Ukrayna’nın aday üyelik süreci Avrupa Birliği’nde ‘kriz’ yarattı: Hangi ülkeler reaksiyonlu?

Kurnazlik

Global Mod
Global Mod
Haziran ayı içerisinde Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne girişi için ön şartlardan biri olan ‘aday ülke’ statüsünün masaya yatırılması bekleniyor. 23-24 Haziran’da yapılması planlanan Avrupa Konseyi toplantısında Batılı önderler konu hakkındaki görüşlerini belirtecek.


Rusya’nın Donbass operasyonunun başlamasının akabinde Ukrayna, Avrupa Birliği’ne giriş için ‘hızlandırılmış bir üyelik’ başvurusu istemiş, ‘acilen’ birliğe onayını talep etmişti. ondan sonrasında ki süreçte, AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, 8 Nisan’da Kiev’e yaptığı ziyarette sorular içeren ve AB üyelik müracaatının birinci adımı olan belgeyi Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski’ye verdi.


Zelenski’den AB’ye: Sizin üzereyiz, bunu bize ispatlayın


En son 30 Mayıs günü bahisle ilgili yaptığı açıklamasında “Avrupa’dan da tıpkı yansıyı bekliyoruz ve kimsenin muhtaçlık duymadığı alternatifleri bir kenara atıyoruz” diyerek AB’ye baskı uygulayan Zelenski, daha evvel de Avrupa’nın ‘gerçek üyesi’ olmak için gayret ettiklerini söyleyerek “Biz en az siz kadarız, en az siz üzereyiz. Buna inanıyorsanız, bunu görüyorsanız bunu bize ispatlayın. Aday üyeliğin mevcut savaş durumu ortasında derhal verilmesi gerek” demişti. Hatta o denli ki bu baskı, Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitry Kuleba’nın kelamlarıyla daha da netlik kazandı. Kuleba, “Aday statüsü alamazsak, bunun tek bir manası var; Avrupa bizi aldatmaya çalışıyor. Ve biz bunu yutmayacağız” diyerek AB ülkelerine ‘kafa tuttu’.


AB Komitesi Lideri Leyen ise bahse temkinli yaklaşarak, “Siz aslına bakarsanız AB’desiniz. Evvel savaşı durduralım, akabinde oturup Ukrayna’nın üyeliği için atılması gereken adımları kararlaştıralım” cevabını verdi.


Ukrayna’nın hızlandırmaya çalıştığı Avrupa Birliği’ne üyelik süreci nasıl işliyor?


Üyelik talebi olan ülkelerin birinci vakit içinderda AB Konseyi’ne üyelik başvurusunu göndermesi akabinde da AB Konseyi’nin, AB Komitesi ile görüşerek bu başvuruyu reddetmek ya da değerlendirmeye alınmak konusunda bir karara varması gerekiyor. çabucak sonrasında AB Kurulu, AB kanunları çerçevesinde müracaatta bulunan ülkeyi incelemeye alır ve hangi noktalarda AB kurallarına uyulması gerektiğini belirliyor. Komite, hazırladığı ilerleme raporlarını Konsey’e sunarak, hususlarda ‘olumlu ilerlemeler’ sağlandıysa oybirliği ile müzakerelere başlanmasına karar veriliyor.


Ülkelerin ‘sancılı süreçleri’ ise tam da burada başlıyor. Müracaatta bulunan tarafın müzakere masasında ‘ter dökmesi’ gerekiyor. Müzakereler, 35 başlık altında gruplanmış yaklaşık 130.000 sayfadan oluşan ve ‘müktesebat’ olarak bilinen ‘AB yasalar bütününün’ benimsenmesi ve uygulanması üzerine konseyi. Bu yasalar, AB’ye üye ülkelerin ‘uyması zorunluluğunu taşıyan’ kuralları ortaya koyuyor. Bu da, etraftan yargı sistemine, ulaştırmadan tarıma, ülkedeki bütün bölümleri ve halkın tümünü etkileyecek temel toplumsal değişikliklerin yapılması manasına geliyor. ‘Üye ülke’ olabilmek için aday ülkenin hem ulusal birebir vakitte bölgesel seviyede kurumlarını, idare kapasitesini, idari ve yargı sistemini AB standartlarına yükseltmesi gerek.


Aday üyelik statüsünün yıllar sürmesine karşılık Ukrayna’nın hızlandırılmış süreci


Bütün fasıllar tamamlandığında, müzakerelerin sürdüğü ülke için bir evrak hazırlanarak AB Parlamentosu‘nda görüşler paylaşılıyor. Bu görüşler, ülkenin şimdiki durumunun somut bir üyelik bahtı çerçevesinde değerlendirilmesinden oluşuyor. Görüşler yine oylamadan geçerek ya somut bir üyeliğin başlatılmasına ya da ‘istenen durumlar’ sağlanana kadar müzakerelerin devam etmesi manasına geliyor. Örneğin 1959’da görüşmelerin başladığı ve 1999 yılında AB üyeleri tarafınca aday olarak kabul edilen Türkiye’nin, 17 yıldır tam üyelik müzakereleri devam ediyor. Bu adımlar yıllar süren çalışmalar ve onayları da birlikteinde getirdiği için, Ukrayna öteki ‘aday ülkelerin bulunduğu konumda’ bir kıymetlendirme yaşamak istemediğini açıkça belirtti.


Konuyla ilgili Avrupa Birliği’nin üye ülkelerinden çeşitli sesler yükselirken, kimi başkanlar de hızlandırılmış süreçle ilgili kuşkularını lisana getirmeye başladı. Bu durumu özetleyen İtalya Başbakanı Mario Draghi, genel çerçevede Ukrayna’nın AB’ne girişine bakışı hakkında, “henüz tüm büyük AB ülkeleri Ukrayna’nın AB’ye aday statüsüne itiraz ediyor” demişti. Sputnik, Ukrayna’nın AB sürecine ‘temkinli yaklaşan’ ülkelerin başkanlarının bahis hakkındaki görüşlerini derledi.


Fransa: Ukrayna’nın AB’ye katılması onlarca yıl alacak


10 Mart’ta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, AB başkanları doruğu öncesinde, Ukrayna’nın bir savaş durumunda Avrupa Birliği’ne katılmasının mümkün olmadığını düşündüğünü söylemiş oldu. Macron Avrupa Birliği’ne Ukrayna dahil yeni üye kabulünün mümkün olmadığını belirterek, “Ukrayna’nın AB’ye katılmasına müsaade verme sürecinin muhtemelen birkaç on yıl alacağını hepimiz çok düzgün biliyoruz. İştirak standartlarını düşürme sonucu alınmadıkça ve Avrupamızın birliğini bir daha düşünmedikçe gerçek bu” dedi.


22 Mayıs’ta Fransa’nın Avrupa Bakanı Clement Beaune, Fransız radyosuna konuşarak, “Ukraynalılara rastgele bir yanılsama yahut palavra sunmak istemiyorum. Dürüst olmak zorundayız. ‘Ukrayna altı ay yahut bir iki yıl ortasında AB’ye girecek’ diyorsanız, palavra söylüyorsunuz. Muhtemelen 15 ya da 20 yıl ortasında olacaktır, bu süreç uzun vakit alıyor” dedi.


Almanya: Ukrayna birkaç ay ya da yıl ortasında AB’ye üye olmayı beklememeli


Almanya Şansölyesi Olaf Scholz
da bu hususun gündeme getirilmemesi gerektiğini ve evvel ‘savaşın üstesinden gelinmesi’ gerektiğini söyleyerek Ukrayna’nın Avrapa Birliği üyeliğinin bugünden yarına gerçekleşmesinin kelam konusu olmayacağını deklare etti.


Scholz, Ukrayna’nın AB üyeliğinin hızlandırılması için özel bir muameleye tutulmasını kabul etmeyeceğini belirterek, “AB üyeliği yolunda Ukrayna için yolu kısaltmak, Batı Balkanlar’da üyelik bekleyen ülkelere karşı dürüst bir hal olmaz” dedi.


“Ukrayna birkaç ay ya da yıl ortasında AB’ye üye olmayı beklememeli” diyen ve bu bahiste Macron’un da birebir fikirde olduğunu söyleyen Scholz; Karadağ, Sırbistan, Kuzey Makedonya ve Arnavutluk’un yıllardır üye olabilmek için beklediklerini hatırlatarak, AB’nin önceliğinin bu ülkeleri üye yapmak olduğunu bildirdi.


Hırvatistan: Kimse bir gecede AB’ye katılamaz


Hırvatistan Başbakanı Andriy Plenkoviç
, Ukrayna’nın birliğe iştiraki için hızlandırılmış bir prosedürün öngörülmediğini söyleyerek, “Bir prosedür var, bir gecede olmuyor. Bir antlaşma var, bir makale var, bir müracaat var. AB Kurulu bu başvuruyu Avrupa Komitesi’ne gönderiyor. Kimse bir gecede AB’ye katılamaz” dedi.


Belçika: Kiev’in bir dizi prosedürel adıma gereksinimi var


Belçika Başbakanı Alexander de Croo
da Plenkoviç’e benzer bir değerlendirmede bulunarak, iştirak süreci biroldukça ıslahat gerektirdiğinden Kiev’in bir dizi prosedürel adıma gereksinim duyulduğuna işaret etti. Üyelik şartlarının tüm aday ülkeler için geçerli olduğu hatırlatan De Croo, AB’ye tam üyeliğin birtakım ülkeler için 10 yıl sürdüğünü belirterek, Ukrayna’nın yapılanması ve yapılandırılması için tam üye olmadan da bağlantıların geliştirilmesinden yana olduklarını söylemiş oldu.


Avusturya Dışişleri Bakanı Schallenberg: Ukrayna AB’ye alınmamalı


Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg
, ‘zorluklar göz önüne alındığında’ Ukrayna’ya Brüksel ile bağlantılarında ‘başka bir yol’ önerilmesi gerektiğini savundu. Avusturya’nın Lech kentinde düzenlenen 14. Avrupa Medya Zirvesi’nde konuşan Schallenberg, “Ukrayna’ya dayanak vermeliyiz, münasebetlerimizi geliştirmeliyiz ama bu onları AB üyesi yapmamızı ve hatta aday statüsüne almamızı gerektirmez. AB’ye aday statüsünde olan ve değerli yol kat eden Balkan ülkeleri var. Önceliğimiz onlar olmalı. Ukrayna şua an AB’ye alınmamalı” sözlerini kullandı.


Schallenberg’in açıklamalarına Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Oleh Nikolenko’da ise reaksiyon gelmişti. Nikolenko, “Stratejik olarak dar görüşlü bir açıklama. Açıklamanın birleşik bir Avrupa’nın çıkarlarıyla uyumsuz olduğunu düşünüyoruz” dedi.


Hollanda: Şu anda Ukrayna’nın AB üyeliğini konuşmanın vakti değil


Hollanda Başbakanı Mark Rutte
, Zelenskiyile Mart başında bir telefon görüşmesi gerçekleştirmiş, görüşmenin akabinde Zelenski Teitter hesabından yaptığı paylaşımla, “Hollanda’nın Rusya üstündeki yaptırım baskısına karşı odunsuz duruşu ve Ukrayna’nın AB üyeliğine verdiği takviye için teşekkür ederiz” demişti. Ama Hollanda Başbakanı bu paylaşımın çabucak akabinde Zelenski’yi yalanlanladı. Ukrayna’nın AB üyeliğine takviye vermediğini vurgulayan Rutte, “Ukrayna’nın bu isteğini hayli düzgün anladığımı ve kısa vadede Ukrayna için elimizden gelen her şeyi yapmak için omuz omuza olduğumuzu söylemiş oldum. Fakat şu anda Ukrayna’nın AB üyeliğini konuşmanın vakti değil” dedi. Rutte, gazetecilerin, Zelenskiy’den Twitter bildirisini silmesini isteyip istemeyeceği sorusuna da, “Hayır, bunu sormayacağım” karşılığını verdi.


Türkiye: Ukrayna ile ilgili gösterdiğiniz hassasiyeti Türkiye için de gösterin


Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Birliği üyeliği konusunda Ukrayna’ya gösterilen hassasiyete reaksiyon göstererek, “Bu AB üyelerine ben diyorum ki sanki Türkiye’yi ne için AB’ye hala almakta telaş ediyorsunuz?” dedi. AB’ye seslenen Erdoğan “Ukrayna ile ilgili gösterdiğiniz hassasiyeti Türkiye için de gösterin. Yoksa birileri saldırdığı vakit mı Türkiye’yi gündeme alacaksınız?” sözlerini kullandı.


NYT: Kiev’in süratli kabul baskısına karşın ne NATO ne AB üyeliği kısa müddette olacak


ABD merkezli The New York Times (NYT) gazetesi, Ukrayna’nın NATO ve AB’ye üyelik sürecini birlikte değerlendirerek, “Kiev’in süratli kabul baskısına karşın, Ukrayna yahut Avrupa’nın eteklerindeki başka ülkelerin ne NATO ne AB üyeliği uzun yıllar boyunca mümkün” dedi.


NYT’ye konuşan Alman Milletlerarası İlgiler ve Güvenlik İşleri Enstitüsü’nden savunma analisti Claudia Major ise, “Ukrayna, Gürcistan, Moldova üzere ülkeler kırılgan ve yakın gelecekte AB ve NATO üyeliği alamayacak” formunda konuştu.
 
Üst