Memleketler arası politik arenada 2022’ye süratli bir giriş yapılıyor. ABD’nin başını çektiği Batı bloğunun Ukrayna üzerinden körüklediği tansiyon Rusya Federasyonu‘nun güvenlik garantileri muahedesi çerçevesinde türel garantiler aramaya sevk ederken, birinci temaslar başlıyor.
Moskova, NATO’nun doğuya genişlemeyi ve Rusya sonlarına asker yığmayı durdurması, Avrupa güvenlik mimarisinin bütüncül halde ele alınmasını talep ediyor. ABD ve NATO ise bu taslaklar üzerinden gönülsüz de olsa diyalog yolunu açmış görünüyor.
Rusya Federasyonu’nun ABD ve NATO’ya sunduğu taslaklar 10 Ocak’ta ABD ile Cenevre’de, 12 Ocak’ta NATO Kurulu ile Brüksel’de ve 13 Ocak’ta Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ile Viyana’da görüşülecek.
Biden idaresinin 2021’de işbaşına gelmesiyle hareketlendirdiği ortamda Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti karşısında Transatlantik ittifakını güçendirme uğraşları ve yeni seneye yansıyacak gelişmeleri ODTÜ’den Prof. Dr. Mustafa Türkeş ile konuştuk.
‘Biden, Trump siyasetlerini nükleer silahlar problemi hariç devam ettiriyor’
Prof. Mustafa Türkeş’e nazaran, ABD Trump siyasetlerini nükleer silahlar sıkıntısı hariç devam ettiriyor. 5 nükleer gücün son ortak deklarasyonunun bir ‘iyi niyet göstergesi’ sayılabileceğini söyleyen Türkeş, lakin bunun Trump periyodunda yıkılan nükleer silahsızlanma mimarisinin bir daha restore edileceği manasına gelmediğini belirtti.
“ABD içerisinde Trump’tan Biden’a geçişin tahminen de tek değişikliği nükleer silahlar problemi oldu. Onun haricinde Trump’ın siyasetlerini küçük değişikliklerle devam ettiriyor. Nükleer silah probleminde P5 dediğimiz nükleer silahlara sahip beş güç ortak bir deklarasyon yaptı lakin bu Trump periyodunda yıkılan nükleer silahsızlanma mimarisinin bir daha restore edildiği manasına gelmiyor. Orta ve kısa menzilli nükleer silahların yok edilmesine yönelik muahedeyi ortadan kaldıran Trump idaresi oldu ve Rusya da buna evet demek zorunda kaldı. Bunun yaratacağı yeni problemler olacaktır. Şu andaki deklarasyonlarını âlâ niyet gösterisi olarak okumak mümkün. Lakin bu şunu önlemez. Örneğin İsrail, Hindistan, Pakistan buralar bu deklarasyonu yapan P5 kümesi ortasında değil. Fakat en azından beş nükleer silah gücüne sahip devletin ortak bir konumda buluşuyor olmalarından da umut duymak istiyoruz.”
‘ABD, Ukrayna’ya sizi koruyacağımıza kelam vermiyoruz diyor’
Prof. Türkeş, Rusya’nın ABD ve NATO’ya sunduğu güvenlik garantileri taslaklarının Moskova’nın gerginliği diplomatik yere çekme arayışının sözü olduğu görüşünde. Türkeş, ABD’nin ise yakın vakitte Ukrayna ile imzaladığı mutabakata atıf yaparken, burada ise Washington’un direkt Ukrayna’yı savunmasının yer almadığını, silahlandırma ile takviyenin yer aldığını vurguladı. ABD’nin Yunanistan’da Dedeağaç’tan kuzeyi uzanan hatta Romanya, Bulgaristan, Baltık ülkeleri Polonya da dahil bölge ülkelerini seferber etmeye çalıştığını beirten Türkeş, Sofya idaresinin temkinli duruşuna dikkat çekti:
“Rusya’nın hem NATO hem ABD’ye sunduğu taslak çabucak hemen son hali değil. ABD ve Rusya içinde güvenlik garantileri taslağı sekiz unsurluk. Bir de Rusya’nın NATO üye devletlerine sunduğu önlemlere ait bir mutabakat var. Bu iki muahedenin içerikleri tıpkı değil fakat temel itibariyle şunu diyorlar: ‘Gerginliği artırmak yerine NATO’nun genişlemesinin sorun yaratacağını görün ve ittifakın genişlemeyeceğine, bir güvenlik sorunu yaratmayacağına dair bize garanti verin.’ ABD’ye ise bunu ikili seviyede Ukrayna’ya dayanak veriyorsunuz, bu gerginliği düşürmeyi önnazarann bir garanti verin ki biz masaya oturup müzakere edelim’ diyor. Başlangıç itibariyle diplomatik bir tabana çekme arayışı diye düşünüyorum. ABD’ye sundukları tekliflerin girişinde Helsinki Son Muahedesi var. O periyottan başlayan karşılıklı garantiler oluşturulmuştu. Oralardan kelam ediyor olması, Rusya’nın mutabakata daha yakın olduğu ve diplomatik olarak bu biçimde bir muahede tabanına çekmek istediğini görüyoruz. ABD ile Ukrayna içinde ise 10 Kasım 2021’de bir stratejik paydaşlık kaidesi imzalandı. Mutabakat metnini okumuştum, epeyce uzundu. Yaklaşık 10 senede bir yenilemeyi garanti ediyorlar. Ukrayna idaresine ‘Biz sizi koruyacağımıza dair kelam vermiyoruz. Ancak sizin kendinizi müdafaanız doğrultusunda büyük bir efor ortasında olacağız’ diyorlar. Temel itibariyle Ukrayna’ya ‘Biz sizi gerekirse silahlandırırız. Gereksiniminiz olan şeyleri karşılarız. Lakin sizin isminize orada savaşmayız’ bildirisi veriyor. ABD Dışişleri Bakanı Blinken’in Bükreş dokuzlusu diye bilinen bu ülkelerin dışişleri bakanlarını bir ortaya gelmesi. Yunanistan’da Dedeağaç’tan yola çıkarak kuzeye gerçek bir sınır çizin, Romanya, Bulgaristan, Baltık ülkeleri Polonya da dahil olmak üzere buralardaki ülkeleri bir ortaya getirip ‘Sizi biz idarede silahlandırırız. NATO çerçevesinde sağlam duruş gösterin Rusya’ya karşı’ diyorlar. Burada 3 hafta evvel kimi çatlaklar da ortaya çıkmıştı. Muhtemelen o çatlakları gidermek üzere yapılan bir atak. Zira Bulgaristan Cumhurbaşkanı, ‘Biz Rusya ile NATO ismine bu biçimde bir savaş niyetimiz yok’ dedi. bir daha bunlara ‘NATO içerisinde ortak bir duruş sergileyin’, Blinken bunu demeye çalışıyor.”
‘Karadeniz’de ABD tansiyonu yükseltmek isterken, Rusya düşürme eğiliminde’
Karadeniz’de giderek sertleşen atılımların olduğuna dikkat çeken Türkeş, ABD’nin gerekli-gereksiz askeri tatbikatlarla tansiyonu yükseltmek istediği zira bundan besendiği görüşünde. Türkeş buna karşılık Rusya’nın tansiyonu düşürmeye çalıştığını fakat pratikte gire adım atmama siyaseti izlediğini söylemiş oldu. Türkeş’e göre Moskova Almanya’nın 2008’deki rolünü oynaması beklentisi ortasında. Türkeş, Almanya’nın da güç geçiş güzergahlarının tahribata uğramasını istemediği görüşünü lisana getirdi:
“Burada giderek sertleşen bir karşı atılımlar görüyoruz. Karadeniz’de de kimi ataklar yapıyor, gerekli gereksiz bir sürü askeri tatbikatlar yaptırılıyor. Bütün bunlar gerginliği artıracak şeyler. Nasıl bir tahlil ortaya çıkabilir sorusunun ucu açık. ABD’nin bir ölçü germek isteyeceğini düşünüyorum, zira bundan besleniyor. Rusya’nın konumu tansiyonu düşürme eğiliminde, lakin pratikte de hiç bir geri adım atmama siyaseti izliyor. Moskova’nın beklentisi şu; Almanya’nın 2008’deki oynadığı rolü yeniden etmesini bekliyor. 2008’de Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO üyeliği sürecine yönelik adımların pratiğe dökülmesi beklentisi vardı Obama’nın gelişiyle bir daha bir müzakereye başlayalım tartışmasına dönüştürüp NATO üyeliklerini ötelemişlerdi. Bunu hayata geçiren bence Almanya’nın durumuydu. Almanya net olarak güç geçiş güzergahının rastgele bir tahribata uğramasını istemiyor. Kendi açısından bakıldığında bir haftalık bir kesinti bile büyük rekabet ortamında kayba yol açabilir, bilhassa dış ticaret eserleri bakımından. ötürüsıyla Rusya ile karşı karşıya gelmeyi istemiyor.”
‘Batı çıkacak bir savaşı göze alamaz’
Türkeş’e göre, Rusya geri adım atabilecek yeri kalmadığı için net tutum koyarken, Batı’nın mümkün savaşı göze alması sıkıntı. Türkeş, ABD’nin Almanya ve öbür Doğu Avrupa ülkelerini alarma geçirip krizi yönetmeye çaıştığını söylerken, NATO’nun konsolide edilmesinin hedeflendiği değerlendirmesi yaptı:
“Putin’in açıklaması ekstra bir yaptırım olursa, reaksiyonumuz sert olur bildirisi. Rusya burada daha fazla geri adım atabileceği bir yer olmadığı için bu kadar net koydu ve savaşı göze alır. O hususta hiç kimsenin bir tereddütü olmasın. Zira Ukrayna’nın doğusundaki varlıkların Batı’nın eline geçmesine Rusya endüstrisi tahammül edemez. Batı ne yapabilir noktasında, Almanya’dan bakalım. bu biçimde bir savaşı göze almaz. Kuzey Akım 2 projesinden büsbütün vazgeçeceğine ihtimal vermiyorum. Kimi ötelemeleri tolere edebilir lakin son analizde o güzergahın çalışmasını istiyor. ABD’nin izlediği strateji ne? Bir biçimde Almanya ve öteki Doğu Avrupa ülkelerini alarma sokup geri adım atmamak. Gerginliği yönetmek istiyor, bu biçimdece NATO’nun da konsolide olacağını var iseyıyor.”
‘Rekabet sıkışmış bir durumda devam ediyor ve devam edecek’
Türkeş, Batı boğunun Çin ile rekabetinin derinleşmesine de dikkat çekti. ABD ve AB’nin Çin’in Nesil ve Yol Projesine aternatifler geliştirmeye çalıştığını beirtirken, liberallerin destekleneceği bir bedeller sistemi kuralı koştuklarını anımsattı:
“Çin ile olan sıkıntıyı ABD birinci iktisadi manada en önemli ekonomik meydan olarak görüyor. Aşağı üst 2013’ten itibaren Çin’in izlediği net siyaset şu. Jenerasyon Yol projesini hayata geçiriyor. Yaklaşık 4 trilyon dolardan kelam ediyorlar. Bunu önlemek ismine hem ABD hem AB geçen yılın son aylarında süratli ataklara girişti. AB ‘Küresel Geçit Yolu Projesi önerdildi. ‘2035’lere kadar sürecek vakit içerisinde 40 trilyon dolarlık bir yatırım yapacağız’ diyorlar. Lakin buna kim yatırım yapacak sorusuna özel bölümün yapacağını söylüyor. Tıpkı mantığı ABD’de de görüyoruz. Onlar da ‘Çin’i durdurmanın bir yolu olarak milletlerarası altyapı projeleri geliştirelim ve 40 trilyon civarında AB’nin de yer almasıyla ortak bir durum belirlemeliyiz’ diyorlar. çabucak hemen hayata geçirmiş değiller. Ne Global Geçit Yolu projesi ne Amerika’nın üretmeye çalıştığı memleketler arası altyapı projesini görmüş değiliz. Bu açıdan aşikâr koşulları da var. Biz bunu daha demokratik ülkelerle yaparız, muhakkak prensiplerimiz var diyorlar. Fakat bu bedeller sistemine oturtarak orada liberalleri besleme ismine yaptıkları bir vurgu. bu biçimde bir rekabet sıkışmış bir durumda devam ediyor ve devam edecek.”
‘Çin’i iktisadi olarak durdurma, Rusya’nın güç projelerini baltalayıp çevreleyerek sıkıştırma projesi’
Global planda iki ittifak sisteminin belirdiği görüşündeki Prof. Türkeş, ABD’nin Avruya’daki müttefikliği canandırarak Çin’i iktisadi olarak Rusya’yı ise güç projelerini baltalayıp çevreleyerek sıkıştırma projesi uyguadığını söylemiş oldu. Türkeş bunun tarihî gerginliklere karşın Rusya ve Çin’i yakınlaştırdığını beirtirken, Batı bloğunda da gibisi tarihi gerginliklerin öteden beri bulunduğunu anımsattı:
“İki ittifak sistemi ortaya çıkmış durumda. Biden periyoduyla bir arada ‘Amerika geri döndü’ öyküsünün gerisinde yatan şey, Trump periyodunun Amerika’yı önceleyen bir siyasetten Avrupa’nın da ortasında olduğu eski Batı müttefiklerinin de bir daha canlandırılması, lakin Çin’i iktisadi olarak durdurma ve Rusya’nın ise güç projesini baltalama, çevreleyerek sıkıştırma siyasetine dayanıyor. Rusya-Çin yakınlaşması da fiilen gerçekleşmiş durumda. Biz fazlaca görmüyoruz Türkiye olarak lakin ŞİÖ aslında bir fazlaca bahiste önemli faaliyetler yürütüyor. Orada bir konsolide olma eğilimini bakılırsabiliyoruz. Rusya ile Çin içinde bir sürü tarihi gerginlikler var, onlar ortadan kalktı manasına gelmiyor. Avrupa ile ABD içinde da tarihî gerginlikler vardı. Her iki tarafta da bunlar var. Ortada bir Fransa, ‘Aramızdaki nükleer silahların teknolojisinin paylaşılması sıkıntısında niçin konuşmuyoruz’ der. Ancak kendisi de Avrupa ortasında paylaşmaz. Amerika ile en önemli problemleri teknoloji transferi sıkıntısında. Bunlar olağan şeyler. Lakin iki blok net biçimde ortaya çıkmış durumda. Bunların devam edeceğini görmek mümkün.
‘Türkiye’nin de durum alması bekleniyor’
Türkeş, ABD idaresinin Türkiye ile son temaslarına dikkat çekerken, NATO üzerinden Türkiye’nin de durum alması beklentisi bulunduğunu lisana getirdi:
“Bu süreçte ABD Dışişleri Bakanı’nın görüştüğü bireylere baktığımızda Çavuşoğlu’nu da görüyoruz. ‘Rusya ile niçin görüştünüz’ kısmını anlamak istiyorlar. Rusya’nın NATO ile yapmak istediği muahedede NATO üyesi devletlerin hepsine gönderdiği bir şey bu. Türkiye’nin de orada bir konum alması bekleniyor. Amerika muhtemelen Türkiye’nin konumunu anlamaya çalışıyor. Bir taraftan Ermenistan ile yakınlaşma sorunu gündeme alınmış durumda. Bütün bunlar denklemin bir daha üretimini sağlamaya çalışıyor. Buradan büyük savaşlar beklemiyorum.”
Moskova, NATO’nun doğuya genişlemeyi ve Rusya sonlarına asker yığmayı durdurması, Avrupa güvenlik mimarisinin bütüncül halde ele alınmasını talep ediyor. ABD ve NATO ise bu taslaklar üzerinden gönülsüz de olsa diyalog yolunu açmış görünüyor.
Rusya Federasyonu’nun ABD ve NATO’ya sunduğu taslaklar 10 Ocak’ta ABD ile Cenevre’de, 12 Ocak’ta NATO Kurulu ile Brüksel’de ve 13 Ocak’ta Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ile Viyana’da görüşülecek.
Biden idaresinin 2021’de işbaşına gelmesiyle hareketlendirdiği ortamda Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti karşısında Transatlantik ittifakını güçendirme uğraşları ve yeni seneye yansıyacak gelişmeleri ODTÜ’den Prof. Dr. Mustafa Türkeş ile konuştuk.
‘Biden, Trump siyasetlerini nükleer silahlar problemi hariç devam ettiriyor’
Prof. Mustafa Türkeş’e nazaran, ABD Trump siyasetlerini nükleer silahlar sıkıntısı hariç devam ettiriyor. 5 nükleer gücün son ortak deklarasyonunun bir ‘iyi niyet göstergesi’ sayılabileceğini söyleyen Türkeş, lakin bunun Trump periyodunda yıkılan nükleer silahsızlanma mimarisinin bir daha restore edileceği manasına gelmediğini belirtti.
“ABD içerisinde Trump’tan Biden’a geçişin tahminen de tek değişikliği nükleer silahlar problemi oldu. Onun haricinde Trump’ın siyasetlerini küçük değişikliklerle devam ettiriyor. Nükleer silah probleminde P5 dediğimiz nükleer silahlara sahip beş güç ortak bir deklarasyon yaptı lakin bu Trump periyodunda yıkılan nükleer silahsızlanma mimarisinin bir daha restore edildiği manasına gelmiyor. Orta ve kısa menzilli nükleer silahların yok edilmesine yönelik muahedeyi ortadan kaldıran Trump idaresi oldu ve Rusya da buna evet demek zorunda kaldı. Bunun yaratacağı yeni problemler olacaktır. Şu andaki deklarasyonlarını âlâ niyet gösterisi olarak okumak mümkün. Lakin bu şunu önlemez. Örneğin İsrail, Hindistan, Pakistan buralar bu deklarasyonu yapan P5 kümesi ortasında değil. Fakat en azından beş nükleer silah gücüne sahip devletin ortak bir konumda buluşuyor olmalarından da umut duymak istiyoruz.”
‘ABD, Ukrayna’ya sizi koruyacağımıza kelam vermiyoruz diyor’
Prof. Türkeş, Rusya’nın ABD ve NATO’ya sunduğu güvenlik garantileri taslaklarının Moskova’nın gerginliği diplomatik yere çekme arayışının sözü olduğu görüşünde. Türkeş, ABD’nin ise yakın vakitte Ukrayna ile imzaladığı mutabakata atıf yaparken, burada ise Washington’un direkt Ukrayna’yı savunmasının yer almadığını, silahlandırma ile takviyenin yer aldığını vurguladı. ABD’nin Yunanistan’da Dedeağaç’tan kuzeyi uzanan hatta Romanya, Bulgaristan, Baltık ülkeleri Polonya da dahil bölge ülkelerini seferber etmeye çalıştığını beirten Türkeş, Sofya idaresinin temkinli duruşuna dikkat çekti:
“Rusya’nın hem NATO hem ABD’ye sunduğu taslak çabucak hemen son hali değil. ABD ve Rusya içinde güvenlik garantileri taslağı sekiz unsurluk. Bir de Rusya’nın NATO üye devletlerine sunduğu önlemlere ait bir mutabakat var. Bu iki muahedenin içerikleri tıpkı değil fakat temel itibariyle şunu diyorlar: ‘Gerginliği artırmak yerine NATO’nun genişlemesinin sorun yaratacağını görün ve ittifakın genişlemeyeceğine, bir güvenlik sorunu yaratmayacağına dair bize garanti verin.’ ABD’ye ise bunu ikili seviyede Ukrayna’ya dayanak veriyorsunuz, bu gerginliği düşürmeyi önnazarann bir garanti verin ki biz masaya oturup müzakere edelim’ diyor. Başlangıç itibariyle diplomatik bir tabana çekme arayışı diye düşünüyorum. ABD’ye sundukları tekliflerin girişinde Helsinki Son Muahedesi var. O periyottan başlayan karşılıklı garantiler oluşturulmuştu. Oralardan kelam ediyor olması, Rusya’nın mutabakata daha yakın olduğu ve diplomatik olarak bu biçimde bir muahede tabanına çekmek istediğini görüyoruz. ABD ile Ukrayna içinde ise 10 Kasım 2021’de bir stratejik paydaşlık kaidesi imzalandı. Mutabakat metnini okumuştum, epeyce uzundu. Yaklaşık 10 senede bir yenilemeyi garanti ediyorlar. Ukrayna idaresine ‘Biz sizi koruyacağımıza dair kelam vermiyoruz. Ancak sizin kendinizi müdafaanız doğrultusunda büyük bir efor ortasında olacağız’ diyorlar. Temel itibariyle Ukrayna’ya ‘Biz sizi gerekirse silahlandırırız. Gereksiniminiz olan şeyleri karşılarız. Lakin sizin isminize orada savaşmayız’ bildirisi veriyor. ABD Dışişleri Bakanı Blinken’in Bükreş dokuzlusu diye bilinen bu ülkelerin dışişleri bakanlarını bir ortaya gelmesi. Yunanistan’da Dedeağaç’tan yola çıkarak kuzeye gerçek bir sınır çizin, Romanya, Bulgaristan, Baltık ülkeleri Polonya da dahil olmak üzere buralardaki ülkeleri bir ortaya getirip ‘Sizi biz idarede silahlandırırız. NATO çerçevesinde sağlam duruş gösterin Rusya’ya karşı’ diyorlar. Burada 3 hafta evvel kimi çatlaklar da ortaya çıkmıştı. Muhtemelen o çatlakları gidermek üzere yapılan bir atak. Zira Bulgaristan Cumhurbaşkanı, ‘Biz Rusya ile NATO ismine bu biçimde bir savaş niyetimiz yok’ dedi. bir daha bunlara ‘NATO içerisinde ortak bir duruş sergileyin’, Blinken bunu demeye çalışıyor.”
‘Karadeniz’de ABD tansiyonu yükseltmek isterken, Rusya düşürme eğiliminde’
Karadeniz’de giderek sertleşen atılımların olduğuna dikkat çeken Türkeş, ABD’nin gerekli-gereksiz askeri tatbikatlarla tansiyonu yükseltmek istediği zira bundan besendiği görüşünde. Türkeş buna karşılık Rusya’nın tansiyonu düşürmeye çalıştığını fakat pratikte gire adım atmama siyaseti izlediğini söylemiş oldu. Türkeş’e göre Moskova Almanya’nın 2008’deki rolünü oynaması beklentisi ortasında. Türkeş, Almanya’nın da güç geçiş güzergahlarının tahribata uğramasını istemediği görüşünü lisana getirdi:
“Burada giderek sertleşen bir karşı atılımlar görüyoruz. Karadeniz’de de kimi ataklar yapıyor, gerekli gereksiz bir sürü askeri tatbikatlar yaptırılıyor. Bütün bunlar gerginliği artıracak şeyler. Nasıl bir tahlil ortaya çıkabilir sorusunun ucu açık. ABD’nin bir ölçü germek isteyeceğini düşünüyorum, zira bundan besleniyor. Rusya’nın konumu tansiyonu düşürme eğiliminde, lakin pratikte de hiç bir geri adım atmama siyaseti izliyor. Moskova’nın beklentisi şu; Almanya’nın 2008’deki oynadığı rolü yeniden etmesini bekliyor. 2008’de Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO üyeliği sürecine yönelik adımların pratiğe dökülmesi beklentisi vardı Obama’nın gelişiyle bir daha bir müzakereye başlayalım tartışmasına dönüştürüp NATO üyeliklerini ötelemişlerdi. Bunu hayata geçiren bence Almanya’nın durumuydu. Almanya net olarak güç geçiş güzergahının rastgele bir tahribata uğramasını istemiyor. Kendi açısından bakıldığında bir haftalık bir kesinti bile büyük rekabet ortamında kayba yol açabilir, bilhassa dış ticaret eserleri bakımından. ötürüsıyla Rusya ile karşı karşıya gelmeyi istemiyor.”
‘Batı çıkacak bir savaşı göze alamaz’
Türkeş’e göre, Rusya geri adım atabilecek yeri kalmadığı için net tutum koyarken, Batı’nın mümkün savaşı göze alması sıkıntı. Türkeş, ABD’nin Almanya ve öbür Doğu Avrupa ülkelerini alarma geçirip krizi yönetmeye çaıştığını söylerken, NATO’nun konsolide edilmesinin hedeflendiği değerlendirmesi yaptı:
“Putin’in açıklaması ekstra bir yaptırım olursa, reaksiyonumuz sert olur bildirisi. Rusya burada daha fazla geri adım atabileceği bir yer olmadığı için bu kadar net koydu ve savaşı göze alır. O hususta hiç kimsenin bir tereddütü olmasın. Zira Ukrayna’nın doğusundaki varlıkların Batı’nın eline geçmesine Rusya endüstrisi tahammül edemez. Batı ne yapabilir noktasında, Almanya’dan bakalım. bu biçimde bir savaşı göze almaz. Kuzey Akım 2 projesinden büsbütün vazgeçeceğine ihtimal vermiyorum. Kimi ötelemeleri tolere edebilir lakin son analizde o güzergahın çalışmasını istiyor. ABD’nin izlediği strateji ne? Bir biçimde Almanya ve öteki Doğu Avrupa ülkelerini alarma sokup geri adım atmamak. Gerginliği yönetmek istiyor, bu biçimdece NATO’nun da konsolide olacağını var iseyıyor.”
‘Rekabet sıkışmış bir durumda devam ediyor ve devam edecek’
Türkeş, Batı boğunun Çin ile rekabetinin derinleşmesine de dikkat çekti. ABD ve AB’nin Çin’in Nesil ve Yol Projesine aternatifler geliştirmeye çalıştığını beirtirken, liberallerin destekleneceği bir bedeller sistemi kuralı koştuklarını anımsattı:
“Çin ile olan sıkıntıyı ABD birinci iktisadi manada en önemli ekonomik meydan olarak görüyor. Aşağı üst 2013’ten itibaren Çin’in izlediği net siyaset şu. Jenerasyon Yol projesini hayata geçiriyor. Yaklaşık 4 trilyon dolardan kelam ediyorlar. Bunu önlemek ismine hem ABD hem AB geçen yılın son aylarında süratli ataklara girişti. AB ‘Küresel Geçit Yolu Projesi önerdildi. ‘2035’lere kadar sürecek vakit içerisinde 40 trilyon dolarlık bir yatırım yapacağız’ diyorlar. Lakin buna kim yatırım yapacak sorusuna özel bölümün yapacağını söylüyor. Tıpkı mantığı ABD’de de görüyoruz. Onlar da ‘Çin’i durdurmanın bir yolu olarak milletlerarası altyapı projeleri geliştirelim ve 40 trilyon civarında AB’nin de yer almasıyla ortak bir durum belirlemeliyiz’ diyorlar. çabucak hemen hayata geçirmiş değiller. Ne Global Geçit Yolu projesi ne Amerika’nın üretmeye çalıştığı memleketler arası altyapı projesini görmüş değiliz. Bu açıdan aşikâr koşulları da var. Biz bunu daha demokratik ülkelerle yaparız, muhakkak prensiplerimiz var diyorlar. Fakat bu bedeller sistemine oturtarak orada liberalleri besleme ismine yaptıkları bir vurgu. bu biçimde bir rekabet sıkışmış bir durumda devam ediyor ve devam edecek.”
‘Çin’i iktisadi olarak durdurma, Rusya’nın güç projelerini baltalayıp çevreleyerek sıkıştırma projesi’
Global planda iki ittifak sisteminin belirdiği görüşündeki Prof. Türkeş, ABD’nin Avruya’daki müttefikliği canandırarak Çin’i iktisadi olarak Rusya’yı ise güç projelerini baltalayıp çevreleyerek sıkıştırma projesi uyguadığını söylemiş oldu. Türkeş bunun tarihî gerginliklere karşın Rusya ve Çin’i yakınlaştırdığını beirtirken, Batı bloğunda da gibisi tarihi gerginliklerin öteden beri bulunduğunu anımsattı:
“İki ittifak sistemi ortaya çıkmış durumda. Biden periyoduyla bir arada ‘Amerika geri döndü’ öyküsünün gerisinde yatan şey, Trump periyodunun Amerika’yı önceleyen bir siyasetten Avrupa’nın da ortasında olduğu eski Batı müttefiklerinin de bir daha canlandırılması, lakin Çin’i iktisadi olarak durdurma ve Rusya’nın ise güç projesini baltalama, çevreleyerek sıkıştırma siyasetine dayanıyor. Rusya-Çin yakınlaşması da fiilen gerçekleşmiş durumda. Biz fazlaca görmüyoruz Türkiye olarak lakin ŞİÖ aslında bir fazlaca bahiste önemli faaliyetler yürütüyor. Orada bir konsolide olma eğilimini bakılırsabiliyoruz. Rusya ile Çin içinde bir sürü tarihi gerginlikler var, onlar ortadan kalktı manasına gelmiyor. Avrupa ile ABD içinde da tarihî gerginlikler vardı. Her iki tarafta da bunlar var. Ortada bir Fransa, ‘Aramızdaki nükleer silahların teknolojisinin paylaşılması sıkıntısında niçin konuşmuyoruz’ der. Ancak kendisi de Avrupa ortasında paylaşmaz. Amerika ile en önemli problemleri teknoloji transferi sıkıntısında. Bunlar olağan şeyler. Lakin iki blok net biçimde ortaya çıkmış durumda. Bunların devam edeceğini görmek mümkün.
‘Türkiye’nin de durum alması bekleniyor’
Türkeş, ABD idaresinin Türkiye ile son temaslarına dikkat çekerken, NATO üzerinden Türkiye’nin de durum alması beklentisi bulunduğunu lisana getirdi:
“Bu süreçte ABD Dışişleri Bakanı’nın görüştüğü bireylere baktığımızda Çavuşoğlu’nu da görüyoruz. ‘Rusya ile niçin görüştünüz’ kısmını anlamak istiyorlar. Rusya’nın NATO ile yapmak istediği muahedede NATO üyesi devletlerin hepsine gönderdiği bir şey bu. Türkiye’nin de orada bir konum alması bekleniyor. Amerika muhtemelen Türkiye’nin konumunu anlamaya çalışıyor. Bir taraftan Ermenistan ile yakınlaşma sorunu gündeme alınmış durumda. Bütün bunlar denklemin bir daha üretimini sağlamaya çalışıyor. Buradan büyük savaşlar beklemiyorum.”