Türkiye-AB ilişikilerinde 2022 yılına Avrupa’daki değişen siyasi iklim eşliğinde giriliyor. AB Devir Başkanlığı 1 Ocak’tan itibaren Ankara’nın son senelerda sık sık sıkıntılar yaşadığı Fransa tarafınca üstlenildi. Türkiye’nin birlikle münasebetleri bakımından ehemmiyet taşıyan Almanya‘da da artık Angela Merkel’in yerini almış Olaf Scholz hükümeti var.
Fransa’nın devir başkanlığı, bu ükede nisan ayında düzenlenecek cumhurbaşkanlığı seçimleri devrine denk geldi. Türkiye, Fransa seçimlerinde sık sık iç günde oluyor. bir daha Almanya’daki trafik lambası koalisyonunun şahsen hükmüet protokolünde Türkiye’nin AB üyeliğini dışlayan bir perspektif yer aıyor.
Ankara bu biçimdesi bir atmosferde 2021 sonlarında AB ile bağları güçlendirme iletileri verdi. Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Faruk Kaymakcı bu durumu şahsen, “Türkiye’nin Avrupalı olup da AB haricinde kalma seçeneği yok. Bu bizim için bir kara sevda değil. Bu bir çıkar ilişkisi” diye ifadelendirdi.
2022’de Türkiye-AB alakaları ve mümkün çerçevesini AB uzmanı, AB ve Global Araştırmalar Derneği Lider Yardımcısı Can Baydarol ile konuştuk.
‘AB periyot başkanlığı Macron ile başayacak ancak Macron ile devam edecek mi?’
Can Baydarol, Fransa’da nisan ayındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerine dikkat çekerken, ülkenin AB devir başkanlığına Emmanuel Macron ile başlayacağını lakin Macron ile tamamlayıp tamamlamayacağının belgisiz olduğunu vurguladı. Fakat Macron’un mümkün gidişinin Fransa dış siyasetinde tesiri olmayacağını anlatan Baydarol, Türkiye’nin Fransa ile art yahut ön kapı diplomasisini artırması gerektiğini belirtti:
“Nisan ayında Fransa’da başkanlık seçimleri var. Fransa’nın periyot başkanlığı Macron ile başlayacak ancak Macron ile devam edecek mi? 1981 yılıydı, Fransa’da Mitterrand seçilmişti, birinci sefer sosyalistler 20 yıl daha sonra iktidara geliyordu. O sırada bir gazeteci, Le Monde gazetesinde Cheysson ile bir röportaj yayınlanmıştı, Cheysson, Mitterrand’ın dışişleri bakanıydı. Sorduğu soru şuydu; ‘20 yıl daha sonra birinci kere sosyalistler iktidarda, siz de epeyce kıymetli bir nazaranvdesiniz. Sanki sizin dışişleri bakanlığınızda Fransa’nın dış siyasetinde yüzde kaçlık bir değişim bekleriz?’ Cheysson’un yanıtı netti; ‘Bildiğim kadarıyla Fransız ihtilalinden bu yana Fransa’nın dış siyasetini dışişleri bakanlığı yapmaktadır. Şayet fazlaca başarılı olursam bu siyasette tahminen yüzde 1’lik bir tesirim olabilir.’ bahsetmiş olduğu şey kurumsallaşma. ötürüsıyla Macron gittiğinde epeyce fazla bir şey değişmeyecektir. ötürüsıyla Türkiye’nin yapması gereken şey Fransa ile oturup art yahut ön kapıdan Fransız Dışişleri Bakanlığı’yla bunları konuşmak.”
‘Türkiye’de erken seçim olabilirse çıkacak imgeye göre her şey 180 derece değişebilir’
Baydarol’a bakılırsa AB ile ilgilerde şayet Türkiye’de bir erken seçim olabilirse çıkacak imgeye bakılırsa her şey 180 derece değişebilir. AB kanadının şu anda büsbütün beklemeye geçtiğini söyleyen Baydarol, göç ve güvenlik hususları ötesinde Avrupa ile mevzu kalmadığını lisana getirdi. Ankara’nın işler makûs gidince ‘monşer diplomasisini’ hatırladığını belirten Baydarol, bundan nasıl bir sonuç elde edilebileceğinin bilinmeyen olduğu görüşünde:
“Eğer 2022’de bir erken seçim olursa seçimden daha sonra çıkacak imgeye göre her şey 180 derece değişebilir. Şu anda büsbütün beklemeye geçmiş vaziyetteler. Zira mevcut hükümette hiç bir inanç yok. Tahminen olumlu bir gündem olarak bir şeyler yer alabilir. O da göç ve güvenlik sorunu. Göçmenleri orada tutun, biraz daha para verelim. Güvenlik probleminde de tahminen biraz ortak dış siyaset ve güvenlik siyasetinde ortak hareket etmekte fayda var. Zira sonuçta Suriye sorunu farklı seslerden çıktığı sürece göçün önünü alma bahtımız yok. ötürüsıyla tahminen bu alanda tahminen bir iki adım atabiliriz. Müspet gündem dedikleri bu. Lakin gümrük birliğinin güncellemesi en büyük beklentimizin olduğu noktada da yaprak kıpırdamıyor. esasen tam üyelikte fiilen bitmiş bir bağdan bahsediyoruz. Hukuken de bitirilmeye de çalışılıyor. Türkiye ile ilgili Brüksel’e gittiğimizde genişlemeden sorumlu genel müdürlükle konuşurken artık âlâ komşuluktan sorumlu genel müdürlükle konuşma mertebesine indirildik. Sembolik olarak da bu iletiler Türkiye’ye veriliyor. Fransa periyot başkanlığında epeyce bir şey değişir mi? Bu Türkiye-Fransa ikili bağlarının gelişmesine bağlı. 2022’de erken seçim gerçekleşmezse hayli umutlu değilim. Zira maalesef Fransa ile münasebetlerin en makus devrini yaşıyoruz. Her şey makûs giderken bir anda Monşer diplomasisini bir daha hatırladık. Artık Suudi Arabistan’a ziyaret olacak. BAE, keza İsrail ile alakaların düzeltilmesi ve perde gerisinde da kuşkusuz ABD. Burada nasıl bir yeni konum ortaya çıkar? Şayet ABD’den, Fransa’ya ‘Türkleri de fazla üzmeyin’ cinsinden bir şey çıkar mı, daima birlikte bakılırsaceğiz.”
‘Macron Türkiye tersliğini kullanacaktır, iç siyasetteki başarısızlıklarını bu türlü örtmeye çalışıyor’
Fransa ile ilgilerin en makus periyodunun yaşandığı görüşündeki Baydarol, Macron’un seçim sürecinde Türkiye aykırılığını kullanarak iç siyasetteki başarısızlıklarını örtmeye çalışacağını söylemiş oldu:
“Macron, Türkiye tersliğini natürel ki kullanacaktır. Fransa’yı yeniden büyük güç yapma hayallerini ortaya koyuyor. Zira Macron bir yandan da iç siyasetteki başarısızlıklarını bu türlü örtmeye çalışıyor. Yeni bir muhteşem güç olacağız üzere iletiler veriyor. Onun için askeri yatırımların dozajını artırıyor. Lakin Macron herbiçimde fazlaca sıkıntı kazanacak üzere de bir imaj var. Fransa seçimlerini artık ezberledik. Mümkün olan en çok oyu toplayıp ikinci adam halinde ikinci tipe geçmek.”
‘Berlin, Rus gazı ve Çin’in Jenerasyon Yol’una alternatifler aradığı için Ankara’yı kaybetmek işine gelmiyor’
Almanya’da koalisyon protokolünde Türkiye ile bağların devam etmesi lakin üyeliğin asla olmamasının anıldığını anımsatan Baydarol, öbür yandan Berlin’in stratejik münasebetleri niçiniyle Türkiye’yi kaybetmek istemediğini vurguladı. Baydarol, bilhassa güç Rus gazına Kafkasya ve Hazar’dan alternatifler ile bir daha Çin’in Nesil ve Yol’una alternatif yollar peşindeki Berin için Ankara’yı kaybetmenin işine gemediğini belirtti:
“Trafik ışığı koalisyonu kuruldu, yeşil-sarı-kırmızı. Bu koalisyon ne kadar devam edebilir diye kuşkular var. Koalisyon protokolünde çevir hafriyat yanmasın diye söz edebileceğim bir unsur koydular. Türkiye ile münasebetlerin devam etmesi fakat tam üyeliğin asla olmayacağı üzere bir söz var. Zira Almanya, Türkiye’yi stratejik münasebetleri sebebiye kaybetmek istemiyor. Yatırımları var, daha değerlisi güç problemi var. Şu anda Rus doğal gazını nasıl alternatif gaza çevirebiliriz? O da Kafkaslar ya da Hazar’dan çıkacak doğalgazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya nasıl ulaştırılabileceği… Türkiye’yi bu noktada kaybetmek hiç bir biçimde işlerine gelmiyor. İkinci olarak nasıl Türkiye üstünden geçen bir Jenerasyon Yol projesi var ise, Almanya da Türkiye üzerinden doğuya giden bir Nesil Yol peşinde. Bu stratejik noktalar Merkel tarafınca kullanıldı ve o yüzden de hami rollerini üstlenmiş gözüküyor.”
‘Scholz Türkiye için bir baht olabilir’
Merkel’in Türkiye’nin AB hayallerinden uzaklaşıp makûs bir Ortadoğu imajına düşmesinde hissesi bulunduğu görüşündeki Baydarol, yeni Başbakan Scholz’un ise Türkiye için bir talih olabileceğini söylemiş oldu:
“Merkel’in Türkiye-AB ilgilerini sabote eden bir kimlik sergilediğini gördüm. Seçildiği birinci gün ‘Ben burada olduğum sürece Türkiye tam üyeliği unutsun’ söylemiş olduğini hatırlıyorum. O sırada Sarkozy de seçilmişti. İkisi de bu bildirisi verdi. Şu anda Türkiye’nin Avrupa üyeliği hayallerinden uzaklaşıp makûs bir Ortadoğu imajına düşmesinde ve hükümetin bütün icraatlerinin meşruiyetinin de bu yapıdan kaynaklandığını düşündüğümde, tahminen de Scholz’un Türkiye için bir talih olduğunu düşünüyorum. Zira Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin başlanması sonucunı veren o sıradaki toplumsal demokrat önder Schröder ve Yeşilerin bulunduğu koalisyondu İnsan hakları, demokrasi üzere konularda daha sert tavırlara sahipler. Fakat şu anda Türkiye’nin aslına bakarsan muhtaçlığı olan bu sertlik. Türkiye bu bedellerden uzaklaştığı sürece ortasında bulunduğu ekonomik krize düştü. Kavala ile Demirtaş’ın içeride tutulması veya yalnızca insan hakları ihlali sıkıntısı değil, Türkiye iktisadının bu hale gelmesinin de niçinidir. Zira hukukun üstünlüğüne katılmayan bir ülke imajı veriyorsunuz. Sermayeyi çekmenin bir numaralı ögesi hukuka olan inancı sarsmamaktır.”
‘Türkiye’nin AB’ye dönmeye çalışması ekonomik çıkmazından kaynaklanıyor’
Baydarol’a göre, Türkiye’nin bir noktadan daha sonra AB’ye yine dönmeye çalışması içine girilen ekonomik çıkmazdan kaynaklanıyor lakin kurumların özerkliğinde ve hukukun üstünlüğünde yaşanan erozyonu geri döndürmek güç:
“O devirde tam üyelik müzakereleri başlamıştı, Kemal Derviş gelmişti, iktisat kurumlarının özerkliği ortaya çıkmıştı. Tam üyelik müzakereleri başladığı için de ‘hangi hükümet gelirse gelsin hukukun üstünlüğünden ayrılmaz’ konsepti yerleşmişti. Artık hepsi ayaklar altına alındı. Şu anda Türkiye’de hangi kurumun özerkliğinden bahsedebiliriz? Hukukun üstünlüğü de o denli. Demokrasi üzere şeyleri saymıyorum. ötürüsıyla Türkiye’nin bir noktadan daha sonra AB’ye tekrar dönmeye çalışması, tekrar Amerika’nın söylemiş olduklerini dinlemeye başlaması aslında içine girilen ekonomik çıkmazdan kaynaklanıyor. Geri dönmek için bence de vakit fazlaca geç. Kavala’yı, Demirtaş’ı AİHM sonucuna karşın içeride tutmaya devam ediyorsunuz, inadınız devam ettiği sürece sizi kurucu üyesi olduğunuz Avrupa Konseyi’nden üyeliğinizi askıya alırlarsa ya da daha yavaşça yaptırım olan oy hakkınızı askıya alırlarsa sanki nasıl bir ileti vereceksiniz dünyaya karşı? ötürüsıyla hareketinizle telaffuzunuzun dengeli olmanız gerekiyor. Biz de maalesef telaffuzlarla hareketler değişik. Paralel evrenlerde yaşayan bir ülke haline geldik. İtimat erozyonu yaşıyoruz. İktisadın yalnızca sayılarla ilgili bir problem olmadığını, memleketler arası münasebetlerdeki duruşumuzla da epeyce ziyadesiyle ilgili olduğunu herbiçimde daha düzgün yaşayarak anlayamazdık diye düşünüyorum.”
Fransa’nın devir başkanlığı, bu ükede nisan ayında düzenlenecek cumhurbaşkanlığı seçimleri devrine denk geldi. Türkiye, Fransa seçimlerinde sık sık iç günde oluyor. bir daha Almanya’daki trafik lambası koalisyonunun şahsen hükmüet protokolünde Türkiye’nin AB üyeliğini dışlayan bir perspektif yer aıyor.
Ankara bu biçimdesi bir atmosferde 2021 sonlarında AB ile bağları güçlendirme iletileri verdi. Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Faruk Kaymakcı bu durumu şahsen, “Türkiye’nin Avrupalı olup da AB haricinde kalma seçeneği yok. Bu bizim için bir kara sevda değil. Bu bir çıkar ilişkisi” diye ifadelendirdi.
2022’de Türkiye-AB alakaları ve mümkün çerçevesini AB uzmanı, AB ve Global Araştırmalar Derneği Lider Yardımcısı Can Baydarol ile konuştuk.
‘AB periyot başkanlığı Macron ile başayacak ancak Macron ile devam edecek mi?’
Can Baydarol, Fransa’da nisan ayındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerine dikkat çekerken, ülkenin AB devir başkanlığına Emmanuel Macron ile başlayacağını lakin Macron ile tamamlayıp tamamlamayacağının belgisiz olduğunu vurguladı. Fakat Macron’un mümkün gidişinin Fransa dış siyasetinde tesiri olmayacağını anlatan Baydarol, Türkiye’nin Fransa ile art yahut ön kapı diplomasisini artırması gerektiğini belirtti:
“Nisan ayında Fransa’da başkanlık seçimleri var. Fransa’nın periyot başkanlığı Macron ile başlayacak ancak Macron ile devam edecek mi? 1981 yılıydı, Fransa’da Mitterrand seçilmişti, birinci sefer sosyalistler 20 yıl daha sonra iktidara geliyordu. O sırada bir gazeteci, Le Monde gazetesinde Cheysson ile bir röportaj yayınlanmıştı, Cheysson, Mitterrand’ın dışişleri bakanıydı. Sorduğu soru şuydu; ‘20 yıl daha sonra birinci kere sosyalistler iktidarda, siz de epeyce kıymetli bir nazaranvdesiniz. Sanki sizin dışişleri bakanlığınızda Fransa’nın dış siyasetinde yüzde kaçlık bir değişim bekleriz?’ Cheysson’un yanıtı netti; ‘Bildiğim kadarıyla Fransız ihtilalinden bu yana Fransa’nın dış siyasetini dışişleri bakanlığı yapmaktadır. Şayet fazlaca başarılı olursam bu siyasette tahminen yüzde 1’lik bir tesirim olabilir.’ bahsetmiş olduğu şey kurumsallaşma. ötürüsıyla Macron gittiğinde epeyce fazla bir şey değişmeyecektir. ötürüsıyla Türkiye’nin yapması gereken şey Fransa ile oturup art yahut ön kapıdan Fransız Dışişleri Bakanlığı’yla bunları konuşmak.”
‘Türkiye’de erken seçim olabilirse çıkacak imgeye göre her şey 180 derece değişebilir’
Baydarol’a bakılırsa AB ile ilgilerde şayet Türkiye’de bir erken seçim olabilirse çıkacak imgeye bakılırsa her şey 180 derece değişebilir. AB kanadının şu anda büsbütün beklemeye geçtiğini söyleyen Baydarol, göç ve güvenlik hususları ötesinde Avrupa ile mevzu kalmadığını lisana getirdi. Ankara’nın işler makûs gidince ‘monşer diplomasisini’ hatırladığını belirten Baydarol, bundan nasıl bir sonuç elde edilebileceğinin bilinmeyen olduğu görüşünde:
“Eğer 2022’de bir erken seçim olursa seçimden daha sonra çıkacak imgeye göre her şey 180 derece değişebilir. Şu anda büsbütün beklemeye geçmiş vaziyetteler. Zira mevcut hükümette hiç bir inanç yok. Tahminen olumlu bir gündem olarak bir şeyler yer alabilir. O da göç ve güvenlik sorunu. Göçmenleri orada tutun, biraz daha para verelim. Güvenlik probleminde de tahminen biraz ortak dış siyaset ve güvenlik siyasetinde ortak hareket etmekte fayda var. Zira sonuçta Suriye sorunu farklı seslerden çıktığı sürece göçün önünü alma bahtımız yok. ötürüsıyla tahminen bu alanda tahminen bir iki adım atabiliriz. Müspet gündem dedikleri bu. Lakin gümrük birliğinin güncellemesi en büyük beklentimizin olduğu noktada da yaprak kıpırdamıyor. esasen tam üyelikte fiilen bitmiş bir bağdan bahsediyoruz. Hukuken de bitirilmeye de çalışılıyor. Türkiye ile ilgili Brüksel’e gittiğimizde genişlemeden sorumlu genel müdürlükle konuşurken artık âlâ komşuluktan sorumlu genel müdürlükle konuşma mertebesine indirildik. Sembolik olarak da bu iletiler Türkiye’ye veriliyor. Fransa periyot başkanlığında epeyce bir şey değişir mi? Bu Türkiye-Fransa ikili bağlarının gelişmesine bağlı. 2022’de erken seçim gerçekleşmezse hayli umutlu değilim. Zira maalesef Fransa ile münasebetlerin en makus devrini yaşıyoruz. Her şey makûs giderken bir anda Monşer diplomasisini bir daha hatırladık. Artık Suudi Arabistan’a ziyaret olacak. BAE, keza İsrail ile alakaların düzeltilmesi ve perde gerisinde da kuşkusuz ABD. Burada nasıl bir yeni konum ortaya çıkar? Şayet ABD’den, Fransa’ya ‘Türkleri de fazla üzmeyin’ cinsinden bir şey çıkar mı, daima birlikte bakılırsaceğiz.”
‘Macron Türkiye tersliğini kullanacaktır, iç siyasetteki başarısızlıklarını bu türlü örtmeye çalışıyor’
Fransa ile ilgilerin en makus periyodunun yaşandığı görüşündeki Baydarol, Macron’un seçim sürecinde Türkiye aykırılığını kullanarak iç siyasetteki başarısızlıklarını örtmeye çalışacağını söylemiş oldu:
“Macron, Türkiye tersliğini natürel ki kullanacaktır. Fransa’yı yeniden büyük güç yapma hayallerini ortaya koyuyor. Zira Macron bir yandan da iç siyasetteki başarısızlıklarını bu türlü örtmeye çalışıyor. Yeni bir muhteşem güç olacağız üzere iletiler veriyor. Onun için askeri yatırımların dozajını artırıyor. Lakin Macron herbiçimde fazlaca sıkıntı kazanacak üzere de bir imaj var. Fransa seçimlerini artık ezberledik. Mümkün olan en çok oyu toplayıp ikinci adam halinde ikinci tipe geçmek.”
‘Berlin, Rus gazı ve Çin’in Jenerasyon Yol’una alternatifler aradığı için Ankara’yı kaybetmek işine gelmiyor’
Almanya’da koalisyon protokolünde Türkiye ile bağların devam etmesi lakin üyeliğin asla olmamasının anıldığını anımsatan Baydarol, öbür yandan Berlin’in stratejik münasebetleri niçiniyle Türkiye’yi kaybetmek istemediğini vurguladı. Baydarol, bilhassa güç Rus gazına Kafkasya ve Hazar’dan alternatifler ile bir daha Çin’in Nesil ve Yol’una alternatif yollar peşindeki Berin için Ankara’yı kaybetmenin işine gemediğini belirtti:
“Trafik ışığı koalisyonu kuruldu, yeşil-sarı-kırmızı. Bu koalisyon ne kadar devam edebilir diye kuşkular var. Koalisyon protokolünde çevir hafriyat yanmasın diye söz edebileceğim bir unsur koydular. Türkiye ile münasebetlerin devam etmesi fakat tam üyeliğin asla olmayacağı üzere bir söz var. Zira Almanya, Türkiye’yi stratejik münasebetleri sebebiye kaybetmek istemiyor. Yatırımları var, daha değerlisi güç problemi var. Şu anda Rus doğal gazını nasıl alternatif gaza çevirebiliriz? O da Kafkaslar ya da Hazar’dan çıkacak doğalgazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya nasıl ulaştırılabileceği… Türkiye’yi bu noktada kaybetmek hiç bir biçimde işlerine gelmiyor. İkinci olarak nasıl Türkiye üstünden geçen bir Jenerasyon Yol projesi var ise, Almanya da Türkiye üzerinden doğuya giden bir Nesil Yol peşinde. Bu stratejik noktalar Merkel tarafınca kullanıldı ve o yüzden de hami rollerini üstlenmiş gözüküyor.”
‘Scholz Türkiye için bir baht olabilir’
Merkel’in Türkiye’nin AB hayallerinden uzaklaşıp makûs bir Ortadoğu imajına düşmesinde hissesi bulunduğu görüşündeki Baydarol, yeni Başbakan Scholz’un ise Türkiye için bir talih olabileceğini söylemiş oldu:
“Merkel’in Türkiye-AB ilgilerini sabote eden bir kimlik sergilediğini gördüm. Seçildiği birinci gün ‘Ben burada olduğum sürece Türkiye tam üyeliği unutsun’ söylemiş olduğini hatırlıyorum. O sırada Sarkozy de seçilmişti. İkisi de bu bildirisi verdi. Şu anda Türkiye’nin Avrupa üyeliği hayallerinden uzaklaşıp makûs bir Ortadoğu imajına düşmesinde ve hükümetin bütün icraatlerinin meşruiyetinin de bu yapıdan kaynaklandığını düşündüğümde, tahminen de Scholz’un Türkiye için bir talih olduğunu düşünüyorum. Zira Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin başlanması sonucunı veren o sıradaki toplumsal demokrat önder Schröder ve Yeşilerin bulunduğu koalisyondu İnsan hakları, demokrasi üzere konularda daha sert tavırlara sahipler. Fakat şu anda Türkiye’nin aslına bakarsan muhtaçlığı olan bu sertlik. Türkiye bu bedellerden uzaklaştığı sürece ortasında bulunduğu ekonomik krize düştü. Kavala ile Demirtaş’ın içeride tutulması veya yalnızca insan hakları ihlali sıkıntısı değil, Türkiye iktisadının bu hale gelmesinin de niçinidir. Zira hukukun üstünlüğüne katılmayan bir ülke imajı veriyorsunuz. Sermayeyi çekmenin bir numaralı ögesi hukuka olan inancı sarsmamaktır.”
‘Türkiye’nin AB’ye dönmeye çalışması ekonomik çıkmazından kaynaklanıyor’
Baydarol’a göre, Türkiye’nin bir noktadan daha sonra AB’ye yine dönmeye çalışması içine girilen ekonomik çıkmazdan kaynaklanıyor lakin kurumların özerkliğinde ve hukukun üstünlüğünde yaşanan erozyonu geri döndürmek güç:
“O devirde tam üyelik müzakereleri başlamıştı, Kemal Derviş gelmişti, iktisat kurumlarının özerkliği ortaya çıkmıştı. Tam üyelik müzakereleri başladığı için de ‘hangi hükümet gelirse gelsin hukukun üstünlüğünden ayrılmaz’ konsepti yerleşmişti. Artık hepsi ayaklar altına alındı. Şu anda Türkiye’de hangi kurumun özerkliğinden bahsedebiliriz? Hukukun üstünlüğü de o denli. Demokrasi üzere şeyleri saymıyorum. ötürüsıyla Türkiye’nin bir noktadan daha sonra AB’ye tekrar dönmeye çalışması, tekrar Amerika’nın söylemiş olduklerini dinlemeye başlaması aslında içine girilen ekonomik çıkmazdan kaynaklanıyor. Geri dönmek için bence de vakit fazlaca geç. Kavala’yı, Demirtaş’ı AİHM sonucuna karşın içeride tutmaya devam ediyorsunuz, inadınız devam ettiği sürece sizi kurucu üyesi olduğunuz Avrupa Konseyi’nden üyeliğinizi askıya alırlarsa ya da daha yavaşça yaptırım olan oy hakkınızı askıya alırlarsa sanki nasıl bir ileti vereceksiniz dünyaya karşı? ötürüsıyla hareketinizle telaffuzunuzun dengeli olmanız gerekiyor. Biz de maalesef telaffuzlarla hareketler değişik. Paralel evrenlerde yaşayan bir ülke haline geldik. İtimat erozyonu yaşıyoruz. İktisadın yalnızca sayılarla ilgili bir problem olmadığını, memleketler arası münasebetlerdeki duruşumuzla da epeyce ziyadesiyle ilgili olduğunu herbiçimde daha düzgün yaşayarak anlayamazdık diye düşünüyorum.”