Rus-Türk İşadamları Birliği Başkanı Sabahattin Yavuz ile sona yaklaşmış olan bu yılda, Rusya-Türkiye ticaret ve ekonomik ömrüne hangi olayların damga vurduğunu ve en çok hangi alanların geliştiğini konuştuk.
– Rusya ile Türkiye içinde 2022’de Sizce ikili ticari ve ekonomik alakalar açısından en göze çarpan gelişmeler hangileri?
– Rusya-Türkiye içinde yaşanan en değerli gelişmeler ikili ticaret hacmi, Rusya’daki bölge ve firmaların Türkiye’ye olan ağır ilgisi, Turizmin pandemi öncesi hudutları zorlaması, Türkiye’nin doğalgaz dağıtım merkezi olması planı, Türk firmalarının Rusya’ya olan yatırımları ve faaliyetlerini arttırmaları olarak sıralayabiliriz. Bunları başka başlıklar olarak kıymetlendirmek gerekirse;
Bilindiği üzere iki ülke içinde 2012 yılında 33.3 milyar usd ticaret hacmi yakalanmış ve iki ülke önderi Erdoğan ve Putin 100 milyar dolar karşılıklı ticaret hacmini her görüşmelerinde lisana getirmişlerdi. Bu hacim 2021 yılında 34.8 milyar dolara bu yılın birinci on ayında Ticaret Bakanlığı bilgilerine bakılırsa 56 milyar usd’yi yakalamış bulunmakta. Bu sayının 6 milyar 881 milyon dolarını Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı, 49 milyar 671 milyon dolarını ise Türkiye’nin Rusya’dan ithalatı oluşturduğunu görmekteyiz.
Ayrıca 2021 de Türkiye’de açılan Rus firma sayısı 177 iken, sayı bu sene 4 katın üstünde 800’ü geçmiş durumda.
Bunlara ek olarak, Rusya Turizm Sanayisi Birliği Lider Yardımcısı Dmitriy Gorin, bu sene 5 milyon Rus turistin sene sonuna kadar Türkiye’yi ziyaret edeceğini, bu sayının önümüzdeki sene 7 milyon olacağını konusunda görüş belirtti.
Rusya’nın başta Tataristan, Moskova, Moskova Bölgesi, Başkurtistan, Ulyanovsk olmak üzere, Kaluga, Murmansk, Perm, Lipetsk, Samara, Leningrad, Karelya üzere onlarca bölgesi Türkiye ile ikili ticari ekonomik ilişkileri artırmak için faaliyetlerini ağırlaştırdı. Bu bölgelerin Türkiye’ye iş seyahatleri düzenlemesi münasebetleri üst düzeylere çekmekte.
Bunlarla birlikte, Rus doğalgaz kurumu Gazprom Lideri Aleksey Miller, “Şimdi Türkiye ile bu ülkede bir gaz dağıtım merkezi projesi üzerinde çalışmaya başladık. Bu karar iki devletin başkanları seviyesinde alındı ve biz şimdiden pratik uygulamasına başladık” dedi. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Ekim ayı ortasında Türkiye’de bir gaz merkezinin inşa edileceğini duyurmuştu. Aralık ayı başlarında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, ülkede bir gaz merkezinin inşasına hazırlanmak için çalışmaların sürdüğünü vurgulamıştı.
En son olarak, yaptırımlar kararı Rusya’dan ayrılan firmaların, Türk yatırımcılar tarafınca satın alımları, mevcut yatırımlarını artırarak kapasite arttırımına gitmeleri ve Türkiye’den birfazlaca firmanın gereksinim duyulan kesimlerde faaliyetlerini artırmaları, re-trade kapasitesinin artması birinci göze çarpan gelişmeler.
– Bu sene hangi alanlarda kayda bedel adımlar atıldı?
– Bu sene bize nazaran en kıymetli adım Türkiye’nin, ABD ve AB nin Rusya’ya uyguladığı ve sayısının 10 bine dayandığı ambargolara katılmaması olarak kıymetlendirebiliriz. Bunun sonucunda iki ülke başkanının karşılıklı olumlu adımlar atması, ikili ilgilere de ivme kazandırmakta. Rusya Devlet Lideri Putin’in Türkiye’yi gaz dağıtım merkezi olarak düşündüğünü belirtmesi, karşılıklı yatırımların artması, direkt Türk yatırımlarının Rusya’da 20 milyar usd’ye ve istihdamın 150 bine ulaşması bu karşılıklı iradenin sonucu. Rusya Başbakan Yardımcısı Viktoriya Abramçenko, bu sene birinci sefer bir ülkeye ruble ile tahıl satışı gerçekleştirdiklerini ve bu ülkenin Türkiye olduğunu belirtmesi Ruble-TL ticareti açısından bedelli bir gelişme. RTİB üyesi firmalarımız Efes, Beko’nun yeni alımlar yapması, Vitra, Hayat Kimya ve Wintech’in yeni yatırım planlarını devreye sokması. Sanica firmamızın Başkortostan’da yatırım yapması, Tataristan Cumhurbaşkanı Minnihanov’un RTİB üyemiz olan Coşkunöz ile büyük bir projeye imza atma planı, inşaat firmalarımız Rönesans, Antyapı, Esta ve Monotek’in başarılı projelere imza atmaları, Türk Mobilya ihracatının geçen seneye bakılırsa %88 artması, Colin’s tarafınca Loft markasının getirilmesi, Flo’nun Reebok’ı alması, tekstilde değerli Türk firmalarının mağazalar açması ve bunun yanında Rusya’da faaliyet gösteren retail firmalarımızın sayısını artırması olarak kıymetlendirebiliriz.
– Bu sene ikili ticareti arttıracak ne üzere projeler devreye sokuldu?
– Gerek Rus gerekse Türkiye tarafında ikili ticaret hacmini arttırmaya ve önündeki pürüzlerin kaldırılmasına yönelik birfazlaca toplantılar yapılmakta.
Tabi bunların bugünden yarına sonuçlanmasını beklememiz yanılgı olur lakin bizim varsayımımız olabilecek en kısa vakitte devreye girecekleri yönünde.
Bu maniler kalkınca ticaret hacmi ve bağlantıların daha süratli yol alacağı kuşkusuz. RTİB olarak Türkiye-Rusya içinde Serbest Ticaret Mutabakatının bir an evvel imzalanmasını yıllardır lisana getiriyoruz. Bu muahede gümrük ve bürokratik süreçleri daha da hızlandıracağı için karşılıklı ticaret hacmini üst düzeylere çekecektir. Rusya Devlet Lideri Putin, güç konusunda Türkiye’nin yeni bir güç merkezi olarak düşündüğünü belirtmesi, ro-ro nakliyatı hacminin artırılması, oto ve makina yedek modülleri başta olmak üzere Rus şirketlerinin tedariklerini Türkiye üzerinden sağlaması, Türkiye’nin hava alanını kapatmamasıyla Rusya’nın Avrupa ile kontağını sağlayan bir merkez durumuna gelmesi, yaş zerzevat meyve kapasitesinin arttırılması. Türkiye ile Rusya içinde 1988 yıllında Sovyetler Birliği periyodunda imzalanan kara nakliyatı muahedesinin yenilenmesi, mutabakatla Gürcistan sınırının ehemmiyet kazanması, iki ülke içinde kotasız ve elektronik geçişler de sağlanacağı için kara yolu üzerinden yürütülen ticaret hacminin artması. Moskova Borsasının 2023’te Türkiye endekslerinde vadeli süreçlere başlayacak olması ve TL’ye talebin geçen seneye göre 17 kat artması üzere hususları karşılıklı ticareti arttıran projeler olarak gorebiliriz.
– RTİB’in bu yılki faaliyetlerden seçmek gerekirse, Sizce en mühimleri hangileri?
– RTİB olarak bu sene hayli ağır bir yıl geçirdik. Faaliyetlerimizi iki ülke bağlarını geliştirme mottosu ile yaptığımız için herbirini başka farklı önemsiyoruz. 25 yıldır Rusya’da faaliyet gösterdiğimiz için Türk yatırımcılar RTİB’i Rusya’da ikinci adresi ve meskeni olarak görüyorlar bu bağlamda faaliyetlerimizin ve davet edilen etkinliklerinde sayısı da haliyle epeyce oluyor. RTİB olarak tabir yerindeyse Rusya’nın kuzeyinden günebir daha, doğusundan batısına yarar ve vakit bulduğumuz toplantılara kimi vakit bizler kimi vakit de RTİB İdare Heyeti arkadaşlarımızın ve üyelerimizin de iştirakiyle iki ülke bağlarına katkı sağlıyoruz.
Rusya Devlet Lideri Putin’in de fazlaca önemsediği ve şahsen katıldığı, kuzeydeki St.Petersburg SPİEF forumuna şahsen katılıp Sayın Novak başta olmak üzere Bakan, Vali ve biroldukça üst seviye bürokratla görüşmekten, en doğusundaki Vladivostok Doğu İktisat Formu öncesi Valilikle toplantı ve temsilcimizin forumda yer almasına, Tataristan, Ulyanovsk, Kaluga, Başkortostan, Moskova ve Moskova Bölgesi ve öbür biroldukça bölgenin Vali ve Yetkilileri ile gerek yüzyüze gerekse online toplantılar yapmasına kadar yüzlerce faaliyet sayabiliriz. Bu sene Rusya-Türkiye ticari ve ekonomik münasebetlerinde gözle görülür bir artış yaşandı. İkili ticaret neredeyse ikiye katlandı, klâsik taraflar etkin olarak geliştirilerek yeni tarafların geliştirilmesi için temeller atıldı.
– Rusya ile Türkiye içinde 2022’de Sizce ikili ticari ve ekonomik alakalar açısından en göze çarpan gelişmeler hangileri?
– Rusya-Türkiye içinde yaşanan en değerli gelişmeler ikili ticaret hacmi, Rusya’daki bölge ve firmaların Türkiye’ye olan ağır ilgisi, Turizmin pandemi öncesi hudutları zorlaması, Türkiye’nin doğalgaz dağıtım merkezi olması planı, Türk firmalarının Rusya’ya olan yatırımları ve faaliyetlerini arttırmaları olarak sıralayabiliriz. Bunları başka başlıklar olarak kıymetlendirmek gerekirse;
Bilindiği üzere iki ülke içinde 2012 yılında 33.3 milyar usd ticaret hacmi yakalanmış ve iki ülke önderi Erdoğan ve Putin 100 milyar dolar karşılıklı ticaret hacmini her görüşmelerinde lisana getirmişlerdi. Bu hacim 2021 yılında 34.8 milyar dolara bu yılın birinci on ayında Ticaret Bakanlığı bilgilerine bakılırsa 56 milyar usd’yi yakalamış bulunmakta. Bu sayının 6 milyar 881 milyon dolarını Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı, 49 milyar 671 milyon dolarını ise Türkiye’nin Rusya’dan ithalatı oluşturduğunu görmekteyiz.
Ayrıca 2021 de Türkiye’de açılan Rus firma sayısı 177 iken, sayı bu sene 4 katın üstünde 800’ü geçmiş durumda.
Bunlara ek olarak, Rusya Turizm Sanayisi Birliği Lider Yardımcısı Dmitriy Gorin, bu sene 5 milyon Rus turistin sene sonuna kadar Türkiye’yi ziyaret edeceğini, bu sayının önümüzdeki sene 7 milyon olacağını konusunda görüş belirtti.
Rusya’nın başta Tataristan, Moskova, Moskova Bölgesi, Başkurtistan, Ulyanovsk olmak üzere, Kaluga, Murmansk, Perm, Lipetsk, Samara, Leningrad, Karelya üzere onlarca bölgesi Türkiye ile ikili ticari ekonomik ilişkileri artırmak için faaliyetlerini ağırlaştırdı. Bu bölgelerin Türkiye’ye iş seyahatleri düzenlemesi münasebetleri üst düzeylere çekmekte.
Bunlarla birlikte, Rus doğalgaz kurumu Gazprom Lideri Aleksey Miller, “Şimdi Türkiye ile bu ülkede bir gaz dağıtım merkezi projesi üzerinde çalışmaya başladık. Bu karar iki devletin başkanları seviyesinde alındı ve biz şimdiden pratik uygulamasına başladık” dedi. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Ekim ayı ortasında Türkiye’de bir gaz merkezinin inşa edileceğini duyurmuştu. Aralık ayı başlarında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, ülkede bir gaz merkezinin inşasına hazırlanmak için çalışmaların sürdüğünü vurgulamıştı.
En son olarak, yaptırımlar kararı Rusya’dan ayrılan firmaların, Türk yatırımcılar tarafınca satın alımları, mevcut yatırımlarını artırarak kapasite arttırımına gitmeleri ve Türkiye’den birfazlaca firmanın gereksinim duyulan kesimlerde faaliyetlerini artırmaları, re-trade kapasitesinin artması birinci göze çarpan gelişmeler.
– Bu sene hangi alanlarda kayda bedel adımlar atıldı?
– Bu sene bize nazaran en kıymetli adım Türkiye’nin, ABD ve AB nin Rusya’ya uyguladığı ve sayısının 10 bine dayandığı ambargolara katılmaması olarak kıymetlendirebiliriz. Bunun sonucunda iki ülke başkanının karşılıklı olumlu adımlar atması, ikili ilgilere de ivme kazandırmakta. Rusya Devlet Lideri Putin’in Türkiye’yi gaz dağıtım merkezi olarak düşündüğünü belirtmesi, karşılıklı yatırımların artması, direkt Türk yatırımlarının Rusya’da 20 milyar usd’ye ve istihdamın 150 bine ulaşması bu karşılıklı iradenin sonucu. Rusya Başbakan Yardımcısı Viktoriya Abramçenko, bu sene birinci sefer bir ülkeye ruble ile tahıl satışı gerçekleştirdiklerini ve bu ülkenin Türkiye olduğunu belirtmesi Ruble-TL ticareti açısından bedelli bir gelişme. RTİB üyesi firmalarımız Efes, Beko’nun yeni alımlar yapması, Vitra, Hayat Kimya ve Wintech’in yeni yatırım planlarını devreye sokması. Sanica firmamızın Başkortostan’da yatırım yapması, Tataristan Cumhurbaşkanı Minnihanov’un RTİB üyemiz olan Coşkunöz ile büyük bir projeye imza atma planı, inşaat firmalarımız Rönesans, Antyapı, Esta ve Monotek’in başarılı projelere imza atmaları, Türk Mobilya ihracatının geçen seneye bakılırsa %88 artması, Colin’s tarafınca Loft markasının getirilmesi, Flo’nun Reebok’ı alması, tekstilde değerli Türk firmalarının mağazalar açması ve bunun yanında Rusya’da faaliyet gösteren retail firmalarımızın sayısını artırması olarak kıymetlendirebiliriz.
– Bu sene ikili ticareti arttıracak ne üzere projeler devreye sokuldu?
– Gerek Rus gerekse Türkiye tarafında ikili ticaret hacmini arttırmaya ve önündeki pürüzlerin kaldırılmasına yönelik birfazlaca toplantılar yapılmakta.
Tabi bunların bugünden yarına sonuçlanmasını beklememiz yanılgı olur lakin bizim varsayımımız olabilecek en kısa vakitte devreye girecekleri yönünde.
Bu maniler kalkınca ticaret hacmi ve bağlantıların daha süratli yol alacağı kuşkusuz. RTİB olarak Türkiye-Rusya içinde Serbest Ticaret Mutabakatının bir an evvel imzalanmasını yıllardır lisana getiriyoruz. Bu muahede gümrük ve bürokratik süreçleri daha da hızlandıracağı için karşılıklı ticaret hacmini üst düzeylere çekecektir. Rusya Devlet Lideri Putin, güç konusunda Türkiye’nin yeni bir güç merkezi olarak düşündüğünü belirtmesi, ro-ro nakliyatı hacminin artırılması, oto ve makina yedek modülleri başta olmak üzere Rus şirketlerinin tedariklerini Türkiye üzerinden sağlaması, Türkiye’nin hava alanını kapatmamasıyla Rusya’nın Avrupa ile kontağını sağlayan bir merkez durumuna gelmesi, yaş zerzevat meyve kapasitesinin arttırılması. Türkiye ile Rusya içinde 1988 yıllında Sovyetler Birliği periyodunda imzalanan kara nakliyatı muahedesinin yenilenmesi, mutabakatla Gürcistan sınırının ehemmiyet kazanması, iki ülke içinde kotasız ve elektronik geçişler de sağlanacağı için kara yolu üzerinden yürütülen ticaret hacminin artması. Moskova Borsasının 2023’te Türkiye endekslerinde vadeli süreçlere başlayacak olması ve TL’ye talebin geçen seneye göre 17 kat artması üzere hususları karşılıklı ticareti arttıran projeler olarak gorebiliriz.
– RTİB’in bu yılki faaliyetlerden seçmek gerekirse, Sizce en mühimleri hangileri?
– RTİB olarak bu sene hayli ağır bir yıl geçirdik. Faaliyetlerimizi iki ülke bağlarını geliştirme mottosu ile yaptığımız için herbirini başka farklı önemsiyoruz. 25 yıldır Rusya’da faaliyet gösterdiğimiz için Türk yatırımcılar RTİB’i Rusya’da ikinci adresi ve meskeni olarak görüyorlar bu bağlamda faaliyetlerimizin ve davet edilen etkinliklerinde sayısı da haliyle epeyce oluyor. RTİB olarak tabir yerindeyse Rusya’nın kuzeyinden günebir daha, doğusundan batısına yarar ve vakit bulduğumuz toplantılara kimi vakit bizler kimi vakit de RTİB İdare Heyeti arkadaşlarımızın ve üyelerimizin de iştirakiyle iki ülke bağlarına katkı sağlıyoruz.
Rusya Devlet Lideri Putin’in de fazlaca önemsediği ve şahsen katıldığı, kuzeydeki St.Petersburg SPİEF forumuna şahsen katılıp Sayın Novak başta olmak üzere Bakan, Vali ve biroldukça üst seviye bürokratla görüşmekten, en doğusundaki Vladivostok Doğu İktisat Formu öncesi Valilikle toplantı ve temsilcimizin forumda yer almasına, Tataristan, Ulyanovsk, Kaluga, Başkortostan, Moskova ve Moskova Bölgesi ve öbür biroldukça bölgenin Vali ve Yetkilileri ile gerek yüzyüze gerekse online toplantılar yapmasına kadar yüzlerce faaliyet sayabiliriz. Bu sene Rusya-Türkiye ticari ve ekonomik münasebetlerinde gözle görülür bir artış yaşandı. İkili ticaret neredeyse ikiye katlandı, klâsik taraflar etkin olarak geliştirilerek yeni tarafların geliştirilmesi için temeller atıldı.