan’da angaje olmayı istiyor. Halihazırda gerek 2010 daha sonrası periyoda baktığımızda gerekse geçtiğimiz günlerde BAE’nin Katar ve Türkiye’nin yanında Kabil Havalimanı ile ilgili teşebbüsler yürüttüğünü görüyoruz. Olağan burada şu evrede en azından Türkiye, Katar ve BAE’nin ortak faaliyet yürüteceğine dair bir gelişme yok. Katar, BAE üzere faal dış siyaset yürüten ülkeler Afganistan’ı bir fırsat olarak görüyorlar. Alışılmış burada Körfez içerisindeki uğraşın yani Afganistan üzerinde devam eden gayretin kazananının da Katar olduğunu söylemek gerekir.
‘İttifaktan çok bağlantıların olağanlaşma süreci var’
Ereli, çabucak hemen Türkiye, Katar ve BAE içindeki alakayı ittifak olarak tanımlamanın gerçek olmayacağını belirterek bunu şöyleki açıklıyor:
İttifak ülkelerin birlikte hareket etmesini sağlayacak, ülkelere sorumluluk yükleyecek askeri gelişmeleri ve mutabakatla olan gelişmeleri niteler. Aslında ittifak beraberlikleri askeri muahedeler üzerinden işletilir. ötürüsıyla şu anda BAE, Katar ve Türkiye içinde ittifaktan çok alakaların olağanlaşma süreci var. Türkiye-BAE alakaları olağanlaşıyor, Katar-BAE münasebetleri olağanlaşıyor. Aslında her iki normalleşmede de itimadın kolay kolay tazelenemeyeceğini görmemiz gerekiyor. İtimat bağları memleketler arası bağlarda kolay kolay kurulamaz. ötürüsıyla bu iki alaka bağında birinci elde yalnızca iktisat, ticaret üzere daha politik sorunlar var. Yani askeri, siyasi sıkıntılara yol açabilecek bunlara yansıyabilecek gelişmeler ele alınıyor. Bunların inanç artırıcı gelişmeler olmasını bekleyebiliriz.
‘İlişkilerin stratejik bir boyut kazanması olumlu olur’
Bu ilgilerin stratejik bir boyuta ulaşıp ulaşmayacağını da pahalandıran Ereli, “Stratejik boyuta ulaşması için görüşmelerde verilen kelamların tutulması, bunların somut kazanımlara dönüşmesi gerekir. Bağlantıların stratejik bir boyut kazanması Türkiye, Katar ve BAE için de olumlu olur. Zira bölgenin geçmişinde bu ülkeler birbirleri ile önemli derecede uygun alakalar kurdu. Lakin şu kademede stratejik bir iştirak olarak bilhassa BAE ile alakaları lanse etmek gerçek olmayacaktır” dedi.
‘Körfez temelli bir yeni Ortadoğu geleceği ortaya çıkabilir’
Ereli, “Körfez içerisindeki normalleşmelerin Ortadoğu’da bölgesel manada da normalleşmelere sebep olduğunu görüyoruz” değerlendirmesini de bölgedeki değişime dair şunları söylemiş oldu:
5 Ocak’ta Körfez ortasındaki normalleşmeler başlamış, Körfez krizi sona ermişti. Bunu takip eden süreçte de Suudi Arabistan-Türkiye, Mısır-Türkiye, Mısır-Katar, Suudi Arabistan-Katar üzere bağlantıların olağanlaştığını gördük. Bu gelişmelerin yaşanması Körfez temelli bir yeni Ortadoğu geleceğinin ortaya çıkacağını gösterebilir. Ancak burada bilhassa ülkelerin siyasi olağanlaşma faaliyetlerini temelde ekonomik, siyasi, askeri çıkarları sebebiyle ortaya koyduğunu belirtmek gerekir. İttifak; Suudi Arabistan, Katar, BAE, Mısır’ı içerebilir. İsrail konusunda da Türkiye’den açıklamalar geliyor. Şu anda resmi manada bu münasebetlerin BAE ile ilerlediği üzere Mısır ve İsrail’le ilerlemesi de ileride mümkün olabilecektir.