Rusya’nın Donbass bölgesinde bulunan Donetsk ve Lugansk halk cumhuriyetlerinin talebiyle başlatmış olduğu operasyon daha sonrası, Batı’nın ‘yaptırım savaşı’ tüm süratiyle devam ediyor. Kedi ve kedi sahiplerinden sanatkarlara, atletlerden müelliflere, Rusya’yı ve Rusları kestirim edilebilecek neredeyse her alandan silmeyi amaçlayan bu yaptırımlar, tabir ve basın özgürlüğüne de sirayet etmiş durumda.
2020’nin Ağustos ayında toplumsal medya uygulaması olan Twitter’ın Rus medyasını etiketleme süreci, bu operasyonun akabinde kurumlarda çalışan gazetecilere de sıçramış görünüyor. Bu süreçte, kuruluşlarda çalışan gazetecilerin şahsi Twitter hesapları ‘Rusya devletine bağlı medya’ formunda etiketlendi. Batılı devletlerin medya kuruluşlarına ‘editoryal bağımsızlık’ atfeden bu toplumsal medya uygulaması, Rusya ve Çin’in medya kuruluşlarında bu ‘bağımsızlığın’ olmadığı teziyle, etiketleme yapıyor ve kendi tabiriyle ‘tweetlerini öne çıkarmıyor’. Seçim sürecinde ABD’nin eski önderi Donald Trump’ın Twitter hesabı ‘şiddeti yaydığı nedeni öne sürülerek’ askıya alınırken, tıpkı platformda Ukraynalı neo-Nazi güçlerinin hesaplarına yer verilebiliyor. ‘İfade özgürlüğü ve tarafsızlık’ prensiplerini benimsemiş olan platform, neredeyse Avrupa’nın tümünde Sputnik ve RT kuruluşlarını da engelledi.
Pekala, gazetecilerin şahsi hesaplarının, toplumsal medya uygulaması tarafınca etiketlenmesi hukukî bağlamda nasıl okunabilir? Twitter Türkiye’de uygulanan kanunları çiğniyor mu? Bunlara karşı tedbirler alınabilir? Bilişim hukuku konusunda uzman Avukat Dr. Mete Tevetoğlu ve Avukat Buket Yazıcı Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Kişilerin bu platformlardaki bilgileri lakin kanunların müsaade verdiği çerçevede işlenebilir, aktarılabilir ve kaydedilebilir, burada görüyoruz ki bunun haricinde bir müdahale var’
Twitter üzere mecraların hukukta ‘toplumsal ağ sağlayıcı’ olarak nitelendirildiğini söyleyen Tevetoğlu, bu uygulamanın kullanıcılarının kendini dilek ettiği biçimde söz edebileceklerini vaad ettiklerini vurguladı. Lakin Tevetoğlu, gelinen noktada bu durumun değiştiği görüşünde:
“Açıkça anlaşılıyor ki anonimliği epey desteklemeyen uygulamalar var. Zira bir kişinin ferdi hesabının, şahsına ilişkin ve şahsi gayelerle kullanıldığı bir Twitter hesabının, kişinin mesleği ile ilişkilendirilmesi ve burada mesleğiyle ve kurumuyla, öbür tercihleri ve şahsi özellikleriyle irtibatlı içeriklere yer verilmesi yahut bunların kaldırılması, bunlara müdahale edilmesi birinci başta aklınıza bir şeyi getiriyor; saklı izleme, takip süreci ve tasnif etme üzere uygulamaları çağrıştırıyor ve bu bakımdan şahsi bilgilerin işlenmesi manasında ve şahsi data mevzuatına alışılmamış bir durum var. Şahısların bu platformlardaki bilgileri fakat maddelerin müsaade verdiği çerçevede işlenebilir, aktarılabilir ve kaydedilebilir. Burada görüyoruz ki kendi isteklerini, kendi tasarruflarının haricinde bir müdahale ve sürece var. Kişinin kişisel kullanım alanında, ferdî hesabındaki tariflere kadar varacak düzeyde bir müdahale olması da açıkçası hayli telaş verici. Bu platformların kullanıcıları vadettikleri anonimliki tabir hürriyeti ve mahremiyet üzere ögelerin aslında daha epeyce reklam ve pazarlama emeliyle, platformları cazip hale getirmek gayesiyle öne çıkartılan araçlar olduğu izlenimi yaratıyor.”
‘Twitter’ın şahsen kendisi editöryal müdahale hudutlarını aşan, içeriği ve kullanıcıyı tahlil eden ve kendi uygun bulduğu biçimde yayımlanmasını sağlayan durumda’
Twitter’ın etiketlediği kurum ve kuruluşlar hakkında bir ‘tahlil’ yaptığına dikkat çeken Tevetoğlu “Twitter bu kurum ve kuruluşlar hakkında bu kuruluşlarla ilgili bir tahlil yaptığını, bir tasnif yaptığını, bir kıymetlendirme ve derecelendirme yaptığını düşündüren bir açıklama yapıyor. Yani ‘Şu kuruluşlar bağımsızdır fakat bu kuruluşlar bağımsız değildir’ halinde bir açıklamada bulunuyor. Twitter’ın durum yeri hukuken aslında ‘yer sağlayıcı’ olarak isimlendirilen bir konum. İnternet yayıncılığını düzenleyen 5651 sayılı kanunun çerçevesinde, bunlar içerik üretmeyen ancak kullanıcıların içerik üretmesini sağlayan platformlar. Ayrıyeten bunları başka kullanıcılara sunan da araçlar. Ama görüyoruz ki bu değerlendirmede içeriğe bir müdahale var. Yani Twitter’ın şahsen kendisi editöryal müdahale hudutlarını aşan, içeriğin hukuka uygunluğunu ve tersliği denetlemenin ötesine geçen, içeriği tahlil eden, kullanıcı tahlil eden, kullanıcı hakkında data toplayan, bunu pahalandıran, raporlayan ve bunun kendi platformlarında kendi uygun bulduğu biçimde yayımlanmasını sağlayan bir durumda” dedi ve ekledi:
‘Bu uygulamayla Twitter, hukuken yer sağlayıcı olmaktan çıkıyor’
“Öyle olunca da aslında hukuken Twitter üzere platformlar, yer sağlayıcı olmaktan çıkıyorlar. İlgili içerikten, o içeriğin hukuka uygun bulunmasından ve hukuka karşıtlığından sorumlu hale gelen bir pozisyona geliyorlar. ötürüsıyla Twitter’ın, yaşanan süreçte kendi politik kriterlerine, kendi tahlil ve datalarına göre yapmış olduğu açıklama; başka yandan aslında Twitter hukuken epey riskli bir bölgeye, konuma sürüklüyor.”
‘İçerikten sorumsuz’ pozisyonları bu uygulamayla zedelenir, müdahale bu derece ilerideyse hukuken içerikten sorumsuz platformlar diyemeyiz’
Twitter’ın bu uygulamasının, yayınladığı içeriklerde tam sorumluluk almasına yol açabilecek sonuçlara evrilebileceğine işaret eden Tevetoğlu “Bu içerikten tam sorumluluktur. Twitter, şayet kullanıcılarının hesaplarına bu ölçüde müdahale ediyorsa, kullanıcıların kimliklerini, aidiyetlerini tahlil ederek, bunlarla ilgili raporlamalar ve tasnif halleri uyguluyorsa bu, her türlü içerikten, bunların hepsine müdahale ettiği ve daima temas halinde olduğu halinden hareketle tam sorumluluk manasına gelir. yıllardır bu toplumsal medya platformlarının konumları yer sağlayıcı olarak tanım edilir, içeriklerden de sorumsuzdur bunlar. Lakin şayet editöryal müdahale bu redaksiyon düzeyine gelecek ölçüde ileri noktaya taşındıysa artık bunlara hukuken içerikten sorumsuz platformlar diyemeyiz. Her türlü hukuka muhalif içerikten sorumlu olduklarını kabul etmek gerekir. Kastettiğim şey şu; Twitter’daki bir hesap cürüm ögesi içeriyorsa Twitter artık bu saatten daha sonra ‘Ben içerikten sorumlu değilim, bunu kullanıcı oluşturuyor ve belirliyor. Ben buna müdahale etmiyor ve bunu yönetmiyorum’ deme bahtınız zayıflatmış bulunuyor. Uygulamaların bu son vakit içinderdaki açıklamaları; mesela şayet içerik, katalog hata dediğimiz sonuçları barındırıyorsa, bu içerikten Twitter’ın da kullanıcı ile birlikte sorumlu olduğunun düşünülmesi de yol açan bir uygulama” dedi.
‘Yaratılan tek taraflılık, ister istemez ilgili kamuoyu nezdinde ağır bir dezenformasyon amaçlandığını gösteriyor’
Hem kurumların birebir vakitte gazetecilerin bu türlü etiketlenmesinin, toplumsal medya uygulamasının varlık sebebiyle aksi düştüğünün altını çizen Tevetoğlu, “Tabir özgürlüğünü tek taraflı hale getiren bir uygulama. Bu tek taraflılık, ister istemez ilgili kamuoyu nezdinde ağır bir dezenformasyon amaçlandığını gösteriyor. ötürüsıyla bu yaşanan olaylar sırasında Twitter aslında kendini bir konuma bir cepheye ilişkin olarak pozisyonlandırmış. Bu cephe içerisinde bir çabaya girişmiş bir pozisyona geliyor. Bu da Twitter’ın tarafsızlığın temel unsuruna karşıt hareket ettiğini gösteriyor. Zira ‘network naturality’ toplumsal medya platformları bakımından temel parametredir. Şayet bir toplumsal medya platformu, sahip olduğu network üstündeki nötrlüğünü kaybederse, ki bu uygulamalar kaybedildiğini gösteriyor, artık orada ağ tarafsızlığından, tabir hürriyetinden, temel hakları savunan bir yurttaş gazeteciliğinden bahsetmek mümkün değil. Burada bir cepheden bahsetmek mümkün zira bu da bir toplumsal medya savaşının cephesi haline getirilmiş, belirli biçimde kullanılması, aşikâr biçimde kullanılmaması için ayarlanmış bir aygıt haline geldiğini gösteriyor” diye konuştu.
‘Uygulama gazetecilerin, gazeteciliğin üniversal unsurları çerçevesinde mesleklerini icra etmelerine mani teşkil ediyor’
Avukat Buket Yazıcı ise, Twitter’ın başlatmış olduğunı bu uygulamanın Türkiye Anayasası’na alışılmamış olduğunu vurguluyor. Yazıcı “İfade özgürlüğüne aslına bakarsan bütünüyle karşıt lakin tıpkı vakitte özel ömrün kapalılığını, çalışma hürriyetini, basın özgürlüğünü, hepsini ihlal eden bir uygulama. Öncelikle tüm bu ihlallerde bizim anayasamızda düzenlenmiş halde olduğunu belirtmekte yarar var. Yani bu gazetecilerin, gazeteciliğin üniversal unsurları çerçevesinde mesleklerini icra etmelerine mani teşkil ediyor. Başta bu türlü bir fişleme aksiyonuyla bunu yapmaya çalıştıklarını düşünüyorum” dedi.
‘Twitter’ın bu fişlemeyle kendi koyduğu kurallara da uygun hareket etmediğini görüyoruz’
Toplumsal medya platformunun bu uygulamasının türel manada bir altyapısı olmadığını dikkat çeken Yazıcı, beraberinde platformun kendi çizdiği kurallara da uygun olmadığını söylüyor:
“Hukuki manada Twitter’ın bunu yapabilmesinin aslında rastgele bir altyapısı da bulunmuyor. Zira söz etmek gerekirse Twitter, sitesini açtığımızda aslına bakarsan özel bilgi ve medya siyaseti var, kuralları var. Hepsi aslına bakarsan yazılı biçimde kendi sitesinde yayınlamış durumda. Öncelikle Twitter bu fişleme ile bir arada burada yayınladığı kuralları kendisi ihlal etmiş bulunuyor. Zira bu kurallardan kimileri da; nefret dolu davranış, ırk ve etnik köken, kişinin cinsel yönelimi, çalışma hayatına ait olarak hiç kimse bu dataları yayınlayamaz ve bu manada tehdit edemez, direkt saldıramaz halinde. Kurallarını koymuş fakat bunu başta kendisi ihlal ediyor. Bu manada bir daha bizim Ceza Kanunu kapsamında da Twitter şu an hata işlemekte. Burada Twitter, fişlenen gazeteciler açısından haberleşmenin engellenmesi hatası ve şahsi dataların kaydedilmesi cürmü işliyor. Bu bilgileri de hukuka karşıt olarak işliyor. Bu da iş ve çalışma hürriyetinin ihlali demek.”
‘Twitter, gazetecileri maksat göstererek halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme ve aşağılama cürmünü da işlemiş oluyor’
Gazetecilerin şahsi hesaplarının ‘medya’ olarak işaretlenmesinin yanlışsız bir bilgi olmadığının da altını çizen Yazıcı “Bu sizin şahsi hesabınız, rastgele bir medya hesabı da değil. Bu manada da bir daha doğruluğa da karşıtlık teşkil ediyor. Bunun yanında da Twitter, gazetecileri maksat göstererek halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme ve aşağılama cürmünü da işlemiş oluyor. Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi de dahil olarak, bizim kanunumuzda da, hepsinde bir hata teşkil ediyor. birebir vakitte bir de şahsi Dataları Müdafaa Kanunumuz var. şahsi Dataları Muhafaza Kanunu’nda da şahısların kişiselyetlerine yönelik dataların işlenmesinin kaideleri var ve bunların yayınlanmasının da kuralları bulunuyor. Twitter’ın bu gazetecilerin ferdî hesaplarının Rus medya kuruluşuna bağlı olduğunu söylemesi bir daha buradaki hiç bir kaidesi sağlamıyor. Bu kanuna karşıtlık teşkil ediyor. Birfazlaca kanun daha sayabilirim, hepsine bütünüyle karşıt bir durum kelam konusu. Gazetecilerin doğal buna ait türel olarak da yapabilecekleri şeyler var” diye konuştu.
Gazeteci ve kurumlar hangi adımları atabilir?
Etiketlenen gazetecilerin ve kurumların tüzel yollara başvurabileceklerini aktaran Yazıcı şu tabirleri kullandı:
“Öncelikle savcılığa başvurabilir. Ceza kanununa terslik teşkil eden, biraz evvel saydığım kabahatlerle alakalı, bundan başka olarak da şahsi dataları müdafaa kanununa terslikten ötürü de şahsi Bilgileri Müdafaa Kurumumuz var. Buraya müracaatta bulunulabilir ve Twitter şikayet edilebilir. Yani bu gazetecilerin kendi ferdî hesaplarındaki bu bildirimin kaldırılması tarafında bir müracaatta bulunulabilir. Dünya çapındaki öbür ülkelerde de kısıtlanma manasında baktığımızda burada da milletlerarası hukuksal durumlar devreye giriyor. Ancak hepsindilk evvel esasen burada tüm dünya çapında, ABD olsun AB olsun, özgürlüklerin en epeyce kullanılabildiği, tabir özgürlüğünün, basın özgürlüğünün en çok korunulabilen yerler olduğu biçimde pazarlanıyor. Lakin biz Rusya ve Ukrayna içindeki durumda gördüğümüz üzere bir tek problem gazeteciler de değil aslında. Birfazlaca müellif, sanatkarlar işten çıkarılıyor. Hepsi için söz özgürlüğünün kısıtlanması kelam konusu. Bunu alışılmış ki kabul edilebilir bulmamız mümkün değil. Sputnik’in yahut RT’nin bu manada milletlerarası hukuka müracaatlar yapması gerekebilir.”
2020’nin Ağustos ayında toplumsal medya uygulaması olan Twitter’ın Rus medyasını etiketleme süreci, bu operasyonun akabinde kurumlarda çalışan gazetecilere de sıçramış görünüyor. Bu süreçte, kuruluşlarda çalışan gazetecilerin şahsi Twitter hesapları ‘Rusya devletine bağlı medya’ formunda etiketlendi. Batılı devletlerin medya kuruluşlarına ‘editoryal bağımsızlık’ atfeden bu toplumsal medya uygulaması, Rusya ve Çin’in medya kuruluşlarında bu ‘bağımsızlığın’ olmadığı teziyle, etiketleme yapıyor ve kendi tabiriyle ‘tweetlerini öne çıkarmıyor’. Seçim sürecinde ABD’nin eski önderi Donald Trump’ın Twitter hesabı ‘şiddeti yaydığı nedeni öne sürülerek’ askıya alınırken, tıpkı platformda Ukraynalı neo-Nazi güçlerinin hesaplarına yer verilebiliyor. ‘İfade özgürlüğü ve tarafsızlık’ prensiplerini benimsemiş olan platform, neredeyse Avrupa’nın tümünde Sputnik ve RT kuruluşlarını da engelledi.
Pekala, gazetecilerin şahsi hesaplarının, toplumsal medya uygulaması tarafınca etiketlenmesi hukukî bağlamda nasıl okunabilir? Twitter Türkiye’de uygulanan kanunları çiğniyor mu? Bunlara karşı tedbirler alınabilir? Bilişim hukuku konusunda uzman Avukat Dr. Mete Tevetoğlu ve Avukat Buket Yazıcı Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Kişilerin bu platformlardaki bilgileri lakin kanunların müsaade verdiği çerçevede işlenebilir, aktarılabilir ve kaydedilebilir, burada görüyoruz ki bunun haricinde bir müdahale var’
Twitter üzere mecraların hukukta ‘toplumsal ağ sağlayıcı’ olarak nitelendirildiğini söyleyen Tevetoğlu, bu uygulamanın kullanıcılarının kendini dilek ettiği biçimde söz edebileceklerini vaad ettiklerini vurguladı. Lakin Tevetoğlu, gelinen noktada bu durumun değiştiği görüşünde:
“Açıkça anlaşılıyor ki anonimliği epey desteklemeyen uygulamalar var. Zira bir kişinin ferdi hesabının, şahsına ilişkin ve şahsi gayelerle kullanıldığı bir Twitter hesabının, kişinin mesleği ile ilişkilendirilmesi ve burada mesleğiyle ve kurumuyla, öbür tercihleri ve şahsi özellikleriyle irtibatlı içeriklere yer verilmesi yahut bunların kaldırılması, bunlara müdahale edilmesi birinci başta aklınıza bir şeyi getiriyor; saklı izleme, takip süreci ve tasnif etme üzere uygulamaları çağrıştırıyor ve bu bakımdan şahsi bilgilerin işlenmesi manasında ve şahsi data mevzuatına alışılmamış bir durum var. Şahısların bu platformlardaki bilgileri fakat maddelerin müsaade verdiği çerçevede işlenebilir, aktarılabilir ve kaydedilebilir. Burada görüyoruz ki kendi isteklerini, kendi tasarruflarının haricinde bir müdahale ve sürece var. Kişinin kişisel kullanım alanında, ferdî hesabındaki tariflere kadar varacak düzeyde bir müdahale olması da açıkçası hayli telaş verici. Bu platformların kullanıcıları vadettikleri anonimliki tabir hürriyeti ve mahremiyet üzere ögelerin aslında daha epeyce reklam ve pazarlama emeliyle, platformları cazip hale getirmek gayesiyle öne çıkartılan araçlar olduğu izlenimi yaratıyor.”
‘Twitter’ın şahsen kendisi editöryal müdahale hudutlarını aşan, içeriği ve kullanıcıyı tahlil eden ve kendi uygun bulduğu biçimde yayımlanmasını sağlayan durumda’
Twitter’ın etiketlediği kurum ve kuruluşlar hakkında bir ‘tahlil’ yaptığına dikkat çeken Tevetoğlu “Twitter bu kurum ve kuruluşlar hakkında bu kuruluşlarla ilgili bir tahlil yaptığını, bir tasnif yaptığını, bir kıymetlendirme ve derecelendirme yaptığını düşündüren bir açıklama yapıyor. Yani ‘Şu kuruluşlar bağımsızdır fakat bu kuruluşlar bağımsız değildir’ halinde bir açıklamada bulunuyor. Twitter’ın durum yeri hukuken aslında ‘yer sağlayıcı’ olarak isimlendirilen bir konum. İnternet yayıncılığını düzenleyen 5651 sayılı kanunun çerçevesinde, bunlar içerik üretmeyen ancak kullanıcıların içerik üretmesini sağlayan platformlar. Ayrıyeten bunları başka kullanıcılara sunan da araçlar. Ama görüyoruz ki bu değerlendirmede içeriğe bir müdahale var. Yani Twitter’ın şahsen kendisi editöryal müdahale hudutlarını aşan, içeriğin hukuka uygunluğunu ve tersliği denetlemenin ötesine geçen, içeriği tahlil eden, kullanıcı tahlil eden, kullanıcı hakkında data toplayan, bunu pahalandıran, raporlayan ve bunun kendi platformlarında kendi uygun bulduğu biçimde yayımlanmasını sağlayan bir durumda” dedi ve ekledi:
‘Bu uygulamayla Twitter, hukuken yer sağlayıcı olmaktan çıkıyor’
“Öyle olunca da aslında hukuken Twitter üzere platformlar, yer sağlayıcı olmaktan çıkıyorlar. İlgili içerikten, o içeriğin hukuka uygun bulunmasından ve hukuka karşıtlığından sorumlu hale gelen bir pozisyona geliyorlar. ötürüsıyla Twitter’ın, yaşanan süreçte kendi politik kriterlerine, kendi tahlil ve datalarına göre yapmış olduğu açıklama; başka yandan aslında Twitter hukuken epey riskli bir bölgeye, konuma sürüklüyor.”
‘İçerikten sorumsuz’ pozisyonları bu uygulamayla zedelenir, müdahale bu derece ilerideyse hukuken içerikten sorumsuz platformlar diyemeyiz’
Twitter’ın bu uygulamasının, yayınladığı içeriklerde tam sorumluluk almasına yol açabilecek sonuçlara evrilebileceğine işaret eden Tevetoğlu “Bu içerikten tam sorumluluktur. Twitter, şayet kullanıcılarının hesaplarına bu ölçüde müdahale ediyorsa, kullanıcıların kimliklerini, aidiyetlerini tahlil ederek, bunlarla ilgili raporlamalar ve tasnif halleri uyguluyorsa bu, her türlü içerikten, bunların hepsine müdahale ettiği ve daima temas halinde olduğu halinden hareketle tam sorumluluk manasına gelir. yıllardır bu toplumsal medya platformlarının konumları yer sağlayıcı olarak tanım edilir, içeriklerden de sorumsuzdur bunlar. Lakin şayet editöryal müdahale bu redaksiyon düzeyine gelecek ölçüde ileri noktaya taşındıysa artık bunlara hukuken içerikten sorumsuz platformlar diyemeyiz. Her türlü hukuka muhalif içerikten sorumlu olduklarını kabul etmek gerekir. Kastettiğim şey şu; Twitter’daki bir hesap cürüm ögesi içeriyorsa Twitter artık bu saatten daha sonra ‘Ben içerikten sorumlu değilim, bunu kullanıcı oluşturuyor ve belirliyor. Ben buna müdahale etmiyor ve bunu yönetmiyorum’ deme bahtınız zayıflatmış bulunuyor. Uygulamaların bu son vakit içinderdaki açıklamaları; mesela şayet içerik, katalog hata dediğimiz sonuçları barındırıyorsa, bu içerikten Twitter’ın da kullanıcı ile birlikte sorumlu olduğunun düşünülmesi de yol açan bir uygulama” dedi.
‘Yaratılan tek taraflılık, ister istemez ilgili kamuoyu nezdinde ağır bir dezenformasyon amaçlandığını gösteriyor’
Hem kurumların birebir vakitte gazetecilerin bu türlü etiketlenmesinin, toplumsal medya uygulamasının varlık sebebiyle aksi düştüğünün altını çizen Tevetoğlu, “Tabir özgürlüğünü tek taraflı hale getiren bir uygulama. Bu tek taraflılık, ister istemez ilgili kamuoyu nezdinde ağır bir dezenformasyon amaçlandığını gösteriyor. ötürüsıyla bu yaşanan olaylar sırasında Twitter aslında kendini bir konuma bir cepheye ilişkin olarak pozisyonlandırmış. Bu cephe içerisinde bir çabaya girişmiş bir pozisyona geliyor. Bu da Twitter’ın tarafsızlığın temel unsuruna karşıt hareket ettiğini gösteriyor. Zira ‘network naturality’ toplumsal medya platformları bakımından temel parametredir. Şayet bir toplumsal medya platformu, sahip olduğu network üstündeki nötrlüğünü kaybederse, ki bu uygulamalar kaybedildiğini gösteriyor, artık orada ağ tarafsızlığından, tabir hürriyetinden, temel hakları savunan bir yurttaş gazeteciliğinden bahsetmek mümkün değil. Burada bir cepheden bahsetmek mümkün zira bu da bir toplumsal medya savaşının cephesi haline getirilmiş, belirli biçimde kullanılması, aşikâr biçimde kullanılmaması için ayarlanmış bir aygıt haline geldiğini gösteriyor” diye konuştu.
‘Uygulama gazetecilerin, gazeteciliğin üniversal unsurları çerçevesinde mesleklerini icra etmelerine mani teşkil ediyor’
Avukat Buket Yazıcı ise, Twitter’ın başlatmış olduğunı bu uygulamanın Türkiye Anayasası’na alışılmamış olduğunu vurguluyor. Yazıcı “İfade özgürlüğüne aslına bakarsan bütünüyle karşıt lakin tıpkı vakitte özel ömrün kapalılığını, çalışma hürriyetini, basın özgürlüğünü, hepsini ihlal eden bir uygulama. Öncelikle tüm bu ihlallerde bizim anayasamızda düzenlenmiş halde olduğunu belirtmekte yarar var. Yani bu gazetecilerin, gazeteciliğin üniversal unsurları çerçevesinde mesleklerini icra etmelerine mani teşkil ediyor. Başta bu türlü bir fişleme aksiyonuyla bunu yapmaya çalıştıklarını düşünüyorum” dedi.
‘Twitter’ın bu fişlemeyle kendi koyduğu kurallara da uygun hareket etmediğini görüyoruz’
Toplumsal medya platformunun bu uygulamasının türel manada bir altyapısı olmadığını dikkat çeken Yazıcı, beraberinde platformun kendi çizdiği kurallara da uygun olmadığını söylüyor:
“Hukuki manada Twitter’ın bunu yapabilmesinin aslında rastgele bir altyapısı da bulunmuyor. Zira söz etmek gerekirse Twitter, sitesini açtığımızda aslına bakarsan özel bilgi ve medya siyaseti var, kuralları var. Hepsi aslına bakarsan yazılı biçimde kendi sitesinde yayınlamış durumda. Öncelikle Twitter bu fişleme ile bir arada burada yayınladığı kuralları kendisi ihlal etmiş bulunuyor. Zira bu kurallardan kimileri da; nefret dolu davranış, ırk ve etnik köken, kişinin cinsel yönelimi, çalışma hayatına ait olarak hiç kimse bu dataları yayınlayamaz ve bu manada tehdit edemez, direkt saldıramaz halinde. Kurallarını koymuş fakat bunu başta kendisi ihlal ediyor. Bu manada bir daha bizim Ceza Kanunu kapsamında da Twitter şu an hata işlemekte. Burada Twitter, fişlenen gazeteciler açısından haberleşmenin engellenmesi hatası ve şahsi dataların kaydedilmesi cürmü işliyor. Bu bilgileri de hukuka karşıt olarak işliyor. Bu da iş ve çalışma hürriyetinin ihlali demek.”
‘Twitter, gazetecileri maksat göstererek halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme ve aşağılama cürmünü da işlemiş oluyor’
Gazetecilerin şahsi hesaplarının ‘medya’ olarak işaretlenmesinin yanlışsız bir bilgi olmadığının da altını çizen Yazıcı “Bu sizin şahsi hesabınız, rastgele bir medya hesabı da değil. Bu manada da bir daha doğruluğa da karşıtlık teşkil ediyor. Bunun yanında da Twitter, gazetecileri maksat göstererek halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme ve aşağılama cürmünü da işlemiş oluyor. Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi de dahil olarak, bizim kanunumuzda da, hepsinde bir hata teşkil ediyor. birebir vakitte bir de şahsi Dataları Müdafaa Kanunumuz var. şahsi Dataları Muhafaza Kanunu’nda da şahısların kişiselyetlerine yönelik dataların işlenmesinin kaideleri var ve bunların yayınlanmasının da kuralları bulunuyor. Twitter’ın bu gazetecilerin ferdî hesaplarının Rus medya kuruluşuna bağlı olduğunu söylemesi bir daha buradaki hiç bir kaidesi sağlamıyor. Bu kanuna karşıtlık teşkil ediyor. Birfazlaca kanun daha sayabilirim, hepsine bütünüyle karşıt bir durum kelam konusu. Gazetecilerin doğal buna ait türel olarak da yapabilecekleri şeyler var” diye konuştu.
Gazeteci ve kurumlar hangi adımları atabilir?
Etiketlenen gazetecilerin ve kurumların tüzel yollara başvurabileceklerini aktaran Yazıcı şu tabirleri kullandı:
“Öncelikle savcılığa başvurabilir. Ceza kanununa terslik teşkil eden, biraz evvel saydığım kabahatlerle alakalı, bundan başka olarak da şahsi dataları müdafaa kanununa terslikten ötürü de şahsi Bilgileri Müdafaa Kurumumuz var. Buraya müracaatta bulunulabilir ve Twitter şikayet edilebilir. Yani bu gazetecilerin kendi ferdî hesaplarındaki bu bildirimin kaldırılması tarafında bir müracaatta bulunulabilir. Dünya çapındaki öbür ülkelerde de kısıtlanma manasında baktığımızda burada da milletlerarası hukuksal durumlar devreye giriyor. Ancak hepsindilk evvel esasen burada tüm dünya çapında, ABD olsun AB olsun, özgürlüklerin en epeyce kullanılabildiği, tabir özgürlüğünün, basın özgürlüğünün en çok korunulabilen yerler olduğu biçimde pazarlanıyor. Lakin biz Rusya ve Ukrayna içindeki durumda gördüğümüz üzere bir tek problem gazeteciler de değil aslında. Birfazlaca müellif, sanatkarlar işten çıkarılıyor. Hepsi için söz özgürlüğünün kısıtlanması kelam konusu. Bunu alışılmış ki kabul edilebilir bulmamız mümkün değil. Sputnik’in yahut RT’nin bu manada milletlerarası hukuka müracaatlar yapması gerekebilir.”