Türkiye’nin, hem Irak birebir vakitte Suriye’nin kuzeyindeki askeri varlığı ve operasyonları için gereken ‘torba tezkere’ TBMM’de bu kere CHP’nin itirazları eşliğinde ve iki yıllığına onaylanırken, dikkatler Erdoğan idaresinin bir daha sonraki atılımına çevrildi. Tezkerenin Irak kısmında ‘Irak’ın toprak bütünlüğünün’ ehemmiyeti ile PKK ve IŞİD ögeleriyle etnik ayrılıkçılığın Türkiye’nin güvenliğine direkt oluşturduğu tehdit’ yer alırken, Suriye kısmında terör örgütlerinin mevcudiyetinin birebir tehdidi yarattığı ve ‘Türkiye’nin harekat alanlarında sükunet ve istikrarı müdafaa doğrultusunda tedbirlerin gerektiği’ savunuldu. İdlib’deki risklerin de altı çizilen tezkerede Türkiye’nin memleketler arası hukuktan kaynaklanan hakları doğrultusunda gerekli tedbirlerin alınmasının kıymet taşıdığı yer aldı.CHP ile bir arada tezkereye ‘hayır’ oyu veren muhalefet partileri Erdoğan idaresinin tezkere ile Irak ve Suriye’deki faaliyetleri iç siyasetteki hareketler için kullanacağı görüşünü lisana getiriyorlar ve Türkiye’nin askeri varlığının meseleleri çözmeye yaramadığını söylüyorlar. Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar ise “Bu daima olan bir şey, ardında bir şey aramaya gerek yok” diyerek tezkerenin öncekilerle içinde farkı olmadığı görüşünü lisana getirdi.’Torba tezkere’ ve Suriye çatışmasına tesirlerini gazeteci Erman Çete ile konuştuk.
‘Tezkere Türkiye’nin Suriye’deki varlığını kalıcılaştırmaya yönelik’
Erman Çete’ye bakılırsa, meclisten geçen torba tezkere iç siyasete yönelik bir atılım, CHP’nin itirazı da Erdoğan’ın iktidarda kalmasının zorlaşması eğilimiyle alakalı. Çete, tezkerenin TSK’nın Suriye’deki varlığını kalıcı kılmaya çalıştığını belirtirken, bilhassa Fırat’ın doğusu ve batısında daha derine gidilmesini var iseyan yeni bir askeri harekat planın bulunduğuna dair işaretlere dikkat çekti:
“Birincisi iç siyasete yönelik bir atak olduğunu kabul etmemiz gerekiyor. Son vakit içinderda Erdoğan’ın koltuğunun sallantıda olduğuna dair hem yurtdışı hem yurt içi bilhassa CHP cenahında bu biçimde bir eğilim var. Daima iktidar partisi buna bir yanıt üretmeye çalışıyor. aslına bakarsan CHP’nin tezkere itirazlarından birisi de iki yıl olması. ‘aslına bakarsanız seneye siz iktidar olmayacaksınız, niçin iki sene size bu biçimde bir yetki verelim ki’ diye itiraz ediyorlar. Daha kıymetlisi Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Suriye’deki varlığını bilinmeyen bir süreliğine de olsa kalıcı kılmaya yönelik bir dizi atak yapılıyor. Tezkere daha sonrasında bir daha yabancı basında çıkan haberleri takip ettiğimizde, dün Türk yetkililerden yola çıkarak Bloomberg’de çıktı, bugün RIA Novosti’de Suriyeli muhaliflerin konuştuğu ve Türkiye’nin iki noktada operasyona hazırlandığı konuşulduğu haberi var. Mevlüt Çavuşoğlu’nun bugünkü ‘Suriye’de askeri bir tahlil yok’ açıklaması biraz dostlar alışverişte görsün açıklamaları. Suriye’deki TSK varlığının kalıcılaştırılmasına yönelik yeni bir atılım yapıldığını, bilhassa Fırat’ın doğusu ve batısında daha derine gidilmesini var iseyan yeni bir askeri harekat planı olduğu görülüyor.”‘
‘Fırat’ın hem doğusunda hem batısında bir operasyon mümkün değil ancak Ankara’ya irrasyonalite atfetmek gerçek değil’
Fırat’ın hem doğusunda birebir vakitte batısında operasyon yapılabilmesi için ABD ve Rusya’yı karşıya almak gerektiğini belirten Çete, bunun mümkün olmadığını tabir etti. Ankara’nın muhtemel ataklarına irrasyonellik atfetmenin gerçek olmayacağı görüşündeki Çete, Suriye’nin Arap dünyasına geri dönüşü ve ABD ile Rusya içinde olduğu söylenen kimi temaslar niçiniyle Türkiye’nin ‘masadan atılmamak’ için müdahale ediyor imgesi verecek biçimde planlamalar yaptığı değerlendirmesinde bulundu:
“Fırat’ın hem doğusunda hem batısında bir operasyon için, bölgenin hamilerinin ABD ve Rusya olduğunu düşünürsek, bu ikisini birden karşınıza almanız gerekiyor. Ben bunun mümkün olduğunu düşünmüyorum. Bu kadar irrasyonalite atfetmek hakikat bir şey değil. Hem Erdoğan hem AKP bu biçimde davranmadıklarını da yıllar ortasında kanıtladılar. Yaptıkları işlerin bir rasyonalitesi var, bilhassa Suriye’de buna uygun planlama yapıyorlar. Yabancı basında çıkan haberleri göz önünde bulundurursak bir adedinde TSK’nın sonun üçte ikisini kapatacağı söyleniyor. Bunun için de temel gayenin Kobani olacağı, muhtemelen oradan daha güneyde bir çizgi, doğuda da Resulayn’ın günebir daha yönelen bir çizgiden bahsediyoruz. Bu M4 Karayolu’nun Fırat’ın doğusundaki modülünün bir daha büyük bir kısmını TSK ve ona bağlı ÖSO güçlerinin ele geçirmeye çalışması manasına geliyor. Türkiye bilhassa Rusya ile İdlib için yaptığı muahedede M4 Karayolu’nu inançlı geçişlere ve ticari geçişlere açacağının garantisini vermişti. Lakin İdlib’deki bu mutabakata karşın Türkiye, Fırat’ın doğusunda bir daha M4 Karayolu’na kadar inmeyi hedefliyor. Bunun tek başına askeri bir güçle olabileceğini düşünmemek lazım. Fırat’ın batısında da Tel Rıfat’a gözlerini dikmiş görünüyorlar. Tel Rıfat ve Minak Hava Üssü’nden bahsediliyor. Bu iki gayenin biraz ihtimamla seçildiğini düşünüyorum. Rusya ve ABD’yi tıpkı anda karşıya alma problemi biraz sıkıntılı bir şey. Erdoğan’ın bu ayın başında hem ABD hem Rusya’ya kızmış olması, ‘Bize verilen kelamları tutmadılar’, güya ikisine birden ‘fırça kayıyormuş’ üzere görünmesi bir tarafa, askeri olarak alanda tıpkı anda karşı karşıya almanın epeyce mümkün olmadığını düşünüyorum. Ancak bunu söylüyor olmasının bir mantığı var. Biraz geri çekilip bakarsak Ürdün inisiyatifinde başlatılan Arap dünyasının Suriye idaresiyle olan irtibatını bir daha kurma, ilgileri yeniden rayına oturtma lakin karşılığında da Şam’dan kimi ödünler koparma üzere planlar var. Ürdün’ün hazırladığı saklı plan deniyordu lakin sızdırıldı ve Körfez medyasında yayımlandı. Arap hükümetleri Suriye ile ilgileri yine kurma, yabancı askerlerin Suriye’den çekilmesi, Suriye’deki İran etkisinin azaltılması, bunların hepsinin de olabilmesi için Suriye’de bir Amerikan-Rus iştirakine gidilmesi, yani ABD ile Rusya içinde teğe konsensüse varılması. Suriye’ye yönelik ABD ve Rusya’nın tahminen kapalı kapılar arkasında kimi görüşmeler yaptığı, çeşitli iştiraklere varabileceği üzere argümanlar konuşuluyor. Bir ucunda Türkiye’nin askeri müdahale tezlerinin, telaffuz seviyesinde de olsa ABD ve Rusya’ya tıpkı anda kızıyor olmasının gerisinde muhtemel bir ABD-Rusya mutabakatında Türkiye’nin Suriye’de devre dışı kalacağına dair bir tedirginlik olduğunu söylememiz mümkün. Türkiye, masadan atılmak istemediği için müdahale ediyor üzere bir manzara var.”‘
‘İdlib’te bir kırılma noktasına gelindi’
TSK’nın İdlib’te bu ayın başından bu yana muazzam bir yığınak yapıldığını anımsatan Çete, bu kadar silahın bir ortaya gelmesi durumunda ‘patlamamasının’ imkanı olmadığını söylemiş oldu. Çete’ye nazaran, İdlib bir kırılma noktasında:
“Bu ayın başından beri İdlib’e muazzam bir yine TSK yığınağı başladı. M4 Karayolu’nun kuzeyinde yer alan Zaviye Dağı bölgesinde esasen TSK’nın müşahede noktaları var. Ancak bir yandan da Rusya ve Suriye, Heyet Tahrir Şam’ın komuta merkezini barındırdığını söylüyor ve aslında gözünü oraya dikmiş durumda. M4 Karayolu’nun temizlenebilmesi için bu bölgenin temizlenmesi gerektiğini düşünüyor. Fakat Türkiye de buraya hayli büyük yığınak yapmaya başladı. Bu kadar silahın bir ortaya geldiği vakit patlamaması fazlaca mümkün görünmüyor. Burada bir kumar olduğu kesin. Türkiye’de iktidar hem ABD hem Rusya’yı karşısına alamaz dedim lakin bir yandan da belli bir kırılma noktasına gittiğimiz de yadsınamaz. İdlib’de bu biçimde oluyor. Yakın vakitte Ukrayna doğusunda Donbass’ta Bayraktar SİHA’ları Rusya yanlısı diye argüman edilen milislere karşı kullanılmaya başladı. Rusya’nın yansısını mütemadiyen ölçe ölçe giden bir iktidar. Nihayetinde hem İdlib’e hem Ukrayna’ya yığınak yaptığı anda makul bir karşı karşıya gelişin kaçınılmaz olduğunu söyleyebiliriz. aslına bakarsan Rusya ve Suriye ordusunun temel gözünü diktiği yer şu an İdlib ve M4 Karayolu. Orayı bir biçimde halledip tekrar masaya oturmak üzere bir planları var. Fakat Suriye ordusu ve Rusya’nın da bölgeye yığınak yaptığını hatırlatalım. Tel Rıfat ve Minah bölgesine bir operasyon düzenlenecekse buranın Batı Halep için de değerli olduğunu hatırlamak lazım. Bölgede İran ve Hizbullah da kelam sahibi.”‘
‘İdlib’deki cihatçı buyrukluğu hem ABD birebir vakitte Türkiye için en azından statükonun korunması gereken bir mana söz ediyor’
Çete, İdlib’deki cihatçı buyrukluk ortasındaki çatışmalar yaşansa ve ABD vakit zaman El Esas ögelerini vursa da daima ‘ılımlılara’ vurgu yapan ve statükonun korunmasına meyleden propagandif faaliyetlerin eksik edilmediğine dikkat çekti:
“İdlib’deki cihatçı buyrukluğunun içerisinde Türkistan’dan gelenler de var, Özbekler, Uygurlar, Çeçenler, Mısırlılar, Tunuslular var. Bir sürü cihatçı öge buradan giriş çıkış yapabiliyor. Bölgedeki kimi kuvvetler batı medyasına mülakat veren kimi ögeler Türkiye’nin Heyet Tahrir Şam ile bâtın de olsa bağlantı kanallarını açık tuttuğunu söylüyor. aslına bakarsan ABD’nin de hem medyadaki tıpkı zamandavlet ortasındaki birtakım ögeleri HTŞ’nin bildiğimiz üzere olmadığını ve El Kaide’ye benzemediğini, daha ölçülü, azınlıklara daha saygılı davranacağına yönelik birtakım propagandalar da bulunuyorlar. ötürüsıyla İdlib’deki cihatçı buyrukluğu hem ABD tıpkı vakitte Türkiye için en azından statükonun korunması gereken bir mana tabir ediyor. ABD’de de ortada İHA hücumlarıyla daha radikal olduğunu sav ettiği El Kaide’nin resmi kollarının birtakım üyelerini öldürüyor. Öldürülen cihatçı kumandanların bir kısmı Türkiye dayanaklı ÖSO’nun denetimi altında olan bölgelerde ya da hudut bölgelerinde öldürülüyor. Yani onlar huduttan rahatça girip çıkabiliyorlar belirli ki. Ya bunların hangi faaliyetleri yürüttüğü bilinmiyor ya da göz yumuluyor.”‘
‘ABD Ortadoğu’da hangi ittifak mimarisiyle çalışacaklarına dair daima gelgitler yaşıyor’
Çete, ABD’li yetkililerin bilhassa Afganistan’da oluşan manzaranın akabinde Ortadoğu’daki müttefiklerine ‘burası Afganistan değil, bizim öbür amaçlarımız var’ bildirileri verdiğini belirtirken, bir daha de Ortadoğu’da Amerikan güvenlik şemsiyesinin kalkacağına dayanan bir ‘panik hali’ bulunduğu görüşünde. Çete, ABD’nin Asya’ya kayma amacı bilinirken, Ortadoğu siyasetindeki belirsizliğin gerisinde da bölgede İhvan üzere ortak belledikleriyle ve Türkiye üzerinden bir türlü dikiş tutturamamanın yattığı değerlendirmesinde bulundu:
“Yakın vakitte Irak Kürdistan’ında Erbil’de bir güvenlik konferansı oldu, ABD’li yetkililer de katıldı. Afganistan’daki tuhaf imgelerin akabinde ABD, Ortadoğu’daki müttefiklerine daima şunu telkin ediyor; ‘Biz Afganistan’da değiliz. Burası Afganistan değil, bizim öbür amaçlarımız var’. Amerikan müttefikliğiyle bilinen Arap ülkelerinin güya (Suriye bağlamında) Amerika’dan bağımsız kararlar alıyor ya da kendi göbeklerini kesiyorlarmış imajlarının altında bu biçimde bir endişe da var. ABD’nin Ortadoğu’daki askeri güvenlik şemsiyesinin ortadan kalkacağına yönelik bir panikle de hareket ediyorlar. Erbil’deki konferansta bir Amerikalı yetkili ‘Merak etmeyin, biz Irak’ta kalacağız. Amacımız burada Irak Kürdistan’ını güçlendirmek esasen. Bunun yanı sıra İran’ın Irak’ta aktif olmasını, nükleer silah elde etmesini engellemek için biz Irak’ta kalmaya devam edeceğiz’ dedi. Al Jazeera’de gördüm. ABD’nin Suriye’deki vekil gücü, ortağı Suriye Demokratik Güçleri’ne de benzeri bir telkinde bulunulmuş. Biz Suriye’den çekilmeyeceğiz, en azından belirli bir takvimimiz yok. ABD’nin Suriye’de resmi olarak 900 askeri var. Lakin gayri resmi olarak muhtemelen o sayı daha fazladır. bu biçimde bir garanti verdiklerini söylüyorlar. ABD’nin Ortadoğu siyasetinin meçhullüğü kıssası o kadar da gerçek dışı değil. ABD’nin kendi odağını Asya Pasifik’e kaydırma hevesi 10 yıldır var. Ortadoğu’da hangi müttefiklerle hangi ittifak mimarisiyle çalışacaklarına dair daima gelgitler yaşıyorlar. Bir orta İhvan ile denendi, tutmadı. yine Suudi Arabistan ve BAE üzere daha klâsik müttefiklerine dönmeye çalıştılar. Ancak hala Ortadoğu’da bu manada bir dikiş tutturmuş değiller. Türkiye’nin rolü var. Muhtemelen önümüzdeki süreç içerisinde Türkiye’nin rolünü değerlendirirken herbiçimde TSK’nın rolünü kıymetlendirme tarafında daha fazla adım atacağımızı düşünüyorum. Bilhassa Türkiye iktidar cenahında Erdoğan’ın Batı’yla olan NATO müttefikleriyle olan tansiyonu bir yanda dururken, öte yanda Hulusi Akar ve TSK’nın NATO ittifakı içerisindeki ‘şiir gibi’ ahengi dikkat çekiyor.”
‘Tezkere Türkiye’nin Suriye’deki varlığını kalıcılaştırmaya yönelik’
Erman Çete’ye bakılırsa, meclisten geçen torba tezkere iç siyasete yönelik bir atılım, CHP’nin itirazı da Erdoğan’ın iktidarda kalmasının zorlaşması eğilimiyle alakalı. Çete, tezkerenin TSK’nın Suriye’deki varlığını kalıcı kılmaya çalıştığını belirtirken, bilhassa Fırat’ın doğusu ve batısında daha derine gidilmesini var iseyan yeni bir askeri harekat planın bulunduğuna dair işaretlere dikkat çekti:
“Birincisi iç siyasete yönelik bir atak olduğunu kabul etmemiz gerekiyor. Son vakit içinderda Erdoğan’ın koltuğunun sallantıda olduğuna dair hem yurtdışı hem yurt içi bilhassa CHP cenahında bu biçimde bir eğilim var. Daima iktidar partisi buna bir yanıt üretmeye çalışıyor. aslına bakarsan CHP’nin tezkere itirazlarından birisi de iki yıl olması. ‘aslına bakarsanız seneye siz iktidar olmayacaksınız, niçin iki sene size bu biçimde bir yetki verelim ki’ diye itiraz ediyorlar. Daha kıymetlisi Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Suriye’deki varlığını bilinmeyen bir süreliğine de olsa kalıcı kılmaya yönelik bir dizi atak yapılıyor. Tezkere daha sonrasında bir daha yabancı basında çıkan haberleri takip ettiğimizde, dün Türk yetkililerden yola çıkarak Bloomberg’de çıktı, bugün RIA Novosti’de Suriyeli muhaliflerin konuştuğu ve Türkiye’nin iki noktada operasyona hazırlandığı konuşulduğu haberi var. Mevlüt Çavuşoğlu’nun bugünkü ‘Suriye’de askeri bir tahlil yok’ açıklaması biraz dostlar alışverişte görsün açıklamaları. Suriye’deki TSK varlığının kalıcılaştırılmasına yönelik yeni bir atılım yapıldığını, bilhassa Fırat’ın doğusu ve batısında daha derine gidilmesini var iseyan yeni bir askeri harekat planı olduğu görülüyor.”‘
‘Fırat’ın hem doğusunda hem batısında bir operasyon mümkün değil ancak Ankara’ya irrasyonalite atfetmek gerçek değil’
Fırat’ın hem doğusunda birebir vakitte batısında operasyon yapılabilmesi için ABD ve Rusya’yı karşıya almak gerektiğini belirten Çete, bunun mümkün olmadığını tabir etti. Ankara’nın muhtemel ataklarına irrasyonellik atfetmenin gerçek olmayacağı görüşündeki Çete, Suriye’nin Arap dünyasına geri dönüşü ve ABD ile Rusya içinde olduğu söylenen kimi temaslar niçiniyle Türkiye’nin ‘masadan atılmamak’ için müdahale ediyor imgesi verecek biçimde planlamalar yaptığı değerlendirmesinde bulundu:
“Fırat’ın hem doğusunda hem batısında bir operasyon için, bölgenin hamilerinin ABD ve Rusya olduğunu düşünürsek, bu ikisini birden karşınıza almanız gerekiyor. Ben bunun mümkün olduğunu düşünmüyorum. Bu kadar irrasyonalite atfetmek hakikat bir şey değil. Hem Erdoğan hem AKP bu biçimde davranmadıklarını da yıllar ortasında kanıtladılar. Yaptıkları işlerin bir rasyonalitesi var, bilhassa Suriye’de buna uygun planlama yapıyorlar. Yabancı basında çıkan haberleri göz önünde bulundurursak bir adedinde TSK’nın sonun üçte ikisini kapatacağı söyleniyor. Bunun için de temel gayenin Kobani olacağı, muhtemelen oradan daha güneyde bir çizgi, doğuda da Resulayn’ın günebir daha yönelen bir çizgiden bahsediyoruz. Bu M4 Karayolu’nun Fırat’ın doğusundaki modülünün bir daha büyük bir kısmını TSK ve ona bağlı ÖSO güçlerinin ele geçirmeye çalışması manasına geliyor. Türkiye bilhassa Rusya ile İdlib için yaptığı muahedede M4 Karayolu’nu inançlı geçişlere ve ticari geçişlere açacağının garantisini vermişti. Lakin İdlib’deki bu mutabakata karşın Türkiye, Fırat’ın doğusunda bir daha M4 Karayolu’na kadar inmeyi hedefliyor. Bunun tek başına askeri bir güçle olabileceğini düşünmemek lazım. Fırat’ın batısında da Tel Rıfat’a gözlerini dikmiş görünüyorlar. Tel Rıfat ve Minak Hava Üssü’nden bahsediliyor. Bu iki gayenin biraz ihtimamla seçildiğini düşünüyorum. Rusya ve ABD’yi tıpkı anda karşıya alma problemi biraz sıkıntılı bir şey. Erdoğan’ın bu ayın başında hem ABD hem Rusya’ya kızmış olması, ‘Bize verilen kelamları tutmadılar’, güya ikisine birden ‘fırça kayıyormuş’ üzere görünmesi bir tarafa, askeri olarak alanda tıpkı anda karşı karşıya almanın epeyce mümkün olmadığını düşünüyorum. Ancak bunu söylüyor olmasının bir mantığı var. Biraz geri çekilip bakarsak Ürdün inisiyatifinde başlatılan Arap dünyasının Suriye idaresiyle olan irtibatını bir daha kurma, ilgileri yeniden rayına oturtma lakin karşılığında da Şam’dan kimi ödünler koparma üzere planlar var. Ürdün’ün hazırladığı saklı plan deniyordu lakin sızdırıldı ve Körfez medyasında yayımlandı. Arap hükümetleri Suriye ile ilgileri yine kurma, yabancı askerlerin Suriye’den çekilmesi, Suriye’deki İran etkisinin azaltılması, bunların hepsinin de olabilmesi için Suriye’de bir Amerikan-Rus iştirakine gidilmesi, yani ABD ile Rusya içinde teğe konsensüse varılması. Suriye’ye yönelik ABD ve Rusya’nın tahminen kapalı kapılar arkasında kimi görüşmeler yaptığı, çeşitli iştiraklere varabileceği üzere argümanlar konuşuluyor. Bir ucunda Türkiye’nin askeri müdahale tezlerinin, telaffuz seviyesinde de olsa ABD ve Rusya’ya tıpkı anda kızıyor olmasının gerisinde muhtemel bir ABD-Rusya mutabakatında Türkiye’nin Suriye’de devre dışı kalacağına dair bir tedirginlik olduğunu söylememiz mümkün. Türkiye, masadan atılmak istemediği için müdahale ediyor üzere bir manzara var.”‘
‘İdlib’te bir kırılma noktasına gelindi’
TSK’nın İdlib’te bu ayın başından bu yana muazzam bir yığınak yapıldığını anımsatan Çete, bu kadar silahın bir ortaya gelmesi durumunda ‘patlamamasının’ imkanı olmadığını söylemiş oldu. Çete’ye nazaran, İdlib bir kırılma noktasında:
“Bu ayın başından beri İdlib’e muazzam bir yine TSK yığınağı başladı. M4 Karayolu’nun kuzeyinde yer alan Zaviye Dağı bölgesinde esasen TSK’nın müşahede noktaları var. Ancak bir yandan da Rusya ve Suriye, Heyet Tahrir Şam’ın komuta merkezini barındırdığını söylüyor ve aslında gözünü oraya dikmiş durumda. M4 Karayolu’nun temizlenebilmesi için bu bölgenin temizlenmesi gerektiğini düşünüyor. Fakat Türkiye de buraya hayli büyük yığınak yapmaya başladı. Bu kadar silahın bir ortaya geldiği vakit patlamaması fazlaca mümkün görünmüyor. Burada bir kumar olduğu kesin. Türkiye’de iktidar hem ABD hem Rusya’yı karşısına alamaz dedim lakin bir yandan da belli bir kırılma noktasına gittiğimiz de yadsınamaz. İdlib’de bu biçimde oluyor. Yakın vakitte Ukrayna doğusunda Donbass’ta Bayraktar SİHA’ları Rusya yanlısı diye argüman edilen milislere karşı kullanılmaya başladı. Rusya’nın yansısını mütemadiyen ölçe ölçe giden bir iktidar. Nihayetinde hem İdlib’e hem Ukrayna’ya yığınak yaptığı anda makul bir karşı karşıya gelişin kaçınılmaz olduğunu söyleyebiliriz. aslına bakarsan Rusya ve Suriye ordusunun temel gözünü diktiği yer şu an İdlib ve M4 Karayolu. Orayı bir biçimde halledip tekrar masaya oturmak üzere bir planları var. Fakat Suriye ordusu ve Rusya’nın da bölgeye yığınak yaptığını hatırlatalım. Tel Rıfat ve Minah bölgesine bir operasyon düzenlenecekse buranın Batı Halep için de değerli olduğunu hatırlamak lazım. Bölgede İran ve Hizbullah da kelam sahibi.”‘
‘İdlib’deki cihatçı buyrukluğu hem ABD birebir vakitte Türkiye için en azından statükonun korunması gereken bir mana söz ediyor’
Çete, İdlib’deki cihatçı buyrukluk ortasındaki çatışmalar yaşansa ve ABD vakit zaman El Esas ögelerini vursa da daima ‘ılımlılara’ vurgu yapan ve statükonun korunmasına meyleden propagandif faaliyetlerin eksik edilmediğine dikkat çekti:
“İdlib’deki cihatçı buyrukluğunun içerisinde Türkistan’dan gelenler de var, Özbekler, Uygurlar, Çeçenler, Mısırlılar, Tunuslular var. Bir sürü cihatçı öge buradan giriş çıkış yapabiliyor. Bölgedeki kimi kuvvetler batı medyasına mülakat veren kimi ögeler Türkiye’nin Heyet Tahrir Şam ile bâtın de olsa bağlantı kanallarını açık tuttuğunu söylüyor. aslına bakarsan ABD’nin de hem medyadaki tıpkı zamandavlet ortasındaki birtakım ögeleri HTŞ’nin bildiğimiz üzere olmadığını ve El Kaide’ye benzemediğini, daha ölçülü, azınlıklara daha saygılı davranacağına yönelik birtakım propagandalar da bulunuyorlar. ötürüsıyla İdlib’deki cihatçı buyrukluğu hem ABD tıpkı vakitte Türkiye için en azından statükonun korunması gereken bir mana tabir ediyor. ABD’de de ortada İHA hücumlarıyla daha radikal olduğunu sav ettiği El Kaide’nin resmi kollarının birtakım üyelerini öldürüyor. Öldürülen cihatçı kumandanların bir kısmı Türkiye dayanaklı ÖSO’nun denetimi altında olan bölgelerde ya da hudut bölgelerinde öldürülüyor. Yani onlar huduttan rahatça girip çıkabiliyorlar belirli ki. Ya bunların hangi faaliyetleri yürüttüğü bilinmiyor ya da göz yumuluyor.”‘
‘ABD Ortadoğu’da hangi ittifak mimarisiyle çalışacaklarına dair daima gelgitler yaşıyor’
Çete, ABD’li yetkililerin bilhassa Afganistan’da oluşan manzaranın akabinde Ortadoğu’daki müttefiklerine ‘burası Afganistan değil, bizim öbür amaçlarımız var’ bildirileri verdiğini belirtirken, bir daha de Ortadoğu’da Amerikan güvenlik şemsiyesinin kalkacağına dayanan bir ‘panik hali’ bulunduğu görüşünde. Çete, ABD’nin Asya’ya kayma amacı bilinirken, Ortadoğu siyasetindeki belirsizliğin gerisinde da bölgede İhvan üzere ortak belledikleriyle ve Türkiye üzerinden bir türlü dikiş tutturamamanın yattığı değerlendirmesinde bulundu:
“Yakın vakitte Irak Kürdistan’ında Erbil’de bir güvenlik konferansı oldu, ABD’li yetkililer de katıldı. Afganistan’daki tuhaf imgelerin akabinde ABD, Ortadoğu’daki müttefiklerine daima şunu telkin ediyor; ‘Biz Afganistan’da değiliz. Burası Afganistan değil, bizim öbür amaçlarımız var’. Amerikan müttefikliğiyle bilinen Arap ülkelerinin güya (Suriye bağlamında) Amerika’dan bağımsız kararlar alıyor ya da kendi göbeklerini kesiyorlarmış imajlarının altında bu biçimde bir endişe da var. ABD’nin Ortadoğu’daki askeri güvenlik şemsiyesinin ortadan kalkacağına yönelik bir panikle de hareket ediyorlar. Erbil’deki konferansta bir Amerikalı yetkili ‘Merak etmeyin, biz Irak’ta kalacağız. Amacımız burada Irak Kürdistan’ını güçlendirmek esasen. Bunun yanı sıra İran’ın Irak’ta aktif olmasını, nükleer silah elde etmesini engellemek için biz Irak’ta kalmaya devam edeceğiz’ dedi. Al Jazeera’de gördüm. ABD’nin Suriye’deki vekil gücü, ortağı Suriye Demokratik Güçleri’ne de benzeri bir telkinde bulunulmuş. Biz Suriye’den çekilmeyeceğiz, en azından belirli bir takvimimiz yok. ABD’nin Suriye’de resmi olarak 900 askeri var. Lakin gayri resmi olarak muhtemelen o sayı daha fazladır. bu biçimde bir garanti verdiklerini söylüyorlar. ABD’nin Ortadoğu siyasetinin meçhullüğü kıssası o kadar da gerçek dışı değil. ABD’nin kendi odağını Asya Pasifik’e kaydırma hevesi 10 yıldır var. Ortadoğu’da hangi müttefiklerle hangi ittifak mimarisiyle çalışacaklarına dair daima gelgitler yaşıyorlar. Bir orta İhvan ile denendi, tutmadı. yine Suudi Arabistan ve BAE üzere daha klâsik müttefiklerine dönmeye çalıştılar. Ancak hala Ortadoğu’da bu manada bir dikiş tutturmuş değiller. Türkiye’nin rolü var. Muhtemelen önümüzdeki süreç içerisinde Türkiye’nin rolünü değerlendirirken herbiçimde TSK’nın rolünü kıymetlendirme tarafında daha fazla adım atacağımızı düşünüyorum. Bilhassa Türkiye iktidar cenahında Erdoğan’ın Batı’yla olan NATO müttefikleriyle olan tansiyonu bir yanda dururken, öte yanda Hulusi Akar ve TSK’nın NATO ittifakı içerisindeki ‘şiir gibi’ ahengi dikkat çekiyor.”