Donbass operasyonuyla birlikte sürat kazanan Rusya’ya yönelik ekonomik yaptırımlar, dedolarizasyon sürecini de tetiklemiş görünüyor. Çünkü, Avrupa Birliği ve ABD Rusya’ya karşı güç ambargosu konusunda muahedeye varma uğraşındayken, Avrupalı firmaların Ruble hesabı açmaya başladığı haberleri de arka arda geliyor. Öte yandan, Batı’nın uyguladığı ambargolara katılmayan Türkiye ile Rusya içindeki ekonomik alakalar için büyük bir fırsat da ortaya çıkmış görünüyor.
Rusya Başbakan Yardımcısı ve Rusya-Türkiye Karma Ekonomik Komitesi Eş Lideri Aleksandr Novak’ın Türkiye ziyareti daha sonrasında yaptığı açıklamada Batılı ülkelerin Rusya’ya uyguladığı yaptırımların Türkiye’ye tahıl eserleri ihracatını engellemediğini söylemiş oldu. Rusya ve Türkiye’nin ticaret hacminin sadece 2022’nin birinci çeyreğinde 2.1 kat artarak 13.7 milyar dolar düzeyine çıktığını bildiren Novak, Türkiye’den Rusya’ya sanayi eserleri tedarikinin artırılabileceğini söyleyerek Rus Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın otomotiv sanayi, gemi inşaatı, yavaşça sanayi üzere alanlarda ilgi duyduğu tüm mamüllerin listesini Türk tarafına ilettiği bilgisini de paylaştı. Novak’ın işaret ettiği başka nokta ise ulusal para üniteleriyle yapılan ödemelerin hacminin daima arttığı ve yeni sistemlerin geliştirildiğiydi.
Yatırım bankacısı ve Aydınlık müellifi Serhat Latifoğlu Sputnik’e Rusya ve Türkiye içindeki ekonomik ilgilerin potansiyelini ve yerli para üniteleriyle ticaret yapmanın faydalarını kıymetlendirdi.
‘Rusya dünyanın en büyük 10 iktisadı ortasında, yaşananlar Türkiye’ye kapıyı açtı’
Latifoğlu’na bakılırsa, iki ülke içindeki ekonomik münasebetler 4 ana başlık altında incelenebilir. Bu başlıklardan birincisinin dış ticaret olduğunu söyleyen Latifoğlu, Türkiye’nin Rusya’dan güç ithalatına dikkat çekerek “Türkiye Rusya’dan güç ithal ettiği için önemli manada dış ticaret açığı veriyor. Yalnızca 6 milyar dolar ihracat yapılıyor. Bu iki taraf için de bir fırsat doğuruyor. Rusya açısından, Türkiye Batı’nın ambargosuna uymadığı için delme fırsatı yaratıyor. Türkiye açısından da şu biçimde bir avantaj var; dış ticaret açığını kapatma bahtına sahip olur. Aşağı üst 2021 itibariyle 23 milyar dolarlık bir dış ticaret açığı mevcut. esasen Türkiye’deki mal ve hizmetler fazlaca sayıda kesimde Avrupa standartlarına sahip. ötürüsıyla Rusya bu eksikliği Türkiye’den ikame edebilir. Hatta 3 yıl evvel Ticaret Bakanlığı Türkiye’nin ihracat potansiyelini anlatan bir bilgi çalışması yapmıştı. Hem besinde tıpkı vakitte sanayi mamüllerinde toplam 32-33 milyar dolarlık bir ihracat potansiyeli Türkiye’nin Rusya’ya var. Rusya Türkiye için hayli büyük bir pazar, dünyanın en büyük 10 iktisadı içinde. Şu an yaşananlar bu kapıyı açtı” dedi.
‘Türkiye Rusya’dan çekilen yabancı yatırımcıların bir kısmını karşılayabilir, iki ülke içinde garantörlük düzeneği oluşturulmalı’
İki ülke içindeki yatırım potansiyelini de kıymetlendiren Latifoğlu, Türkiye’nin KOBİ’lerine vurgu yaparak “Türk KOBİ’leri açısından Rusya fazlaca güzel bir pazar. Rusya’nın bu husustaki açığını kapatmaya talip olabilirler. Rusya’dan çekilen yabancı yatırımların bir kısmını Türkiye’den karşılayabilir. Uzun vadede birçok da olabilir. Hatta birkaç yüz milyon dolarlık yatırım yapmak isteyen bir şirket Rusya’nın cumhuriyetlerinden birine yatırım yapacak, görüşmeler başladı. İki devletli bir garanti düzeneği oluşturulabilirse yatırımcılar açısından daha güzel olur. Savaştan ötürü bir çekingenlik var yatırımcılarda, ben bunu alanda görüyorum. Bu çekingenliği kırmak için yapılması lazım hem Rus hem Türk hükümeti tarafınca. Bir uyum konseyi oluşturulmalı. bu biçimde bir yapı var lakin etkin değil. bu biçimde bir düzenek çalıştırılırsa Türk bankaları aslına bakarsanız yapacaktır, Rusya tarafınca ise Putin’in aldığı kararla ülkeye yapılacak yatırımları tam manasıyla destekleyecekler. Benim gördüğüm kadarıyla finans kaynağı sorunu da yok” tabirlerini kullandı ve ekledi:
“Rusya’nın yüzlerce milyon dolarlık varlıklı kaynakları var. Amerikan ortaklı bir altın şirketinde bu paydaşlık çekildi. Bunlara Türk ortaklar bulunabilir, Türk şirketleri ve Ruslar için büyük bir fırsat. Çekilen yabancıları Türk yatırımcılar ikame edebilir, hükümetler içinde bir garantörlük oluşturulması gerekiyor. Burada bir ‘win-win’ durumu oluşur.”
Latifoğlu, Rusya ve Türkiye içindeki turizmin artması için uçak ve seferlerinde sübvansiyona gidilmesi gerektiğini söyleyerek “Bir de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne de yönlendirilebilirler. Zira coğrafyası Rusların da sevdiği bir coğrafya. Hizmetleri de gelişti” dedi.
‘Türkiye dolarizasyondan epey muzdarip olduğu için ulusal paralarla ticaret her iki ülkenin de menfaatine olan bir şey’
Finans açısından ulusal paralarla ticaretin yaygınlaştırılması gerektiğine işaret eden Latifoğlu, şu tabirleri kullandı:
“Milli paralarla ticaretin, her iki paranın da dolar karşısında dalgalanması çok yüksek olduğu için bu mevzuda ortak bir sistem kurulabilir. Avantajı ise şu olur; dolar ve euroya karşı hesaplanma yapmak durumunda kalınmaz, içeriden talepte bulunmak zorunda kalınmaz. Bilhassa Rusya açısından bu hayli kıymetli. Türkiye açısından da değerli zira dolarizasyondan fazlaca muzdarip olduğu için ulusal paralarla ticaret her iki ülkenin de menfaatine olan bir şey. Bu sistemin kurulmasının epeyce değişik yolları var. Bir platform oluşturulabilir, karşılıklı muahedeler yapılabilir. Rus ve Türk merkez bankaları SWAP mutabakatları yapabilir. Onlar TL alır, biz Ruble alırız. Merkez bankalarının kasasında ulusal paralarla ticarette bir açık yaşanması halinde likidite sağlanır. SWAP muahedeleri ulusal paralarla ticareti destekleyen bir yapıdır, bunun kesinlikle yapılması lazım.”
‘SPFS’nin kurulması ülkenin ticaret hacmini fazlaca geliştirir, her iki ülke için de daha inançlı bir durum oluşturur’
Rusya’nın SPFS sisteminin daha fazla ülkede kullanılmaya başlanacağının emarelerinin görüldüğünü söyleyen Latifoğlu “Türkiye’nin de bunu yapması lazım, 2019’da bir niyet mutabakatı imzalanmıştı. Bildiğim kadarıyla bu faal değil. Ancak SPFS illa Merkez Bankası tarafınca kullanılmak zorunda değil. Burada bir kamu bankası ya da özel bir şirket kullanabilir. Kâfi ki bir yerden bir giriş olsun. Birebir SWİFT üzere üyelik gerektiren bir iletileşme sistemi bu. Türk bankaları şu anda bir para transferi yapıyor. Şu anda büyük bir külfet yok lakin epey büyük bir yığılma var. Burada da bir düzenlemeye gidilmesi gerekiyor. Türk bankaları Batı ülkelerinden borç aldığı için ambargodan korkuyor. Lakin bunun dermanı bulunur, kâfi ki niyet edilsin. SPFS’nin kurulması bu ülkenin ticaret hacmini fazlaca geliştirir. bununla birlikte her iki ülke için de daha inançlı bir durum oluşturur. Kıbrıs’ta Rum Kesiti Rusya’yı büyük hayal kırıklığına uğrattı. Sayın Lavrov da Kıbrıs ile ilgili hoş bir açıklama yaptı. Bunun da kıymetlendirilmesi gerekir. Kıbrıs’ın yalnızca turizm için değil, ticaret açısından da hoş bir potansiyeli var. Bilhassa besin konusunda Rusya standartlarına uygun üretim yapıyorlar. İhracatı da Türkiye üzerinden de olsa yapıyorlar” diye konuştu.
Latifoğlu, iki ülke içindeki ekonomik münasebetlerin geliştirilmesinin Türkiye’nin güç güvenliğinin de artacağı ve daha uygun imkanlarla güç sağlanması yol açacağı görüşünde.
‘Batı’nın Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımlar, bu ülkelerle sorun yaşayabilecek olanlarda bir uyanışa sebep oldu, bu dolarizasyonun tahminen de sonu manasına gelecek’
Batı ülkelerinin Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımların bir ‘uyanışa’ sebep olduğuna dikkat çeken Latifoğlu, şu sözleri kullandı:
“Bütün dünya şunu gördü; Batı keyfi ve hukuk dışı bir biçimde Rus kökenli insanların, iş insanı ya da sportmen olsun, mallarına mülklerine el koydu. Bu da bir uyanışa sebep oldu. Artık merkez bankaları, bilhassa Batı ülkelerinde tuttukları dolar, eurolarının hiç bir teminatı yok. Her an her saniye keyfi bir biçimde el konulabilir. Bu bütün ülkeler için epey önemli bir tehdit. Batı ile rastgele bir sorun yaşayabilecek ülkelerin hepsinde bu soru işareti oluştu bir kez. Bu da artık dolardan kaçışı tetikliyor ve başladı bile. Merkez bankaları dolar rezervlerini azaltmaya, altın ve Yuan rezervlerini artırmaya başladı. İsrail Merkez Bankası bile Yuan rezervini artırmaya karar verdi. Az bir oran fakat bunun sembolik bir kıymeti var. Çok kısa vadeli bunun tesirini görmeyeceğiz ancak senelera yayılsa bile bu ambargo dolarizasyonun tahminen de sonu manasına gelecek. Gitgide daha epey farklı para ünitelerini başta Yuan olmak üzere, bakılırsaceğiz. Rusya SPFS sistemini yaygınlaştırabilirse Ruble de öne çıkabilir. Dedolarizasyon artık daha kuvvetli bir biçimde artmaya başlayacak, bu ambargo bir vesile olmuş oldu. Suudi Arabistan ile Çin içindeki güç ticaretinde Yuan kullanılması kelam konusu, bu da petrodoların sonu manasına gelir. Petrodolara birinci darbeyi Rusya vurdu, ikinci darbeyi de Çin vurmuş oluyor.”
Rusya Başbakan Yardımcısı ve Rusya-Türkiye Karma Ekonomik Komitesi Eş Lideri Aleksandr Novak’ın Türkiye ziyareti daha sonrasında yaptığı açıklamada Batılı ülkelerin Rusya’ya uyguladığı yaptırımların Türkiye’ye tahıl eserleri ihracatını engellemediğini söylemiş oldu. Rusya ve Türkiye’nin ticaret hacminin sadece 2022’nin birinci çeyreğinde 2.1 kat artarak 13.7 milyar dolar düzeyine çıktığını bildiren Novak, Türkiye’den Rusya’ya sanayi eserleri tedarikinin artırılabileceğini söyleyerek Rus Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın otomotiv sanayi, gemi inşaatı, yavaşça sanayi üzere alanlarda ilgi duyduğu tüm mamüllerin listesini Türk tarafına ilettiği bilgisini de paylaştı. Novak’ın işaret ettiği başka nokta ise ulusal para üniteleriyle yapılan ödemelerin hacminin daima arttığı ve yeni sistemlerin geliştirildiğiydi.
Yatırım bankacısı ve Aydınlık müellifi Serhat Latifoğlu Sputnik’e Rusya ve Türkiye içindeki ekonomik ilgilerin potansiyelini ve yerli para üniteleriyle ticaret yapmanın faydalarını kıymetlendirdi.
‘Rusya dünyanın en büyük 10 iktisadı ortasında, yaşananlar Türkiye’ye kapıyı açtı’
Latifoğlu’na bakılırsa, iki ülke içindeki ekonomik münasebetler 4 ana başlık altında incelenebilir. Bu başlıklardan birincisinin dış ticaret olduğunu söyleyen Latifoğlu, Türkiye’nin Rusya’dan güç ithalatına dikkat çekerek “Türkiye Rusya’dan güç ithal ettiği için önemli manada dış ticaret açığı veriyor. Yalnızca 6 milyar dolar ihracat yapılıyor. Bu iki taraf için de bir fırsat doğuruyor. Rusya açısından, Türkiye Batı’nın ambargosuna uymadığı için delme fırsatı yaratıyor. Türkiye açısından da şu biçimde bir avantaj var; dış ticaret açığını kapatma bahtına sahip olur. Aşağı üst 2021 itibariyle 23 milyar dolarlık bir dış ticaret açığı mevcut. esasen Türkiye’deki mal ve hizmetler fazlaca sayıda kesimde Avrupa standartlarına sahip. ötürüsıyla Rusya bu eksikliği Türkiye’den ikame edebilir. Hatta 3 yıl evvel Ticaret Bakanlığı Türkiye’nin ihracat potansiyelini anlatan bir bilgi çalışması yapmıştı. Hem besinde tıpkı vakitte sanayi mamüllerinde toplam 32-33 milyar dolarlık bir ihracat potansiyeli Türkiye’nin Rusya’ya var. Rusya Türkiye için hayli büyük bir pazar, dünyanın en büyük 10 iktisadı içinde. Şu an yaşananlar bu kapıyı açtı” dedi.
‘Türkiye Rusya’dan çekilen yabancı yatırımcıların bir kısmını karşılayabilir, iki ülke içinde garantörlük düzeneği oluşturulmalı’
İki ülke içindeki yatırım potansiyelini de kıymetlendiren Latifoğlu, Türkiye’nin KOBİ’lerine vurgu yaparak “Türk KOBİ’leri açısından Rusya fazlaca güzel bir pazar. Rusya’nın bu husustaki açığını kapatmaya talip olabilirler. Rusya’dan çekilen yabancı yatırımların bir kısmını Türkiye’den karşılayabilir. Uzun vadede birçok da olabilir. Hatta birkaç yüz milyon dolarlık yatırım yapmak isteyen bir şirket Rusya’nın cumhuriyetlerinden birine yatırım yapacak, görüşmeler başladı. İki devletli bir garanti düzeneği oluşturulabilirse yatırımcılar açısından daha güzel olur. Savaştan ötürü bir çekingenlik var yatırımcılarda, ben bunu alanda görüyorum. Bu çekingenliği kırmak için yapılması lazım hem Rus hem Türk hükümeti tarafınca. Bir uyum konseyi oluşturulmalı. bu biçimde bir yapı var lakin etkin değil. bu biçimde bir düzenek çalıştırılırsa Türk bankaları aslına bakarsanız yapacaktır, Rusya tarafınca ise Putin’in aldığı kararla ülkeye yapılacak yatırımları tam manasıyla destekleyecekler. Benim gördüğüm kadarıyla finans kaynağı sorunu da yok” tabirlerini kullandı ve ekledi:
“Rusya’nın yüzlerce milyon dolarlık varlıklı kaynakları var. Amerikan ortaklı bir altın şirketinde bu paydaşlık çekildi. Bunlara Türk ortaklar bulunabilir, Türk şirketleri ve Ruslar için büyük bir fırsat. Çekilen yabancıları Türk yatırımcılar ikame edebilir, hükümetler içinde bir garantörlük oluşturulması gerekiyor. Burada bir ‘win-win’ durumu oluşur.”
Latifoğlu, Rusya ve Türkiye içindeki turizmin artması için uçak ve seferlerinde sübvansiyona gidilmesi gerektiğini söyleyerek “Bir de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne de yönlendirilebilirler. Zira coğrafyası Rusların da sevdiği bir coğrafya. Hizmetleri de gelişti” dedi.
‘Türkiye dolarizasyondan epey muzdarip olduğu için ulusal paralarla ticaret her iki ülkenin de menfaatine olan bir şey’
Finans açısından ulusal paralarla ticaretin yaygınlaştırılması gerektiğine işaret eden Latifoğlu, şu tabirleri kullandı:
“Milli paralarla ticaretin, her iki paranın da dolar karşısında dalgalanması çok yüksek olduğu için bu mevzuda ortak bir sistem kurulabilir. Avantajı ise şu olur; dolar ve euroya karşı hesaplanma yapmak durumunda kalınmaz, içeriden talepte bulunmak zorunda kalınmaz. Bilhassa Rusya açısından bu hayli kıymetli. Türkiye açısından da değerli zira dolarizasyondan fazlaca muzdarip olduğu için ulusal paralarla ticaret her iki ülkenin de menfaatine olan bir şey. Bu sistemin kurulmasının epeyce değişik yolları var. Bir platform oluşturulabilir, karşılıklı muahedeler yapılabilir. Rus ve Türk merkez bankaları SWAP mutabakatları yapabilir. Onlar TL alır, biz Ruble alırız. Merkez bankalarının kasasında ulusal paralarla ticarette bir açık yaşanması halinde likidite sağlanır. SWAP muahedeleri ulusal paralarla ticareti destekleyen bir yapıdır, bunun kesinlikle yapılması lazım.”
‘SPFS’nin kurulması ülkenin ticaret hacmini fazlaca geliştirir, her iki ülke için de daha inançlı bir durum oluşturur’
Rusya’nın SPFS sisteminin daha fazla ülkede kullanılmaya başlanacağının emarelerinin görüldüğünü söyleyen Latifoğlu “Türkiye’nin de bunu yapması lazım, 2019’da bir niyet mutabakatı imzalanmıştı. Bildiğim kadarıyla bu faal değil. Ancak SPFS illa Merkez Bankası tarafınca kullanılmak zorunda değil. Burada bir kamu bankası ya da özel bir şirket kullanabilir. Kâfi ki bir yerden bir giriş olsun. Birebir SWİFT üzere üyelik gerektiren bir iletileşme sistemi bu. Türk bankaları şu anda bir para transferi yapıyor. Şu anda büyük bir külfet yok lakin epey büyük bir yığılma var. Burada da bir düzenlemeye gidilmesi gerekiyor. Türk bankaları Batı ülkelerinden borç aldığı için ambargodan korkuyor. Lakin bunun dermanı bulunur, kâfi ki niyet edilsin. SPFS’nin kurulması bu ülkenin ticaret hacmini fazlaca geliştirir. bununla birlikte her iki ülke için de daha inançlı bir durum oluşturur. Kıbrıs’ta Rum Kesiti Rusya’yı büyük hayal kırıklığına uğrattı. Sayın Lavrov da Kıbrıs ile ilgili hoş bir açıklama yaptı. Bunun da kıymetlendirilmesi gerekir. Kıbrıs’ın yalnızca turizm için değil, ticaret açısından da hoş bir potansiyeli var. Bilhassa besin konusunda Rusya standartlarına uygun üretim yapıyorlar. İhracatı da Türkiye üzerinden de olsa yapıyorlar” diye konuştu.
Latifoğlu, iki ülke içindeki ekonomik münasebetlerin geliştirilmesinin Türkiye’nin güç güvenliğinin de artacağı ve daha uygun imkanlarla güç sağlanması yol açacağı görüşünde.
‘Batı’nın Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımlar, bu ülkelerle sorun yaşayabilecek olanlarda bir uyanışa sebep oldu, bu dolarizasyonun tahminen de sonu manasına gelecek’
Batı ülkelerinin Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımların bir ‘uyanışa’ sebep olduğuna dikkat çeken Latifoğlu, şu sözleri kullandı:
“Bütün dünya şunu gördü; Batı keyfi ve hukuk dışı bir biçimde Rus kökenli insanların, iş insanı ya da sportmen olsun, mallarına mülklerine el koydu. Bu da bir uyanışa sebep oldu. Artık merkez bankaları, bilhassa Batı ülkelerinde tuttukları dolar, eurolarının hiç bir teminatı yok. Her an her saniye keyfi bir biçimde el konulabilir. Bu bütün ülkeler için epey önemli bir tehdit. Batı ile rastgele bir sorun yaşayabilecek ülkelerin hepsinde bu soru işareti oluştu bir kez. Bu da artık dolardan kaçışı tetikliyor ve başladı bile. Merkez bankaları dolar rezervlerini azaltmaya, altın ve Yuan rezervlerini artırmaya başladı. İsrail Merkez Bankası bile Yuan rezervini artırmaya karar verdi. Az bir oran fakat bunun sembolik bir kıymeti var. Çok kısa vadeli bunun tesirini görmeyeceğiz ancak senelera yayılsa bile bu ambargo dolarizasyonun tahminen de sonu manasına gelecek. Gitgide daha epey farklı para ünitelerini başta Yuan olmak üzere, bakılırsaceğiz. Rusya SPFS sistemini yaygınlaştırabilirse Ruble de öne çıkabilir. Dedolarizasyon artık daha kuvvetli bir biçimde artmaya başlayacak, bu ambargo bir vesile olmuş oldu. Suudi Arabistan ile Çin içindeki güç ticaretinde Yuan kullanılması kelam konusu, bu da petrodoların sonu manasına gelir. Petrodolara birinci darbeyi Rusya vurdu, ikinci darbeyi de Çin vurmuş oluyor.”